|
Divan-ü luğat-it tüRK
|
səhifə | 18/66 | tarix | 02.06.2018 | ölçüsü | 8,02 Mb. | | #47016 |
| əsirqenməkka: əsirqeməkka. acınmaq. dartınmaq. tartınmaqka. yazıqlamaq. heyifsinmək. təssüf yemək. - o oğluna əsirgəndi. - o davarına əsirgəndi. - belə o öz elinə əsirgəndi. - əsirgənmə keçən günlərivin olduğuna, güvənginən bu gün əlində nə olduğuna. 1. götürülmək. götürür görünmək.
əsirqənən: qözətlika. gözətilən. sağlanan. qorunan.
əsiş : çəkiş. uzuş.
əsişməkka: 1. çəkişmək. uzuşmaq. genişlənib ilişgi, rabitə qurmaq. - ip əsişmək: ip açıb uzatmaq. 2. ip, bənzəri şeyləri çəkəmək, kərmək, uzatmaq.
əsitməkka: əsdirmək. uzatmaqka. yubatmaq. qecitmək. - nə qədər işi uzaldıb əsdirisən.
əsizka : əssizka. ısız. ıssız. isiz. yazıq. təssüf. hayıf. əfsus. diriğ.
əsqi : - əsgi üsgi (paltar): çöpərka. çöprə
əsqik : əsgik. kiçikka. qısıq. az. ucuz. dəğərsiz. həqir. - əsgik sözü qoyqıl: kiçik sözü buraxqıl.
əsqimək : obramaqka. opramaq. əprimək. gəvşəmək. kortalmaq. tazalığı, itiliyi gedmək.
əsqimiş : əsgimiş. obraqka. opraq. ovraq. oğraq. əzik üzük nə.
əsqirməkka : əsgimək.
əsqü : əsgüka. böyük ələk. qəlbir.
əsqürüqka: əsgürüqkaəsrüq. (< əsmək). kefli. sərxoş.
əsləmək: səlam vermək.
əslətmək: səlam yetitmək.
əslinməkka: aslınmaq. asmaq. bir nəyi bir nəyə taxmaq.
əsməkka : 1. səndələmək. sərilməkka. sarılmaq. sarsılmaq. yalpıb, ləpələnib düşəyazmaq. yeldirməkka. əstirmək. 2. qalburlayaraq savurmaq. yellənmək. - xərmən əsinmək: savurmaq. 3. əsinmək. uzanmaq. çəkilmək. - ip əsindi. - yaşamız əssin: uzansın. - əsnik ip: uzanan ip. 3. səpmək. saçmaq. - tarıq əsdi.
əsnək : gərik. sərgəkka. sərik, sallaq, sarnıq, səndələyən kimsə, nərsə. yelpək. oynaqka. pozlu ifadəli.
əsnəməkka: əsmək. əsnəmək.
əsnətməkka: əstirmək. əsnətmək.
əsnəyən: əsingən. kərilgən.
əsniyən : gərilən. gərgilən. gərinən. gərniyən. uzanan. çəkilən.
əsrəm : əsrim. coşqu. cəzbə. çarpıntı. vəcd. qanıt. həyəcan.
əsrik : 1. ərsək. ərsik. ərişmiş. yetsik. yetim. baliğ. 2. qanıtqan. daşqın. özündən çıxan.
əsrika : 1. əsdirmə, əvsəmə aracı. yaba. çatal çatal dəğnək. 2. nərsənin daranmış, dərinmiş, aralı, açıq durumu. - əsri butlu: apış. qıçları açıq, birbirində aralı. 1. asrı. təkir, ala boya. qaplan rəngi. - əsri yışıq: alaca, iki rəngli ip.
əsriləməkka : naxışlamaq. süsləmək.
əsrim : əsrəm. coşqu. cəzbə. çarpıntı. vəcd. qanıt. həyəcan.
əsrükka : əsrükka. əsgürükka. sarhoş. (< əsmək). kefli. - əsrük azıq: ayıq kefli. - əsqürüq.
əssizka : əsiz. ısız. ıssız. isiz. yazıq. təssüf. hayıf. əfsus. diriğ.
əstirmək : bax > əstürməkka
əstürməkka : 1. uzatmaq. çəktirmək. gərdirmək. ilətirmək. - ipi əsdir. 2. kefləndirmək. 3. yellətmək. yeldirməkka. əsmək. savurmaq. ələkləmək. - qavuğ əstirmək: ələyib, kəpəklə unu ayırmaq.
əş : əşka 1. arxadaş. 2. düz. bir. müsavi. bərabər. - yat yağuq düz olmaz: yad yaxın bir değil. 3. qoşa. qoşka. cüt. tay. 4. qadın. xanım.
əşqəklənməkka: əşək yiyəsi olmaq.
əşqürtika: ipəkli. naqışlı çin qumaş
əşlikka : gənc qadından əşi bulunan kimsə. əşli. əş yiyəsi.
əşməkka : eşmək. (at haqqında) yorqa yürümək.
əştilməkka: eşitilmək.
əştürməkka: eşittirmək.
əşyəkka : eşək. əşqək.
ət palçığı: çuqubarıka: bota, güh, saxsı çamuru.
ət : 1. bədən. - ətim barsıdı: bədənim şişdi. - kişi əti, diriklə dadır: adam əti diri olurkən dadlıdır. - suyu yağlı su. qanaq. qayaq. qonaq. qıyaqka. - ət yapılmaq: ətləlməkka. - ət yerka: yumuşaq yer. 2. yumşaq. - ət yer: yuvaş topraq.
ətçi : qəssab.
ətək : aşağ. asraka. alt. dib. təmən (> damənfars). bitiş. oğruqka. uğruq. ovruq. sallaq. salış. yeng. yanqka. saqaka
ətək : salışka. sallaq. yeng.
ətiqməkka : etiqmək. edikmək. yetişmək. tombullaşmaq. böyümək.
ətiqməkka: etiqmək. edikmək. (cocüq) yetişmək. tombullaşmaq. böyümək.
ətir : yıparka. müşg.
ətişməkka: edişmək. barıştırmaq.
ətləlməkka : 1. ətdənmək. 2. mal heyvan kəsilib ətlik yapılmaq. sallaxlamaq.
ətləməkka: ətin bollamaq. ətə doldurmaq.
ətləməkka: ətlətmək. ətləndirmək. 1. mal heyvanı kəsib, ətlik yapmaq.
ətlənmək: yağrılanmaqka. yağlanmaq.
ətlənməkka: ətə dolmaq. şişmanlamaq. - arıx ətləndi.
ətlətməkka: kəstirip ət durumuna gətirtmək.
ətli canlı: baqlanka. şişək. baruq. - baqlan quzıka: yeni, səmiz quzu.
ətlikka : 1. ətli. şişman. - ətlik kişika. 2. kəsmək üçün becərilmiş heyvan. - ətlik qoyun. 2. ət yiyəsi olan. əti bol olan. - ətlik kişi: ətlnə dolqun. bodur kişi. - ətlik ölkə. 1. ət asılacaq çəngəl.
ətmək : etməkka. ( k <> t ) yeyiləcək əkmək. - ətməkçika: əkməkçi. - ətməklənməkka: əkmək yiyəsi olmaq.
ətrəkka : ataq. öznə. çəki. maraq. əlaqə. rəngi qızıla çalan sarı nə. bur.
ətsəməkka: canı ət istəmək.
ətsətməkka: ətə istək gətirtmək.
ətük : yatuq. 1. ka. ayaqqabı. - ətükün dartma: çıxarma. - su görmədən ətəyin dartma. - ətükçika: ayaqqabıçı. 2. ətək.
- yatuqun dart: ayaqqabın çıxart.
ətüklənməkka: etüklənməkka ayaqqabı. etiq yiyəsi olmaq.
ətyen : gövdə.
əv : əvka ev. əf. öv. üv. - ev qızı. ailə qızı.
əvədəmək: ivədəmək (< əvək). çabalamaq. qımıldamaq.
əvəkli : tələsik. əcələ.
əvət : əmət. evət. yəmətka. peki. yah. yəhka.
əvirib təvirmək: alt üst edib, yiyələnmək.
əvrən : girdə. kürə biçimində yapılan əkmək ocağı.
əvrişmək : evrişmək. 1. çevrişmək. dönüşmək. uğraşmaq. çabalaşmaq. bir işin üstünə düşmək. 2. bir şeyi alt üsd edmək, çevirmək.
əvrülmək : evrilmək. çevrilmək. 1. dolanmaq. yönəlinən yerdən çevrilmək. 2. dönmək. çönmək. uğramaq. gedmək.
əvsəməkka : 1. ivmək. tərkişmək. tələsmək. dalsamaq. əcələ edmək (istəmək). 1. qeybətləmək. birini pisləmək. qodulamaq. - o sözünü ona əvsədi.
əvsinmək : evi bənimsəmək. kəndi evi saymaq.
əvürmək : çevirmək. evirmək. döndürmək. altını üstünə gətirmək. - o məni işdən əvirdi. - dolu qabı əvir yerə.
əvüsqü : savurma ayqıtı.
əvüşmək : savurmaq. - əvşürqən: - əvşürqən təvürgən: əvürgən təvürgən evirip çevirən. qüc işləri başaran.
əyəkü : əyəği. hər heyvanın əyəğisi. əyə qəmiği. qaburqa. yan. çadırın yanı. - əyəkü yer : dağın ortası. - əyəqü: - onun əyəkü artdı: onu qabırqası genəlib: təmbəlləşib.
əyər : ( z <> y <> d <> ğ ) ədər. əğər. yəhər. əyərka.
əyərlik : köçə. yəhər taxdası.
əyin : yinka. gövdə. bədən. üz. - yin başına bax sən: əyin başına bir bax.
əykərmək: əğilib əğləlib durmaq, bəkləmək. - əykərməzib ox atar: durmadan ox atar.
əyku : əzku. ayqu. iyi. gözəl. yaxşıqlı. - artut aldın, anunqıl\\ əyku tavar uğurluq: sovqat aldın isə, onun çalısında (əvəzinə) yaxı bir şey hazırla. - yalınquq oğlı yoqazur, əyku adı qalır.
əykülük : eykülük. ədqülükka. edqülük. iyilik.
əyqilik : əyqülük. eyqülük. - baxqıl ona əyqülüqün, ağzın gülə: iyiliklə bax ona, gülər üzlü.
əyqu : ayqu. əyku. eyqu. iyi. gözəl. yaxşıqlı.
əyqül : əyku. iyku. iyi. - əp əyku: çox yaxşı. behzad
əyqülük : bax > əyqil. eyqülük.
əylə : eylə. ayla. öylə. öcür. - əylə yap: əylə qılqıl.
əyləşmə: sürcəkka. sürcüqka. sürüc. qonaqlıq. toplantı.
əymenməkka: utanmaq. çəkinmək.
əyri : qınqıru. çəp.
əzdirmək: əzgərməkka. qiymət vermək. dəğərləmək. qədir vermək. qorumaq. ərziş vermək.
- əzdirmə əzgərən tanrı: əzgərən, əsirgəyən tanrı.
- mənə qarşı əzdirmə: əzgərmədi: əsirgəmədi: rəhm, sayqı göstərmədi.
- onun sözün əzdirmə: əzgərmədi. əsirgəmədi. dəğərləmədi.
- bu istək, bu həvəs nəyidiki onu əzdirin: əzgərdin.
- alçaqları əzdirmə: əzgirmə.
- yavuz nəyi əzdirmə: əzgirmə: ucaltma.
əzə : əçə. əkə. buyüq qız qardəş.
əzərgəməkka: azargəməkka. izərgəmək. izləmək. axtarmaq. taptalamaq. - it geyiki əzərdi: it ovu izlədi.
əzərka : ( z <> y <> d <> ğ ) əyər. ədər. ğər. yəhər.
əzərləməkka : 1. izləmək. 2. iyələnmək.
əzgərka : əsirgə > ərziş. dəğər. qiymət.
əzgərməkka: əsirgəmək. dayanmaq. dözmək. saxlanmaq. - avın görcək, əzgərməzib ox atar. 2. əzdirmək. qiymət vermək. dəğərləmək. qədir vermək. qorumaq. ərziş vermək.
- əzgərən tanrı: əsirgəyən tanrı.
- mənə qarşı əzgərmədi: əsirgəmədi: rəhm, sayqı göstərmədi.
- onun sözün əzgərmədi.
- bu istək, bu həvəs nəyidiki onu əzgərdin.
- alçaqları əzgirmə. - yavuz nəyi əzdirmə: əzgirmə: ucaltma.
əzgi : ( z <> y ) eyqi. rəhmət. səna. hörmət.
əzik : 1. üzük. obraqka. opraq. ovraq. oğraq. əsgimiş nə. 2. uzunlamasına yarıq, cırıq, üzük.
əzilməkka: soğulmaqka. oğulmaq. yazılmaq. açılmaq. yençilməkka. incinmək. uvulmaqka. ufalanmaq. - duz soxuldu.
əzitmək : uzunluğuna yirmək, yırtmaq.
əziz : səvük. sevikka. sevgili. . məhbub.
əzizləmək: ullamaq. saymaq. sayınlamaq. hörmət qoymaq.
əzkülük : ədqülük. edqülük. eykülük. iyiiiq.
əzqərmək: ezqirmək. edqərmək. edqirmək. edmək. dəğər vermək. saymaq. işləmək.
əzqi : əzgi. xoş. - əzgi savıq: xoş söhbət.
əzqil : əzgil. eygilika. rəhm olunan. rəhmətlik. iyili. eyili. yaxcıl.
əzmək : qazımaq. sıyırmaq.
f
fındıqlı : qosıqlıqka.
fınqırmaq : sümgürmək. yinğitməkka. yenğitməkka. yinğ atmaq.
fırlandırmaq: yumqalamaq. qəltəkləmək.
fırlanmaq: təzginməkka. tərkinmək. dönəmək. çönmək.
fırlatmaq: tavratmaqka. çevirmək. devirmək.
fırtıq : yenğka. yinğka. sümüq. burun suyu. - fırtıqlı: yendəki.
fırtıqlı : sümüklü. yinğdəküka. yieğdəküka. (cocuqlara bununla sövülür).
fısıldamaq: pıçıldamaq. sufsamaqka. sufşamaq. şuvşamaq. çıvıldamaq. cıvıldamaq.
fışqa çalmaq: sıqırmaqka. ıslıq çalmaq.
fışqa : huştaq6. sıqır. sığır. sığrış.
fışqı : tödriçka. pasqal. pas. tötrüç. aşqal. zibil.
fışqırmaq : qaynamaq. yuşulmaq. çoğramaq. qoğuşlamaq.
fürxan : burxan. büt. sənəm. - furhan evi : büt evi. bütxanə.
h
haça : azrı. ayrı. - haça ağac: azrı ağac: ayrısı, ayrıntısı olan ağac. - qorxmuş quş, qır il azrı ağac üzə qonmazka.
halqa : bağan. toqa. boyunluq. boyun bağ. toqqa. qılada. - altun bağan. altın halqa. - halqalı : toqqalı. - halqalı qayış: bağanlıq toqalı qayış.
hamı : - hamı millət: el qamu: el hamı: el hamısı. kişi barca.
hanki : hayu. qayu. qanuka.
hansı : hanı. qanu. xayu. qayuka.
harda : qayuda. handa. qanda. qayda.
harın : həşəri həyvan. - harın at: öqüş yılxıka.
havlatmaq : gəritməkka. qarıldatmaq. hürdürmək. bavıllatmaq6. səsin çıxarmaq.
hay küy : haykırış. qıqırışka. qıylaş. hay küyəş. urı qığıka.
hay küyəş : hay küy. haykırış. qıqırışka. qıylaş.
haydi : məka !. yallah.
hayqırış : hay küyəş. hay küy. qıqırışka. qıylaş.
hayqırmaq : qıqramaq. qaqırmaq. - bir içəlim hayqralım.
heç heç : hoş hoş. qulaqlı dirilərdən, özən, diqqət istənilməyi andıran söz.
heç : yox. - heç saydıq: yoqqa sandıq. dəyər verməmək.
həmişə : tutaşı. peyvəsdə
hər : təqməka. dəğmə. - təqmə kişi öz olmaz\\ yadla yağuq düz olmaz. - hər zaman: təvgənka. hər vax.
həşəri : tosunka. - tosun tay. - həşəri həyvan. harın at: öqüş yılxıka.
həşərlik : isizlikka. ısızlıq. ıssızlıq. yamanlıq. kötülük.
həşti : qapı ağzında olan həşti. ilka.
həvəh : soquka. soqqu. dibək.
heybə : bağ. boğ. boqka. buxça. boxtayka. boxtuy. büktay. (< buk. bük). xurcun. arçıka.
heyva : avya ( vy < met > yv ) ayva.
hıncli : gəklikka kinli.
hınçlaşmaq : kəktəşməkka. kəkləşmək. kin bağlamaq. cicikləşmək.
hırıldamaq : yırışmaqka. qülümsəmək. - ər yırışdı.
hızlanmaq : itiçmək. itişmək.
hica : ütük. üzük. hərf.
hiləci : ütrükka. kələkbaz. yalançı. ütücü adam.
him : im. ilmək. hər nəyin dibi, bəki, bərki. pey. kök. bəq. bək. bek. bey. təməl. ulka. ol. püf. - ilməyin bilir, gizlədir.
hirs : qaqıq. qaqış. qəzəb. acığ.
hirsləndirmək: qaqıtmaqka. qızışdırtmaq.
hirslənən: qurulqanka. qurulan. qızan. qaqan. qağan.
hirsli : ısrınka. tutuq. büzük. ısrımka. bədəxlaq.
hoblanmaq : pürkələnməkka. atılmaq.
hopmaq: öpmək. opmaq. içərmək. içmək.
hopum : opum. öpüm. höpüm. yudum. bir kərəlik yeyim, içim. - bir opum mun: bir udum sup.
horlanmaq : orlanmaq. hörlənmək. örlənmək. bəlirmək. çıxmaq. yüksəlmək.
hovlanmaq : ürülməkka. hürülmək. pülənmək. qabarmaq. üflənmək. yellənmək. şişmək. şişirilmək
höpüm : <> opum
höpürtmək : öpmək. sormaq. içəri çəkmək.
hörgü : hörgü. örgü. örtü. - işin örtüsün örgüsün açın.
hörkə : hörək. kültür.
hörkən : dartıqka. ip. bağ. sarqı.
hörlənmək : örlənmək. orlanmaq. horlanmaq. bəlirmək. çıxmaq. yüksəlmək. - ay qopup evlənib, ağ bulut hörlənib.
hörmək : qablamaq. sarutmaqka. sarıtmaq. sardırmaq. səritləmək. sarmaq.
hörüm : örum. urum. orum. hörüm. kəsim. dəsdə. - bir hörüm ot: bi örum ot. bir oraqta biçilən ot
höyük : oyuqka hüyük. ürkü. qolçaq. mətərsək.
hurralamaq : urlamaq. hurra çəkmək.
huşlu : 1. osuq. oyuq. açıq könül. 2. ayıq. azıqka. başlı.
huşluq : huşluluq. uzuqluqka. usuqluq. oyaqlıq. usluq. (# uyqluq: qəfillik).
huştaq6 : fışqa.
hüccüləmək: üzükləmək. üjükləməkka.
hündür : ağız. uca. asuq. ısuq. uca.
hündür : şişik. dik. qomka. kom.
hünər : ərdəmka. fəzilət. ədəp. tərbiyə. - ərdəm başı dil.
hünər : uyluqka. sənət.
hürdürmək: gəritməkka. qarıldatmaq. havlatmaq. bavıllatmaq6. səsin çıxarmaq.
hürmək : ürmək. püləmək.
hürülmək: ürülməkka. hovlanmaq. pülənmək. qabarmaq. üflənmək. yellənmək. şişmək. şişirilmək
hüyük : höyük. oyuqka ürkü. qolçaq. mətərsək.
ı
ıçqınmaqka : açqınmaq. açılıb buraxmaq. qaçırmaq. əldən vermək, qoymaq, yelləmək. - yaxadakın yalayan, əlindəkin ıçqınur: qaçırır. - ovu ıçqındın, quşu ıçqınma: ovu əldən verdin, quşuvu əldən vermə.
- ər ıçqındı: 1. əldən qoydu. 2. açılıdı. bara qoydu. yazdaki suvlın izləyib, evdəki toyuğu ıçqınma.
ıq tutmaqka: hıçqırıq tutmaq. hıq tutmaq·.
ıqılacka : yolaq. yorqa. qılıqlı yatımlı, yaxcı uyqun olan nərsə. asil. yügrük at. - alp əri yavrıtma \\ ıqılac arxasın yoğrutma: yaxcı əri pisləmə, ayğır yağırın yaralama, incitmə. yolaq, minik verən atın belin incitmə.
ıqlamaqka: ağlamaq. yığlamaq.
ıqlaşmaq. ağlaşmaq. sıxtaşmaq. bağrışmaq. kükrəşmək. : yıqlaşmaq. sıqtaşmaq. carlaşmaq.
ıqlaşmaqka: ağlaşmaq. yığlaşmaq. sığtaşmaq. carlaşmaq. sıxtaşmaq. bağrışmaq. kükrəşmək.
ıldurmaqka : endirmək. indirmək. buqurmaqka. - ağdıran kimdür, ıldıran kim.
ılıq : yılıqka.
ılımqaka : yazan. katib. alımqa.
ılınmaqka : ilinmək. ilişmək. tutulmaq. uğramaq. taxılmaq. - quş duzağa dən üçün ılınur.
ılıs : bax > iləs.
ılış : iliş. 1. dosd. yoldaş. 2. uyu. həmrah. - bir özü iki ılışı, uyuşü, yoldaşı.
ılışmaq : ilişməkka :
ılışmaqka: ilişmək. enişmək. ilgəkləşmək. yoldaşlıq edmək. çaltışmaq. asışmaq. qoşulmaq. qurşaşmaq. - bu yolda bizə ılışan yox. - gedən başda onunla ılışıb deddib, dönən başda tək qaldım.
ılıtmaqka: qızdırmaq. təb eləmək.
ılqım : ilərti. xiyal.
ılqım : sağışka. sərab. - sağış sağıdı: səraba qapındı.
ılqın : sağıqka. yalqın. sərab.
ılqın : yılqın. ilgin (< ilişmiş). alqın. qonuq. yolçu. müsafir.
ılmaq : yollanmaq. - qoyu ıldı: aşağ geddi.
ılpışmaq: yılpışmaqka. yapışmaq. ilgişmək. - nə mənə yılpışırsan.
ılsamaqka: ilsəmək. enmək istəmək. ensəmək.
ımqaka : imaq. qamı. xəznəçi. təhsildar.
ınğanka : inğən. dişi dəvə.
ınğramaqka: dəvə inləmək.
ınğranmaqka: inləmək.
ınğraşmaqka: inləşmək.
ınğratmaqka: inlətmək.
ınışmaqka: enişmək. inişmək.
ır : ırka. yırka. 1. qoşma. türkü. hava. musiqidə ırlama. qazəl. 2. ıra. yıra. ıraq. uzaq. 3. utanma. ar. ıra. ırra. ir.
ıra : ıraka utanma. ır. ir. ırra.
ıraq : ıra. yıra. uzaq. ayrı, ilgisiz düşən tanış, qohum.
ıraqlanmış: ısrıqka. qovuq. qopuq. dışlanmış (dişlənmiş). rədd olunmuş. məlun.
ıraqlaşdırmaq: yıratmaqka. ıratmaq. uzaqlaştırmaq.
ıraqlaşmaq: yıramaqka : yarımaq. yarılmaq. uzaqlaşmaq.
ıraqlıq : yıraqlıq. uzaqlıq. uzunluq.
ıramaq : ırqamaq. yıraqmaq. uzaqlaşmaq.
ıratmaq : yıratmaqka. ıraqlaşdırmaq. uzaqlaştırmaq.
ırqaqka : ilgək. çəngəl.
ırqaqka : irgək. çəngək. qullab.
ırqalmaqka: bax > irqalmaq. yırqalanmaq. sallanmaq.
ırqamaqka: yırqalamaq. sallamaq.
ırqanmaqka: yırqalanmaq·.
ırqaşmaqka: ırqalamaq.
ırqat : tutuq. işçi. əkir. əcir.
ırqatmaq: 1. ıratmaq. yıratmaqka. ıraqlaşdırmaq. uzaqlaştırmaq. 2. ırqalatmaq. yırqalatmaq. sallatmaq. silkəmk. - ağac yemişin ırqatdıq.
ırlanmaq: irlənmək. ır bulmqka. tər bulmaq. tərləmək. utanmaq. - bu işlərdən ırlamazmı. tərləməzmi:
ırmaq : üzüksu.
Dostları ilə paylaş: |
|
|