Dönər
Son faydahlıq, qəpik/ədəd
1
60
2
50
3
40
4
30
5
20
6
10
222
indi iso bclo hesab edək ki, bazarda dönərin real qiyməti 20
qəpikdir. Belə qiymətlə istehlakçı 4 vahid dönər alacaqdır, beşinci
və altıncı vahiddən imtina etməli olacaqdır, çünki onların son
faydalılığı əvvəlki məhsulun qiymətinə bərabər (20 qəpik) və
ondan aşağıdır (10 qəpik). Hər vahid dönər üçün ödənilən 20 qəpik,
alınan 4 dönər istehlakçıya uduş meylini formalaşdırır
(40+30+20+10)= 100 qəpik və bir manat. Bu pilləli azalan son
faydalılıq həddi istehlakçı artığı kimi görünür. Başqa sözlə,
istehlakçı artığı hər bir istehlakçının «tələb qiyməti» ilə «bazar
qiyməti» arasındakı fərqə bərabərdir.
Istehlak artığının qrafik təsvirini belə müəyyən etmək
olar.
Şəkil 2
223
Şəkü3
İstehlakçı artığı konsepsiyasının mahiyyətinin izahı çox
hallarda hökumət qərarlarının nəticələrinin qiymətləndirilməsi
zamanı xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Məsələn, külli miqdar vəsaitin
körpülərin tikilməsinə, yolların salınmasına xərclənməsi istehlakçı
üçün onun qiymətliliyi, qənaət olunan vaxtla və gedişin
təhlükəsizliyin təmin olunması ilə hüdudla- nacaq.
İstehlakçı artığı eyni zamanda müasir cəmiyyətin insanlara
bəxş etdiyi güzəştlərlə əlaqədardır. Yəni hər hansı bir dünya
ölkəsinin vətəndaşı təkcə əldə etdiyi gəlir səviyyəsindən, nemət
istehsalına çəkilən xərcdən asılı olmayaraq, həm də dünya
təsərrüfat sistemində əldə olunan texnoloji üstünlüklərdən istifadə
etməklə istehlakçı artığı meydana gəlir. Deməli, hər şəraitdə əldə
olunan üstünlüklər ümumi fay- dalanmanın həcmini artırır. Bu
artımın bazar qiymətini üstələməsi istehlakçı artığını əsaslandırır.
224
|
