Dərs vəsaiti kimi tövsiyyə edilmişdir. B a k I 1
Yüklə 3,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Metod Təsvir
. İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------224------------------------------------ Biliklərin seçmə texnikasını 6 əsas sinfə bölmək olar: • Köməkçi suallarla sorğu, • Quruluş verilmiş sorğu, • Özünü müşahidə, • Öz işi haqqında hesabat, • Dialoq, • Tənqidi icmal. Öz növbəsində, hər bir sinif bir-neçə texniki metodlardan ibarətdir. Əhatəli informasiyanı biz nəzərdən keçirməyəcəyik, bircə bu biliklərin təhlilindən asılı olan biliklərin seçilməsi məqsədinin müxtəlif üsullarla əldə olunmasını nəzərdən keçirəcəyik. Hesablayıcı texnika ilə işləmək bacarığı olan ekspert bilavasitə redaktə olunan proqram vasitəsi ilə intellektual sistemlə qarşılıqlı əlaqə yarada bilir. Bu proqram biliklər bazası haqqında inkişaf etmiş dialoq interfeysi və biliklərə malik olmalıdır. Lakin, ekspertin proqramla əlaqəsinin effektivliyi problemi ortaya çıxır. Biliklərin əldə olunmasının daha bir üsulu biliklərin avtomatlaşdırılmış çıxarılışı və onların biliklər bazasına yazılmasıdır. Mütəxəssislərin biliklərinin avtomatlaşdırılmamış yığımı çox zəhmət tələb edən prosesdir. Bununla əlaqədar olaraq inkişaf etmiş intellektual sistemlərdə biliklərin əldə olunması üçün köməkçi alətlər qabaqcadan nəzərə alınır. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------225------------------------------------ Cədvəl 2. Predmet ekspertindən biliklərin çıxarılması metodları Metod Təsvir İş yerində müşahidə Öz iş yerində real məsələləri həll edən ekspertə nəzarət etmək Məsələlərin müzakirəsi Konkret məsələlərin həlli üçün verilənlər, biliklər və prosedur formalarının üzə çıxarılması Məsələlərin təsviri Hər bir mümkün cavab kateqoriyası üçün ekspertə prototip məsələləri təsviri etməyi xahiş etmək Məsələnin təhlili Konkret mühakimə addımlarının məntiqi əsaslarını çıxarmaq məqsədi ilə həll üçün ekspertə bir sıra praktiki məsələləri təqdim etmək Sistemin son hala gətirilməsi Müsahibə (intervyu) zamanı üzə çıxarılmış, qaydaların həlli və istifadəsi üçün bir neçə məsələnin təqdim edilməsini ekspertdən xahiş etmək Sistemin qiymətləndirilməsi Sistemin işini yoxlamağı və prototip sistemin qayda və quruluş idarəetməsinin tənqidini ekspertdən xahiş etmək . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------226------------------------------------ Sistemin yoxlanması Ekspert və sistem prototipi tərəfindən müqayisə və qiymətlən- dirmə üçün digər müstəqil ekspertlər tərəfindən misal gətirmək Biliklərin çıxarılması prosesini asanlaşdırmaq üçün İnternet və ya İntranetdən də istifadə oluna bilər. Əgər biliklər mühəndisi və ekspertlər müxtəlif yerlərdədirlərsə elektron intervyu vermək olar. Ekspertlər, həmçinin, biliklər biliklər bazasını məsafədən təsdiq və müşaiyət edə bilərlər. İnternet vasitəsi ilə sənədləşdirilmiş biliklər əldə oluna bilər. Biliklərin identifikasiyası (müəyyən edilməsi) problemdir. Bu, intellektual agentlər tərəfindən ifadə edilə bilən məsələdir. Paylanmış hipermedia sistemi olan Veb sistemi vasitəsi ilə İnternetə çıxışı olan, qeyri-rəsmi biliklərə avtomatik quruluş verilməsi də aktual olaraq qalır. İnsan- maşın qarşılıqlı əlaqə kanallarının biliklərə əsaslanan imkanlarının genişlənməsi hipermedia texnologiyası olan Veb vasitəsilə sistemin inkişafı üçün ideal yanaşmanı təmin edir. Bir çox axtarış Veb – mexanizmləri xüsusi tələbat və sorğulara görə tələb olunan informasiyanın identifikasiyası və çatdırılması üçün intellektual agentləri özündə saxlayır. Veb-mexanizm vasitəsi ilə təmin olunan informasiya miqdarının eksponensional artımı müəyyən hipermedia sistemlərində strukturlaşdırma metodlarının inkişafına təkan vermişdir. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------227------------------------------------ Hipremedia texnologiyaları və biliklərin çıxarılması metodları arasındakı bu cür inteqrasiya biliklərin çıxarılması üçün güclü alət rolunu oynaya bilər. . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------228------------------------------------ . İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏR VƏ TEXNOLOGİYALAR ---------------------------------229------------------------------------ TƏLƏB VƏ TƏKLİFİN ÖYRƏNİLMƏSİNDƏ İNTELLEKTUAL SİSTEMLƏRDƏN İSTİFADƏ İMKANLARI Tutaq ki, telefon distribüterliyi sahəsində fəaliyyət göstərən firmanın öz məhsullarına olan tələbi öyrənmək və buna uyğun təklifini qurmaq üçün ekspert sistemə ehtiyacı var. Bu istəyi həyata keçirmək üçün ekspert sistemi qurulmazdan əvvəl marketinq sahəsində tədqiqat aparmaq lazımdır. Bu isə marketinq tədqiqatının bir aləti olan sorğu ilə həyata keçirilə bilər. Belə hesab edək ki, telefon distribüterliyi sahəsində fəaliyyət göstərən firma hansı telefon şirkətinin markasına və hansı qiymətdə telefona daha çox tələbat olduğunu aydınlaşdırmaq istəyir. Bunun üçün müəyyən formada anketlər hazırlanır və bu anketlərin əsasında mini sorğu aparılır. 50 nəfər arasında aparılan mini sorğunun nəticələrinə görə soruşulanların 54%-i qadın, 46%-i isə kişi olmaqla, 94%-i 18-40 yaş arasında olmuşdur. “Telefonunuzu dəyişmək fikriniz varmı?” sualına cavab olaraq soruşulanların 29-u (58%-i) “Bəli”, 17-si (34%-i) “Xeyr” və 4-ü (8%-i) “Bilmirəm” cavabını vermişlər. “Telefonunuzu dəyişmək fikriniz varmı?” sualına “Bəli” deyənlərin 16-sı “Nokia”, 1-i “Sony Ericsson”, 7-si Yüklə 3,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|