Aleksandr Puşkinin "Kiçik faciələr" (1974) əsərlərinə verdiyi səhnə təfsirləri
daha orijinal və
maraqlı olub.
Ulduz xanım Rəfili Gənc Tamaşaçılar Teatrının inkişafındakı xidmətlərinə, rejissor sənətində
qazandığı nailiyyətlərə görə 29 iyun 1964-cü ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət
xadimi fəxri adı ilə təltif olunub.
Rejissurasına incə lirizm və emosional cazibədarlıq xasdır. Ən yaxşı tamaşaları lirik-
psixoloji üslubda hazırlanıb. Bu baxımdan Əkrəm Əylislinin "Mənim nəğməkar bibim" (1975),
Anarın "Keçən ilin son gecəsi" (1968) pyeslərinin tamaşaları yüksək bədii səviyyələri, estetik ifadə
vasitələrinin zənginliyi ilə daha parlaq sənət qələbələri sayılır.
Uşaq tamaşaları içərisində isə Xanımana Əlibəylinin "Aycan" nağıl-pyesinə verdiyi quruluş
poetik hüsnü və ifadəli səmimiyyəti ilə seçilir.
Ulduz xanım quruluş verdiyi tamaşaların əksəriyyətini realist, bir qisınıni isə romantik-realist
üslublarda hazırlayıb.
Canlı və dinamik kompozisiya qururdu və bütün formalarda aktyor oyunu öndə olurdu.
Bitkin, tamaşanın ali məqsədini, fikir yükünü tamlıqla Çəkə bilən aktyor ansambh
yaratmaqda yüksək səriştəli idi.
AĞAKİŞİ KAZIMOV (28 İYUN 1935)
Teatrda yaradıcılığa aktyor kimi başlayıb. Sonradan ali ixtisas təhsili keçərək rejissorluq
etmiş, baş rejissor kimi Sumqayıt Dövlət Dram Teatrının və Gənc Tamaşaçılar Teatrının müəyyən
inkişaf dövrlərində səmərəli xidmətləri olmuşdur.
Ağakişi Şəmməd oğlu Kazımov 28 iyun 1935-ci ildə Ağcabədi rayonunun Ağcabədi
kəndində doğulub. Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun aktyorluq fakültəsində təhsil alıb. Milli
Dram Teatrında aktyor işləyib (1952 - 1954). O, 1960 -1964-cü illərdə Sankt-Peterburq Dövlət
Teatr, Musiqi və kinematoqrafiya İnstitutunun əyani rejissorluq fakültəsində oxuyub. Azərbaycana
ali ixtisaslı rejissor diplomu ilə qayıdan Ağakişi Kazımov Sumqayıt Dövlət Dram Teatrında,
Musiqili Komediya Teatrında, AMDT-də, Opera və Balet Teatrında işləyib.
Ağakişi Kazımov Gənc Tamaşaçılar Teatrında uzun müddət baş rejissor işləyən
sənətkarlardandır (30 dekabr 1975 - 14 fevral 1983 və 20 aprel 1990 - 14 mart 2002). Ən çox və
ən müxtəlif janrlı tamaşaya da quruluşu məhz bu teatrda verib.
Onun GTT-də əsas quruluşları: "Söhrab və Rüstəm", İsgəndər Coşqun (1973), "Komsomol
poeması", İsgəndər Coşqun (Səməd Vurğunun eyniadlı poeması əsasında. 1976), "Zoluşka",
Yevgeni Şvarts (rus bölməsində. 1976), "Məhəbbət novellası", Şamil Xurşud və Əşrəf Hacıyev
(1977), "Məlik Məmməd", Əyyub Abbasov (1978), "Hacı Qəmbər", Nəcəf bəy Vəzirov (1978),
"Qar qız", Teymur Elçin (1983), "Yazığam, sevmə məni", Əkrəm Əylisli (1990), "Kiçik təpə", Nəbi
Xəzri (1991), "Sevirdim, çox sevirdim", Hidayət (1994), "Ağ div, qara div", Əli Səmədli (1995),
"Şir qızı Luska", Vladimir Qusev (rus bölməsində. 1997), "Təlxəyin nağılı", Firuz Məmmədov
(1999), "Büllur sarayda", İlyas Əfəndiyev (2000).
1977-ci ildən bugünkü Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində aktyor və rejissor
sənətindən dərs deyən Ağakişi Kazımov 18 iyun 2001-ci ildən bu ali məktəbin professorudur.
Qazandığı sənət uğurlarına görə 20 mart 1987-ci ildə Azərbaycan Respublikasının əməkdar
incəsənət xadimi, 28 oktyabr 2000-ci ildə xalq artisti fəxri adları ilə təltif olunub.
AZƏR PAŞA NEMƏT (13 AVQUST 1947)
Azər Paşa Nemət (Nemətov) 13 avqust 1947-ci ildə Bakıda doğulub. Güclü musiqi duyumu
olan Azər Paşa Bülbül adına orta musiqi məktəbində təhsil alıb (1953 - 1964). Bir il Azərbaycan
Dövlət konservatoriyasında Qara Qarayevin sinifində oxuyub. ADİİ-nin rejissorluq fakültəsini
bitirib (1965 -1970). Diplom işi "Qardaşım klarnet çalır" (Anatoli Aleksin. Şeirlər Robert
Rojdestvenskinin, musiqisi Oleq Feltsmanındır) Gənc Tamaşaçılar Teatrının rus bölməsində
göstərilib.
1972-ci ildə GTT-də əvvəl rejissor assistenti, sonra quruluşçu rejissor işləyib. Arada Sankt-
Peterburqun eyni tipli teatrında çalışıb (1974 - 1977). Gənc yaşlarından şöhrət qazanaraq 1977-ci
ildə Bakıya qayıdıb, GTT-də rejissor və baş rejissor (1983 - 1990) işləyib. 1990-cı il aprel ayının 20-
dən Akademik Milli Dram Teatrının quruluşçu rejissorudur.
Rejissor Bakıdakı GTT-nin rus bölməsində Yevgeni Şvartsın "İki ağcaqayın" (1973), Kim
Meşkovun "Pin və Qvin" (1974), Yevgeni Miteonun və Yuri Mixaylovun "Bum-baraş" (1977),
Vladimir Tendryakovun "Buraxılışm son gecəsi" (1978), Şandor Şamadi Tootun "Necəsən, cavan
oğlan?", Anarın "Keçən ilin son gecəsi" (1979), Aleksey Tolstoyun "Buratinonun səfehlər ölkəsində
macəraları" (1980), Aleksandr Ostrovskinin "Öz adamlarımızdır, dil taparıq" (1982), Redyard
kiplinqin "Öz kefinə gəzən pişik", Rüstəm İbrahimbəyovun "Təmas" (1983), Beqalinin "Onun on üç
yaşı olacaqdı", Mirzə Fətəli Axundzadənin "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah" (1984), Valentin
Zoşşenkonun "Şapkinin sərsəm günü", Çerviskinin "Tap tapış..." ("Xaçlar və sıfırlar". 1985), Karlo
Qotsinin "Yeikənlər üzərində nəğməli kü1ək" (1987) pyeslərini tamaşaya hazırlayıb.
Rejissor Azərbaycan bölməsində Cəlil Məmmədquluza-dənin "Danabaş kəndinin məktəbi"
(1983), Mirzə Fətəli Axundzadənin "Müsyö Jordan və dərviş Məstəli şah", Çingiz Aytınatov və
Kotley Məhəmmədovanın "Fudzi dağında qonaqlıq" (1984), İsgəndər Coşqunun "Komissarlar",
Rəhman Əlizadənin "Sabah çoxdan başlanıb" (1987), Kamal Aslanovun "Yuxulama" (1989)
dramlarının tamaşalarına əlvan janrlı quruluşlar verib.
* * *
GTT-nin yarandığı gündən indiyədək Azərbaycan və rus bölmələrində müxtəlif baş
rejissorlar və quruluşçu rejissorlar işləmişlər. İlk illərdə Qriqori kornelli gənc kollektivdə kiçik-
həcmli pyeslərə səhnə quruluşu verib. Soltan Dadaşov opera teatrı ilə yanaşı, burada da quruluşlar
verib. Ələsgər Şərifov, Nəsir Sadıqzadə, Fikrət Sultanov, Cənnət Səlimova, Vaqif Ibrahimoğlu,
Mərahim Fərzəlibəyov, Bəhram Osmanov dəvətlə GTT-də tamaşalar hazırlayıblar.
Repertuarda Müharib Tağıyevin, Həsən Əblucun, Möhsün Mürsəlovun, Vaqif Əsədovun,
Rafiq Əliyevin hazırladıqları uzunömürlü tamaşalar olub. Rus bölməsinin ən məhsuldar rejissoru
Aleksandr Varşavski sayılıb. Həmin truppa ilə Kərim Həsənov, Ulduz Rəfili, Zəfər Nemətov da
xeyli tamaşalar hazırlayıblar. Bununla belə, GTT-nin rejissor yaradıcılığından danışanda bəzi
rejissorların sənət yolunda yer tutan müəyyən tamaşaları göstərmək olar.
Aleksandr Tuqanov (1871-1960). Əsas quruluşları Azərbaycan bölməsində: "Zorən təbib"
Jan Batist Molyer. 1938), "Müfəttiş" (Nikoİay Qoqol. 1939). Rus bölməsində: "Meşşanlar" (Maksim
Qorki), "Məzəli hadisə" (Karlo Haldoni), "Nadan övlad" (Denis Fonvizin), "Şən yuxular" (Viktor
Rozov).
Kərim Həsənov (1914 - 1978). GTT-də 1939-cu ildən işləyib. Azərbaycan Respublikasının
əməkdar artisti olub (1954).
Rejissorun hazırladığı əsas tamaşalar: "Babək" (Əbil Yusifov. 1939), "Azad" (Əyyub
Abbasov. 1940), "Hacı Qəmbər", Nəcəf bəy Vəzirov. 1942), "Dədə Qorqud və Qaraca çoban"
(Əbdüləzəl Dəmirçizadə. 1946), "Xırs quldurbasan" (Mirzə Fətəli Axundzadə. 1947), "İki veronalı"
(Vilyam Şekspir. 1955), "Ərköyün oğlan" (Yevgeni Rıss. 1955), "O, mənim oğlumdur" (Əfqan
Əsgərov. 1956), "Son məktub" (Rauf İsmayılov. 1957), "İmtahan" (Həsən Seyidbəyli. 1959), "Məlik
Məmməd" (Əyyub Abbasov. 1960), "Qonşular" (Yusif Əzimzadə. 1961), "Bəxtsiz cavan"