DərslġK / TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜn n. Qreqorġ menkyu
Yüklə 6,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bazar tələbi və fərdi tələb
Економиксин принсипляри
81 dəyişən amillər sabitdir. Bu şərtlər daxilində tələbin həcminə qiymətin səviyyə- sinin necə təsir etdiyini təhlil edək. cədvəl 4.1.-də Ketrinin müxtəlif qiymətlərdə hər ay neçə stəkan dondurma alması haqqında məlumatlar verilmişdir. Əgər dondurma pulsuz paylansa idi, Ketrin ayda 12 stəkan dondurma yeyərdi. 1 stəkan dondurmanın qiyməti 0,5 dollar olduqda o, 10 stəkan dondurma alır. Qiymətin qalxması ilə o, daha az dondurma almağa başlayacaqdır. Qiymət 3 dollara çatdıqda isə Ketrin onu rasionundan çıxaracaqdır. cədvəl 4.1.-də əmtəənin qiyməti ilə onun tələb olunan miqdarı arasında asılılığı əks etdirən tələb cədvəli təsvir edilmişdir. İqtisadçılar ona görə «cədvəl» anlayışından istifadə edirlər ki, rəqəmlərin paralel sütunu qatarların cədvəlini xatırladır. cədvəl 4.1. Ketrinin tələb cədvəli 1 stəkan dondurmanın qiyməti, $ Dondurmaya olan tələbin həcmi 0 12 0,50 10
1,00 8 1,50 6 2,00
4 2,50
2 3,0
0
Qrafik 4.1. cədvəl 4.1.-in məlumatları əsasında tərtib olunmuşdur. Adətən dondurmanın qiyməti şaquli oxda, tələb olunan dondurmanın miqdarı isə üfüqi oxda qeyd olunmuşdur. Qiymət və tələbin həcmi arasında asılılığı əks etdirən xətt isə tələb əyrisi adlanır.
Н. Грегори Менкйу
82 ġəkil 4.1. Ketrinin tələb əyrisi
ceteris paribus (digər bərabər Ģəraitlər daxilində) Yadda saxlayın ki, bütün tələb əyriləri tərtib ediləndə çoxlu dəyişən amillər sabit götürülür. Ketrinin tələb əyrisi (qrafik 4.1.) dondurma ilə qarşılıqlı əlaqəli əmtəələrin qiyməti, gözləmələr, gəlirlər, zövqlər sabit qaldığı və dondurmanın qiyməti dəyişildiyi şəraitdə onun miqdarında nə dəyişiklik baş verdiyini göstərir. Mövcud anda öyrənilən amil istisna olmaqla, qarşılıqlı əlaqəli bütün dəyişən amillər sabit qaldıqda, iqtisadçılar latın sözü olan «ceteris paribus» - digər bərabər şəraitdə anlayışından istifadə edirlər. Tələb əyrisi aşağıya doğru əyilmişdir, çünki qiymətin aşağı düşməsinin «ceteris paribus» əmtəəyə olan tələbin artması deməkdir. «ceteris paribus» anlayışı ehtimal olunan hadisələrə münasibətdə də istifadə olunur. Real həyatda isə çoxlu dəyişən amillər eyni vaxtda dəyişirlər. Bu səbəbdən də real hadisələrə tələb və təklifin təhlili metodikasını tətbiq etdikdə, biz hansı dəyişən amilləri sabit qəbul etdiyimizi yadda saxlamalıyıq.
Bu vaxta qədər biz əmtəələrə olan fərdi tələbləri nəzərdən keçirirdik. Bazarın fəaliyyətini təhlil etmək üçün isə biz bazar tələbini müəyyən etməliyik. Bu, müəyyən əmtəə və xidmətlərə olan bütün fərdi tələblərin cəmindən ibarətdir. 1 стякан дондурманын гиймяти Дондурма стяканларынын мигдары
Економиксин принсипляри
83 cədvəl 4.2.-də iki şəxsin = Ketrin və Nikolasın dondurmaya olan tələbi haqqında məlumat verilmişdir. Ketrin və Nikolasın tələb cədvəli göstərir ki, gənclər hər bir mümkün qiymətdə neçə stəkan dondurma alırlar. Bazar tələbi bu iki fərdi tələbin cəmindən ibarət olacaqdır. cədvəl 4.2. Fərdi və bazar tələbinin cədvəli
Ketrin Nikolas Bazar 0 12 + 7 = 19 0,50
10
6 16
1,00 8
5
13 1,50 6
4
10 2,00 4
3
7 2,50 2
2
4 3,00 0
1
1 Bazar tələbinin əsasında fərdi tələb dayanır, deməli, o, ayrı-ayrı alı- cıların tələbinə təsir edən amillərlə müəyyən olunur. Bazarda tələbin həcmi yalnız əmtəənin qiymətindən asılı deyildir, həmçinin alıcıların gəlirindən, onların zövqündən, gözləmələrdən, bir-birilə qarşılıqlı əlaqəli əmtəələrin qiymətindən və istehlakçıların sayından asılıdır (əgər Ketrin və Nikolasa bir neçə tələbə də qoşularsa, hər bir mümkün qiymətdə bazar tələbinin həcmi artar). 4.2. tələb cədvəli digər dəyişən amillər sabit qalldıqda, qiymət dəyişkənliyinin tələbin həcminə necə təsir etdiyini göstərir. 4.2. şəklində tələb cədvəlinin məlumatlarına uyğun olaraq, tələb əyrisi təsvir olunmuşdur. Bazar tələbi əyrisini almaq üçün biz üfüqi xətt üzrə fərdi tə- ləbləri cəmləyirik. Başqa sözlə, hər mümkün qiymətdə tələb olunan məhsulun ümumi miqdarını tapmaq üçün fərdi tələb əyrisinin üfüqi oxu üzrə fərdi kəmiy- yətləri cəmləyirik. Madam ki, bizi bazar fəaliyyətinin mexanizmi maraq- landırır, biz bazar tələb əyrisinə müraciət edəcəyik. Bazar tələbi əyrisi əmtəənin qiymətinin dəyişməsi ilə tələbin ümumi həcminin necə dəyişdiyini göstərir.
Yüklə 6,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|