Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6

 
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
 
 
 
 ___________________________ 107 ____________________________ 
 
 
Şəkil 19. Sərrast marketinqin təsir strukturu
 
 
Müəssisənin 
ümumi 
menecmentinə 
və 
bazar 
menecmentinə,  başqa  sözlə,  marketinq-menecmentə  sərrast 
marketinqin  daxil  edilməsi  zamanı  təklif  etdiyimiz  sərrast 
marketinq 
konsepsiyası 
sərrast 
marketinq-menecment 
münasibətləri konsepsiyasınadək genişlənə bilər.  
Bu  konsepsiya  şirkət  biznesinin  və  bazarın  strateji  idarə 
edilməsi  məqsədləri  üçün  münasibətlərin  fərdiləşdirilməsi  və 
optimallaşdırılmasını  nəzərdə  tutduğundan,  şirkətlərin  rəqabət 
üstünlüyünü və biznesin səmərəliliyinin artırılmasını təmin edən 
“müştəriyönümlü”  strategiyaların  hazırlanması  üçün  geniş 
imkanlar yaradır.
 
 
 
 

---

 
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
 
 
 
 ___________________________ 108 ____________________________ 
MÜŞTƏRİLƏRLƏ QARŞILIQLI ƏLAQƏLƏRİN YARA-
DILMASI 
PRİNSİPLƏRİ 
 
Müəssisənin 
idarə 
edilməsi 
siyasətinin 
işlənib 
hazırlanmasında yeni strateji istiqamət kimi qəbul edilən 
sərrast 
marketinq-menecmentin  missiyası  -  lazımi  məqamda  lazımi 
kanalla  konkret  fərdi  istehlakçıya  lazımi  marketinq  xəbərləri 
yaymaq və bazarın dar seqmentində sərrast (dəqiq, keyfiyyətli 
və  operativ)  idarəetmə  aksiyaları  keçirməklə  mal  və  xidmət 
istehlakçılarının qazanclarını optimallaşdırmaqdan ibarətdir.  
Müasir bazarın tələbləri müəssisələri nəinki təkcə vaxt və 
maliyyə məsrəflərini ixtisar etməyə vadar edir, həm də müvafiq 
analitik  və  satış  proseslərini  həmin  tələblərə  uyğunlaşdırmağı 
tələb  edir.  Çünki  hər  hansı  vacib  marketinq  informasiyasına 
tələb yaranan kimi həmin informasiya hökmən hazır və əlçatan 
olmalıdır.  Bu  şərt  müəssisədə  marketinqin  idarə  edilməsi 
sisteminin tərkib hissəsi olan müştərilərlə qarşılıqlı münasibətlər 
sisteminin  formalaşdırılması  zamanı  üstün  prioritet  nümayiş 
etdirir.  
Müəssisədə 
müştərilərlə 
qarşılıqlı 
münasibətlərin 
marketinq sisteminin yaradılmasından  məqsəd  müəssisə 
marketinqinin  planlaşdırılması,  tənzimlənməsi  və  nəzarət  edil-
məsi  prosesləri  kompleksini  optimal  reallaşdırmağa  imkan 
verən  informasiya  təməli  yaratmaqdan  ibarətdir.  Bu  məqsədə 
çatmaqdan ötrü xarici (bazar) və daxili informasiyanı verilənlər 
bankında  toplamaq,  emal  etmək  və  sonrakı  istifadəyə 
hazırlamaq  müştərilərlə  qarşılıqlı  münasibətlərin  marketinq 
sisteminin əsas vəzifəsi olmalıdır.  
Müəssisədə 
formalaşdırılan 
müştərilərlə 
qarşılıqlı 
münasibətlərin  marketinq  sistemi malgöndərənlər  və  alıcılar 
barədə  əldə  edilən  informasiyanı  müxtəlif  aspektlərdə  təhlil 

---

 
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
 
 
 
 ___________________________ 109 ____________________________ 
etməyə və bağlanmış müqavilələrin parametrlərini və işin gedi-
şini izləməyə imkan verməlidir. Bu sistemin verilənlər bazasında 
kənar  mənbələrdən  daxil  olan  (rəqiblər,  məhsul  qrupları 
parametrləri, 
satış 
bazarları 
barədəki) 
marketinq 
informasiyasının da saxlanması çox mühüm əhəmiyyət daşıyır. 
Müəssisənin  satış  planı  məhz  bu  informasiya  əsasında  tərtib 
edilməlidir. Praktiki olaraq, marketinq sistemi yaradılarkən belə 
bir prinsip  rəhbər  tutulur:  əvvəlcə,  bütün  informasiya  əhatə 
edilir,  sonra  isə  bundan  müvafiq  səviyyə  rəhbərlərinə  lazım 
olan informasiya toplanır.  
Müştərilərlə  qarşılıqlı  münasibətlərin  marketinq  sisteminin 
yaradılması  üçün  aşağıdakı  prinsiplərin  pəhbər  tutulması 
məqsədə uyğun hesab edilir: 
•
 
Tədqiqatlarda yalnız bilivasitə alqı-satqı aktında yaranan 
münasibətlər  deyil,  bütövlükdə  bazarda  satıcı  ilə  alıcı 
arasında  yaranan  münasibətlər  diqqət  mərkəzinə 
çəkilməlidir; 
•
 
Bu  münasibətlərə  tərəflərdən  birinin  marketinq 
kompleksinin  dəyişilməsi  kimi  deyil,  marketinq 
subyektlərinin qarşılıqlı fəaliyyəti kimi baxılmalıdır; 
•
 
Qarşılıqlı fəaliyyət həm satıcının, həm də alıcının vəziyyət 
və  fəaliyyət  parametrlərinin  eyni  vaxtda  təhlili  əsasında 
öyrənilməlidir; 
•
 
“Alıcı  və  satıcıların  sayı  qeyri-məhdud,  bir-birini  əvəz 
etməsi cəld və asandır” təsəvvürünün əksinə olaraq, elə 
fərz  edilməlidir  ki,  bazarda  formalaşmış  qarşılıqlı 
fəaliyyətin strukturu sabitdir. 
Münasibətlərin  sərrast  marketinqini  qurarkən  yeni 
konseptual qaydaların  hansı  neqativ  nəticələrə  gətirə 
biləcəyinin təhlil edilməsi və yeni sistemin yaradılması ilə bağlı 

---

 
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
 
 
 
 ___________________________ 110 ____________________________ 
çətinlikləri  aradan  qaldırmağa  kömək  edən  sistem  əmələ 
gətirən amillərin aşkara çıxarılması olduqca vacibdir. 
İndi isə, bu baxımdan, münasibətlərin sərrast marketinq-
menecmentinin əsas konsepsiyalarını nəzərdən keçirək. 
Müasir  güclü  rəqabət  və  bazara  çıxarılan  malların  geniş 
çeşid müxtəlifliyi şəraitində marketinq məlumatları, təklifləri və 
idarəetmə  aktları  hər  bir  istehlakçının  spesifik  marağına  və 
üstünlük  verdiyi  cəhətə  sərrast  tuşlanmalıdır.  Qeyri-mütənasib 
resursları  yalnız  bazar  seqmentləri  üzrə  paylamaqla  şirkətlər 
daha qiymətli  müştəriləri  əldə  saxlamağa  müvəffəq  ola  və 
marketinq-menecmentə  səmərəli  qoyuluşlar  edə  bilirlər. 
Münasibətlərin  fərdiləşdirilməsi,  bir  yeni  paradiqma  olaraq, 
bütün şirkətlərə toxunur.  
Hal-hazırda  istehlak  bazarı  haqqında  olan  məlumatların 
emalı  metodları  və  münasibətlərin  fərdiləşdirilməsi  texnikası 
sürətlə  inkişaf  edir  ki,  bunun  da  əsasında  firmalar  fərdi 
istehlakçılara  və  ya  dar  ixtisaslaşdırılmış  bazar  seqmentlərinə 
yönəldilmiş  xüsusi  idarə  edici  marketinq  proqramları  tərtib 
edirlər (şəkil 20). 
 Beləliklə, 
sərrast 
marketinq-menecmentin 
əsas 
komponenti  fərdiləşdirmədir.  Çünki  bu,  müştərilər  barədə  bilik 
toplanması  üzrə  iterativ  prosesi  formalaşdırır.  Həmin  bilik 
vaxtlı-vaxtında  fərdiləşdirilmiş  marketinq  məlumatlarının 
hazırlanıb  yayılması  və  müvafiq  marketinq  qərarlarının  qəbul 
edilməsi  üçün  istifadə  edilir.  Fərdi  kontaktlar  əsasında  isə 
istehsalçı  ilə  istehlakçı  münasibətlərində  qarşılıqlı  etimad 
yaradılır.  Yaranmış  münasibətlərdən  yeni  biliklər  əldə  edilir  ki, 
bu  da  idarəedici  qərarların  təkmilləşdirilməsi  üçün  istifadə 
edilir.  
Perspektivli  istehlakçıların  və  hədəf  seçilən  bazar 
seqmentlərinin  aşkara  çıxarılması  proseslərini  reallaşdıran 

---