Düzgün variantı seçin:
a)
Göbələklər toxum/spor vasitəsilə çoxalır.
b) Papaqlı
göbələyin meyvə cismi mitseli saplarından/köklərdən təşkil
olunub.
c) Göbələklər
avtotrofdurlar/heterotrofdurlar.
d)
Ağ göbələk/
zəhərli göbələkdir.
yalançı tülküqulağı
Öyrändiklärinizi yoxlayın
Öyrändiklärinizi yoxlayın
I.Yeməli göbələklər
II. Zəhərli göbələklər
2. Yaşadığınız ərazidə rast gəlinən yeməli göbələklərin şəkillərini dəftərinizə
çəkin, adlarını yazın.
1. Uyğunluğu müəyyən edin.
1.
4. Qırmızıbaş
göbələk
5.
göbələyi
Ağ
göbələk
2. Tozağacı göbələyi
3. Solğun əzvay göbələyi
Milçəkqıran
55
54
BİTKİLƏR, BAKTERİYALAR VƏ GÖBƏLƏKLƏR ALƏMİNİN MÜXTƏLİFLİYİ /
Bakteriyalar, göbələklər, şibyələr
2
2
Öyrändiklärinizi tätbiq edin
Öyrändiklärinizi tätbiq edin
Çürümüş meyvələrdə, köhnəlmiş çörəyin üzərində kif örtüyünü müşahidə
etmisiniz. Bunlar kif göbələkləridir. Bu göbələklər təkcə zərər vermir. Onlar-
dan sənayenin müxtəlif sahələrində, tibbdə istifadə olunur.
23.
Göbələklərin müxtəlifliyi
· Hansı əlamətlərinə görə kif göbələk hesab edilir?
Kif və maya göbələkləri də üzvi qalıqlarla qidalandıqları üçün saprofit
göbələklərdir.
Məqsəd: Kif göbələklərinin quruluşunun öyrənilməsi
Təchizat: Lupa, mikroskop, kifli çörək parçası.
İşin gedişi: 1. Çörək üzərindəki kifə əvvəl adi gözlə, lupa, sonra isə mikros-
kopun köməyi ilə baxın. 2. Onun xarici görünüşünü təsvir edin. Gördüklərinizi
dəftərinizə çəkin.
Nəticəni müzakirə edin: 1. Bu göbələklər papaqlı göbələklərdən nə ilə fərqlə-
nir? 2. Kifin əmələ gəlməsi hansı şəraitdə baş verir?
Fäaliyyät –
Fäaliyyät –
Laboratoriya iåi.
Kif göbələklərinin quruluşu
b
a
с
Penisil göbələyindən bakteriyalara qarşı işlədilən penisillin maddəsi
(antibiotik) alınır. Ondan ağciyər iltihabında, angina, difteriya zamanı və
digər xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir.
Maya göbələkləri. Birhüceyrəli göbələklərdir ( ). Təbiətdə şəkər olan
mühitdə rast gəlinir. Tumurcuqlanma yolu ilə çoxalır.
c
Saprofit göbələklər
Parazit göbələklər. Göbələklərin bəziləri müxtəlif orqanizmlərdə pa-
razitlik edir. Məsələn,
çovdar mahmızı ( ),
və pas göbələkləri,
əsasən, taxıllarda parazitlik edərək, məhsuldarlığı aşağı salır.
Ağacların zədələnmiş yerlərinə bəzən parazit
qov göbələyinin ( ) spor-
ları düşərək mitseli əmələ gətirir. Mitseli ağacın üzvi maddələri ilə qi-
dalanır və meyvə cismini əmələ gətirir. Çoxillik meyvə cismi at dırnağına
bənzəyir. Ağac məhv olduqda belə onu tərk etmir. Onun alt hissəsindəki
borucuqlarda yerləşən sporangilərdə sporlar yetişir.
d
g
sürmə ( )
e
Kif göbələkləri. Bunlara
mukor və
penisil aiddir.
Mukor göbələyi ağ
kif şəklindədir ( ). Onun şaxələnmiş mitselisi uzun, çoxnüvəli hücey-
rədən ibarətdir. Sporları xüsusi strukturlarda –
sporangilərdə yaranır.
Mukorun sporangisi başcıqşəkillidir.
Penisil göbələyi çoxhüceyrəlidir ( ). Yaşıl kif əmələ gətirir. Sporları
salxımcıqşəkilli sporangilərdə yaranır.
a
b
g
Parazit
göbələklər
e
d
Öyrändiklärinizi tätbiq edin
Öyrändiklärinizi tätbiq edin
Göbələyin adı
Qidalanma tipi
(saprofit və ya parazit)
Təbiətdə
və insan
həyatında
əhəmiyyəti
Mukor göbələyi
Penisil göbələyi
Maya göbələkləri
Sürmə göbələyi
Qov göbələyi
Cədvəli tamamlayın: