Dinamik tizimlar haqida tushuncha

5.8.3.-misol:
Tizimning kuzatuvchanligini aniqlang. 5.8.1-rasmda graf ko`rinishida keltirilgan 5.8.1-misoldagi tizimni ko`rib chiqamiz. Ko`rininb turibdiki, har bitta holat o`zgaruvchisidan ga yo`l mavjud, shuning uchun ham tizim kuzatuvchan hisoblanadi. Bunga matritsani tuzib ishonch hosil qilamiz:
va

Bundan,
va .

U holda,
,
bo`ladi. Tizim kuzatuvchan hisoblanadi.
5.8.4-misol:
Ikkita holat o`zgaruvchili tizimning kuzatuvchanligini aniqlang. Quyidagi tenglama bilan ifodalanuvchi tizimni ko`rib chiqamiz:
va .

5.8.3-rasm. 5.8.4-misol uchun graf.

Ushbu tizimning graf ko`rinishidagi modeli 5.8.3-rasmda tasvirlangan. Grafning tahlili shuni ko`rsatadiki, tizim boshqaruvchan va kuzatuvchan hisoblanadi. va matritsalarni tuzib buni tekshirib ko`ramiz:

va
Bundan,

Ko`rininb turibdiki, ga teng. Bundan tizimning boshqaruvchan ekanligi kelib chiqadi.
So`ngra,
va
larni qaraymiz, bundan:

ga ega bo`lamiz. ga. Tizim kuzatuvchan emas.
Bu misolda natija nega bunday bo`lganligini muhokama qilib ko`ramiz. Agar tizim modelining graf chizmasiga yana bir bor nazar tashlaydigan bo`lsak, shuni ko`rishimiz mumkinki, ga tengdir.
Lekin, bo`ladi.
Bu holda holat o`zgaruvchilari ga bog`liq bo`lmaydi, va tizim ham boshqaruvchan emas. Mantiqan qaralsa, chiqish yig`indig`iga bog`liq, bu esa va ni alohida aniqlash imkonini bermaydi. Shuning uchun ham tizim kuzatuvchan emas.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati

1. L.P. Pressman Metodika primeneniya texnicheskix srestv obucheniya. – M.: Prosveщenie, 2018. 192 c.
2. SHaxmaev N. M. Texnicheskie sredstva obucheniya.-M.: Znanie, 2015. 191c
3.Belkin E.L., Karpov V.V., Xarnash P . I. Texnicheskie sredstva obucheniya. – YAroslavl, 2017.
4.Driga I. I., Rax G.I. Texnichesie sredstva obucheniya v obщeobrazovatelnoy shkole.- M.: Prosveshenie, 2015.
5.Zavade A. S. Uchebnoe kino na urokax istorii v V-VII klassax.-M.: MGIUU, 1981.
6.Pressman L. P. Osnovы metodiki primeneniya ekranno-zvukovыx sredstv v shkole.-M.: Prosveщenie, 2016.
7.CHashko L. V. Grafoproektor na urokax.-Kiev: Radyanska shkola, 2018 (na ukr. YAz.).
8.SHmargun N. I. Ekranno- zvukovыe posobiya v obuchenii fizike.-M.: Prosveщenie,2015
9.G.V. Karpov, V. A. Romanin. Texnicheskie sredstva obucheniya.
M.:”Prosveщenie”,M.,2019.
10.T.Hioyatxo'jayev. Kinoproyektsion apparatlar.T.: O’qituvchi , 2015.
11.L.M. Yoqubov va boshqalar O’qitishning texnikaviy vositalari T.: O’qituvchi , 2015. 140 bet.
12.B.Ziyomuhammadov, M. Tojiyev. “Pedagogik Texnologiya-Zamonaviy o’zbek milliy modeli” T.: “Lider Press” 2019
13.Bespalko V. P. O vozmojnostyax sistemnogo podxoda v pedagogike. “ Sov pedagogika”, 2019 №7.C.59-60.
3.3 Internet tarmog‘i ma’lumotlari

1. 
   www.de.uz - Masofaviy ta’lim tizimiga bag‘ishlangan veb sayti.
   
2. 
   www.tatu. –TATU veb sayti.
   

1

2 Zadeh L.A., Desoer C.A. Linear System Theory, The State Space Approach, McGraw-Hill, N.Y., 2011.

3 Zadeh L.A., Desoer C.A. Linear System Theory, The State Space Approach, McGraw-Hill, N.Y., 2011.