Dinlari tarixi
Yüklə 2,18 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- TARIXGA NAZAR
- MA’LUMOT UCHUN
- BUGUN DARSDA QUYIDAGI MAVZULAR BILAN TANISHASIZ
- IJODIY FAOLIYAT
| Martin
Lyuter King 9 DINSHUNOSLIKDAGI ZAMONAVIY TENDENSIYALAR 2-§ DINSHUNOSLIK FANINING RIVOJLANISH TARIXI Dunyodagi barcha dinlar va ular bilan bog‘liq ja - rayonlarni xolisona o‘rganuvchi fan «Dinshunoslik» deb ataladi. Mazkur fanning sohalari juda ko‘p bo‘lib, ular- dan biri «Dunyo dinlari tarixi»dir. Konstantin davrida IV asrda xristian dini boshqa din - lar bilan bir mavqega ega bo‘ldi. Yevropada xristianlik dinining Rim imperiyasi tomonidan davlat dini sifatida e’tirof etilishi esa (milodiy IV asr) va cherkovning as- ta-sekin hokimimiyatni qo‘lga olishi natijasida, ilm-fan ham xristianlik ta’siriga tushib qoldi. Bu davrda, dinlar TARIXGA NAZAR Qadimgi Gretsiya va Rim yozuvchilari asarlari- dayoq turli xalqlarning dinlari haqida ma’lumotlar kelgan. Masalan, «tarix otasi» nomini olgan Gerodot (mil. avv. V asr) ham o‘zi tadqiq qilgan xalqlarning tarixi haqida ma’lumot berish barobarida, ularning dinlari haqida ham to‘xtalib o‘tgan. MA’LUMOT UCHUN Dinshunoslik- ning boshqa diniy fanlardan farqi shundaki, unda har qan - day din haqida xolis, tanqid va haqorat qil - magan holda ma’lumotlar beriladi. BUGUN DARSDA QUYIDAGI MAVZULAR BILAN TANISHASIZ: 1. Dinshunoslik fanining rivojlanish tarixi. 2. Din sotsiologiyasi, falsafasi, psixologiyasi, feno- menologiyasini o‘rganish dagi yangi tendensiyalar. 10 IJODIY FAOLIYAT Gomer va Gesiodning asarlaridan xudolar va qahramonlar haqida be - rilgan ma’lumotlarni eslang. Ushbu asarlar orqali qaysi davrga oid dinlar haqida ma’lumot olish mumkin? borasidagi tadqiqotlar faqatgina ilohiyot ko‘rinishida bo‘lib, xristianlik, xususan katoliklikning boshqalardan ustunligini isbotlashga yo‘naltirilgan edi. Biroq, XIX asrga qadar xristian olamida boshqa din - lar haqida xolis ma’lumot beruvchi to‘laqonli asar yara - tilmagan edi. VII-VIII asrlarda o‘sha davrda mavjud dinlar haqi - da kichik risolalar paydo bo‘lgan. VIII-IX asrlardan esa dinlar tarixi va ta’limotlariga oid ilk kitoblar yaratildi. XIX asrga kelib Yevropa mintaqasida cherkovning ta’siri kamaydi. Natijada, boshqa fanlar qatori dinshu - noslik fani ham cherkov ta’siridan chiqa boshladi. Shu davrda Maks Myullerning «Qiyosiy mifologiya», «Din- larning asosi va shakllanishiga oid ma’ruzalar» nomli asarlari nashrdan chiqi. Keyinchalik u mashhur Oksford universitetida dinlar tarixidan ma’ruzalar o‘qigan va birinchi bo‘lib «dinshu - noslik» atamasini iste’molga kiritgan. Shu yo‘sinda, Buyuk bobomiz Abu Rayhon Beruniy haqiqiy ma’noda musulmon sharqidagi dinshu - noslik fanining otasi nomiga munosibdir. Uning «Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar», «Hindiston» kabi asarlarida turli dinlar haqida bataf - sil ma’lumotlar berilgan. Maks Myuller Gomer. «Odiseya» dostoni qahramon lari 11 dinshunoslik Parij, Bryussel va Rim universitetlari- da fan sifatida o‘qitila boshlagan. Sobiq Sovet ittifoqi davrida dinshunoslik fani, asosan, dinlarni tanqid qilish va «eskilik sarqiti» ekanini isbotlash uchun o‘rganil - di. Natijada, uning nomlanishi ham «Ilmiy ateizm» deb o‘zgartirildi. Yillar davomida, universitetlarda «Ilmiy ateizm» kafedralari tashkil etilib, talabalarga «din xalq uchun afyundir», degan g‘oya singdirildi. O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach dinshunoslik sohasi ham ateistik mafkura ta’siridan chiqarildi. O‘sib kelayotgan avlodda dinlar haqida to‘g‘ri va xo - lis fikrlarni shakllantirish, ularni dinlararo bag‘rikenglik ruhida tarbiyalash maqsadida, 90-yillarning o‘rtalari - dan umumta’lim maktablarining 9-sinf o‘quv dasturiga «Dun yo dinlari tarixi» fani kiritildi. 2017 yilda qabul qilingan yangi tartibga muvofiq endilikda dinshunoslik asosiy fan sifatida e’tirof etildi. Davlat ta’lim standartlari va dasturlari tasdiqlanib, 8-, 9-, 10- va 11-sinflarda o‘qitilishi belgilab olindi. Mazkur sohani rivojlantirish yo‘lida 1999-yilda To- shkent islom universitetining tashkil etildi. Universitet o‘z yo‘nalishlari bo‘yicha bakalavr va magistr mutaxas- sislar tayyorlana boshladi. “Ilm mol-dun- yodan ko‘ra yaxshiroqdir. Chunki, ilming seni asraydi, mol-dunyoni esa sen asrashing kerak bo‘ladi. Mol-dunyo sarf qilinsa kamayadi, ilm esa o‘zgalar- ga o‘rgatish bilan yana ziyoda bo‘laveradi”. Yüklə 2,18 Mb. Dostları ilə paylaş:
|