3.4.Bərk cisimlərin anizotropluğu
Bərk cisimlərin xassələri kristal oxlarına görə istiqamətdən asılı olarsa, belə bərk maddələr anizotrop maddələr adlanır. Kristal maddələrin hamısı anizotropdur. Yəni, onların müxtəlif xassələri, bunlardan elektrik və istilik keçiriciliyi, xətti genişlənmə əmsalı, kristalda işığın yayılma sürəti, kristal oxlarına görə istiqamətdən asılı olaraq dəyişir. Məsələn, laylı kristal quruluşuna malik maddələr qızdırıldıqda, istidən genişlənmə laylar istiqamətində zəif, laylara perpendikulyar istiqamətdə isə güclü gedir.
Texnikanın müxtəlif sahələrində yəni yarımkeçiricilərin elektronikası, radiotexnika, optik kvant generatorların hazırlanmasında və digər sahələrdə kristalların anizatropluğundan geniş istifadə olunur. Bircinsli kristallik maddənin kristal quruluşunun paralel istiqamətləri boyu bərabər (eyni) xassələrə və paralel olmayan istiqamətlər boyu isə qeyri bərabər (müxtəlif) xassələrə malik olması həmin maddənin anizotropluğudur. Anizotropluğu qeyri-bərabər xassəlik kimi adlandırmaq olar. Şəbəkə formalı kristal qəfəsə malik maddələrdə anizotropluq xassəsi mövcud olur. Şəbəkənin paralel sıraları boyu hissəciklərin yerləşməsi ciddi şəkildə eyni olduğundan bu sıralar boyu kristal maddənin xassələri də eyni olur. Paralel olmayan sıralar boyu isə hissəciklər arasındakı məsafələr eyni olmadığından bu istiqamətlər üzrə kristal maddənin xassələri müxtəlif olur.
kristal
amorf
Şəkil3.2. Anizotropluğun təsviri
Şəkil 3.3.Xörək duzu kristalının müxtəlif istiqamətlərdə möhkəmliyinin sxematik təsviri
Dostları ilə paylaş: |
