Dərs vəsaiti Bakı Biznes Universitetinin 20 illik yubileyinə bir töhfədir
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
219 hazırlanmasıdır. Layihənin hazırlanması bu əsas dörd bö- lümdən ibarətdir və biri digərini tamamlayır. Layihənin bu bölmələrində texniki-iqtisadi əsaslandı- rılmasında tikiləcək obyektin yeri, investisiya qoyuluşu- nun kəmiyyəti, tikinti-quraşdırma işlərinin həcmi və yeri- nə yetirilməsi müddəti, tikinti üçün ayrılmış sahədən – ərazidən istifadə olunması, təsərrüfat əlaqələri və s. həllet- mələri müəyyən edilir. Sənaye müəssisələrində tikinti-quraşdırma işlərini yüksək səviyyədə həyata keçirmək üçün xüsusi şöbə –əsaslı tikinti şöbəsi yaradılır və bu şöbə tikinti-quraşdırma işlərini sənədləşdirir və onun yerinə yetirilməsinə nəzarət edir. Tikinti-quraşdırma işlərinin layihələşdirilməsində ti- kinti smeta dəyərinin müəyyənləşdirilməsi, işlənib hazır- lanması mühüm yer tutur. Çünki bu sənədlərə əsasən ti- kinti-quraşdırma işləri həyata keçirilir. Müəssisə üzrə kapital qoyuluşunun ümumi məbləği ayrı-ayrı tikinti və qurğu obyektlərin smeta dəyərinə və habelə alınan maşın və avadanlığın plan üzrə dəyərinə əsa- sən müəyyən edilir. Smeta sənədləri əsasında investisiya qoyuluşunun ümumi həcmi müəyyən edilir, tikinti-quraşdırma işləri maliyyələşdirilir, podratçılar ilə sifarişçilər arasında (əgər tikinti-quraşdırma işləri podratçı təşkilatlar tərəfindən hə- yata keçirilirsə) hesablamalar həyata keçirilir. Beləliklə, tikintinin smeta dəyəri işlənib hazırlanmış layihəyə uyğun olaraq əsas fondların tikilməsi və istifadəyə verilməsi üçün lazımi məsrəflərin pul ilə ifadəsidir, yəni tikinti-qu- raşdırma işlərinə, maşın və avadanlıqların quraşdırılması- na və s. əsaslı məsrəflər öz əksini smeta dəyərində tapır. 220 Bundan başqa, kapital qoyuluşunun maliyyələşdiril- məsinə təkcə görülən işlərin haqqının ödənilməsi məbləği deyil, həm də lazımi avadanlıq və tikinti materiallarının dəyəri daxil edilir. Bununla əlaqədar olaraq, müəssisənin maliyyə planında maliyyələşdirmə məbləği smeta dəyəri üzrə hesablanmış əsaslı tikintinin həcminə uyğun gəlməyə bilər. Əsaslı tikintinin smeta dəyəri, tikinti materialları eh- tiyatlarının və avadanlığın planlaşdırılan artım məbləği qə- dər maliyyələşdirmə həcmindən az olacaq, yaxud müəssi- sədə olan material və avadanlığın faktik qalıqlarının plan üzrə azaldılan məbləği qədər maliyyələşdirmə həcmindən çox olacaqdır. Əsas vəsaitin təmirinə çəkilən xərclər, yaxud avadan- lığın modernləşdirilməsi və yenidən qurulması xərcləri müəssisə rəhbərliyi tərəfindən təsdiq edilmiş illik plana əsasən müəssisənin bankda xüsusi hesablarında saxlanan vəsaitdən maliyyələşdirilir. Əsaslı inşaata qoyulan maddi və maliyyə vəsaiti maksimum dərəcədə səmərəli istifadə edilməlidir ki, tikin- ti-quraşdırma işləri sürətlə ucuz və yaxşı keyfiyyətli icra edilsin. Tikilib qurtarmış və istismara verilmiş binalar və qurğular, qurulmuş yeni dəzgahlar və avadanlıq təsərrüfat təşkilatlardan pulsuz qəbul edilən maşın və əsas fondların başqa növləri öz ilk qiymətləri üzrə müvafiq müəssisənin işləyən, yaxud ehtiyatda olan əsas vəsaiti tərkibinə daxil edilir. Müəssisənin əsaslı-tikinti şöbəsi tikinti-quraşdırma smetadan başqa əlavə tikinti titul siyahısını işləyib hazırlayır. Tikintinin titul siyahısında hər bir obyektin tikilməsi yeri, gücü, dəyəri, müddəti, tikilməyə başlanması və qur- 221 tarması vaxtı, investisiya qoyuluşunun illər üzrə bölüşdü- rülməsi göstərilir. Bu sənəd sifarişçi, podratçı, maliyyə, bank, təchizat orqanları, maşın və avadanlıqlar göndərən təşkilatlar üçün əsas sənəd hesab edilir. Sənaye müəssisə- lərində tikinti-quraşdırma işləri iki üsulla: podrat və təsər- rüfat üsulu ilə həyata keçirilir. Podrat tikinti üsulu – müstəqil, daimi fəaliyyətdə olan tikinti-quraşdırma təşkilatlarının sifarişçi təşkilatlarla podrat müqaviləsi üzrə həyata keçirdikləri tikinti tsiklinin təşkili formasıdır. Sifarişçinin podrat tikinti təşkilatları ilə qarşılıqlı münasibəti obyektin tikintisi və ya yenidən qu- rulması haqqında qərar qəbul olunmasından və işin pod- ratçı təşkilatın planlarına daxil edilməsindən sonra meyda- na çıxır. Podrat işləri planlarının həm həcmi, həm də bü- tün keyfiyyət göstəriciləri üzrə işlənib hazırlanmasını ti- kinti təşkilatları ilə sifarişçilər birgə həyata keçirirlər; bu iş obyektin titul siyahısından nəzərdə tutulan və işə salınma müddətlərinə uyğun olaraq aparılır. Əsaslı vəsait qoyulu- şunun planlaşdırılmasında iştirak edən sifarişçi təşkilat ti- kintini layihə – smeta sənədləri, texnoloji, enerji və digər avadanlıqlarla və ayrı – ayrı material növləri ilə təmin edir, başa çatdırılmış işləri qəbul edir və haqqını ödəyir. Podratı tikinti üsulu təsərrüfat tikinti üsuluna nisbətən daha mütərəqqi üsul hesab edilir. Çünki bu zaman tikinti- quraşdırma işləri xüsusi ixtisaslaşdırılmış podrat təşkilat- ları tərəfindən aparılır ki, bu da ixtisaslaşdırılmış tikinti maşın və avadanlıqlardan istifadə etməyə imkan verir. Podrat tikinti üsulu ilə tikinti-quraşdırma işlərini həyata keçirmək üçün sifarişi ilə podrat təşkilatı arasında podrat müqaviləsi bağlanılır. Təsərrüfat-tikinti üsulunda tikinti quraşdırma işləri podratçı təşkilatlar cəlb edilmədən, bilavasitə müəssisənin Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|