|
Divan-ü luğat-it tüRK
|
səhifə | 20/66 | tarix | 02.06.2018 | ölçüsü | 8,02 Mb. | | #47016 |
| ilrəs : bax > iləs.
ilsə : bax > iləs.
ilsəmək : ılsamaqka. enmək istəmək. ensəmək. düşmək istəmək. - dörd gün dağda qalandan son, ilsədik.
ilşinmək: qayırmaq. qarmaq. məşqul olmaq.
iltəməkka: daşmaq. aparmaq. - sıçan dahi sıqırqan, iltip darı qoymadı: sıçan sıçovul, darını daşıyıb qoymadı.
iltürməkka: tutmaq. qapmaq. - on kişini iltürdülər.
im : ilmək. him. püf. sal. işarə. - sallı: imli. işarəli. - salsız: işarəsiz. - ilməyin bilir, gizlədir.
imaq : ımqaka. qamı. xəznəçi. təhsildar.
imdi : əmdika. şimdi. indi.
imdika : şimd. əmdi.
iməc : amac. amca. hədəf.
imirka : əmir. engir. engir. iriğir. alatoran. aydınlıqla qaranlığın birbirinə qarışması.
imit : ilham. birdən gəlib düşən duyğu, öykü, fikir. - imitli: ilhamlı. - imitli bilgə: ilhamlı bilən.
imləməkka : 1. doğrutmaq. qonqarmaq. dikəltmək. nişanlamaq. doğrusun göstərmək. - o yol qonqardı. 2. işarə edinmək. 3. yimləmək. göstərtmək işarət edmək. - dolun ay, barmaqla imlənməz.
imləşməkka: işarətləşmək. - birbirinə əlinən imləşi keçdi.
imlətməkka: işarət vermək.
imləyü : işarə ilə. - baxdı mənə imləyü.
imrəm : tüdə. düdə. topluq. əğrim. izdiham. - imrəm tirəşdi: millət qalxışdı, hərəkətə gəldi.
imrənka : yurtdaşlardan toplanan hər yığnaq.
in : en. yen. ən. (< yenmək). çuxur. iniş. eniş. - in yer: en yer. - en yoq: eniş yoxuş. 2. dışqı. pox. 3. ilka. en. düş. - atdan il.
inaq : kirtüka. yəmin. and.
inalka : eynal. anası böyük qadın olub, atası ortalıqdan (qara eldən. qərə millətdən) olan bütün kişi.
inama ! : sağınma !. düşünmə !. gümana düşmə !.
inancka : mö'təməd. ağsaqqal. qüvənilən. inanılan. - ınanc bəy. inanılan, qüvənilən bəy. - el inancları. - inanc bəy. - inanc devlət.
inanmaq : işənməkka. içənmək. güvənmək.
inanmaq. : onamaq.
inanmaqka : güvənmək.
inc : mətin.
incə : yinçgəka. yencgə. yenək. 1. çatıq. qavşıka. 2. zərif. - incə torqu: incə turqu: yumşaq yufaq pərdə, parça. 3. - - yencə qız: 4. kəniz. 5. qadının qarşıtı, evlənməmiş qız. duşizə. 6. uca. ulac. alça. yumuşaq xuylu. uslu. yüküm. həlim. bilən.
incələmək : irtəşməkka. araştırmaq. təhqiq edmək. nəq edmək.
incəlmək : 1. seyrəmək. seyrəkləşmək. paltar ərpimək, əprimək. səyrəməkka. 2. sobımaqka. söbüləşmək. uzamaq. 3. yencgəlmək. əğilmək. səcdə qılmaq.
incəltmək : döğməkka. dövmək.
inci : cincüka ( c <> y ) yincü.
incid : inciş. əmgək. müzahimət.
incidən : qaxıtqanka.
incil : əmgir. əmgər. müzahim.
incimək : əmgəşmək. zəhmət çəkmək. yorulmaq.
incinmək : sıxıştırılmaq. oyulmaqka.
inciş : incid. əmgək. müzahimət.
incitmək : (inc< met > cin) cinlətmək. yolçıtmaq. yönçitmək. samsıtmaqka. simsitmək. yiktürməkka. iğrətmək. ağrıtmaq. narahat edmək. müzahim olmaq.
incka : rahat. içi sakin. yürəği dölək. ağır. mətin. - inc könül: ürəyi sağ, güclü.
ində : - incə bel: gətik bel. - beli incə, yanı enli at: gətik at:
indi : imdi. əmdika. şimdi.
indirmək : endirmək. 1. buqurmaqka. ıldurmaqka. - ağdıran kimdür, indirən kim. 2. boğmaq. buqurmaqka. bükürmək. bükmək. qısdırmaq. alçaltmaq.
inək : enək. ənək. pıroqram. bərnamə. bəllənmiş olaylar.
inən : enən. dişi (dəvə)
inər : inərbaş. qutqıl. alçaq könül. mütəvaze.
inərbaş : inər. qutqıl. alçaq könül. mütəvaze.
ingi : uçuqka. uçquqka. tumağu. soyux dəğmə.
ingir : engir. imir. alatoran.
inika : yaşca kiçik qardaş. qocanın kiçik ərkək qardəşi.
iniş : eniş. - iniş yoxuş: art yışka.
inişmək : ınışmaqka. enişmək.
inka : 1. çuxur. nin. in. yın. yin. 1. qoyun pisliği. qığ. ən.
inq : ək. ki. - bizinq: bizimki. - sizinq: sizinki.
inmə : ilməka. enmə. düşmə. - atdan ilmə.
inmək : enmək. ənmək. ilməkka. ılmaq. enmək. düşmək. - qar enir: düşür.
insəkmək : insəməkka. ılsamaqka.
insəməkka : enmək istəmək ·. - ılsamaq.
intiqal edmək: götürməkka. ağtarmaq. aparmaq.
ip : dartıqka. bağ. hörkən. sarqı. əriş. ərişdə. rişdə.
iprüqka : sürdürmək için yoğurt ilə süt qarıştırılaraq verilən ilac.
ir : 1. qəzəl. nəğil. - ir söyləmək. - ir demək. ir edmək: oxumaq. 2. ar. utanc. - ir bolmaqka: utanmaq.
iri : iyri. tupur. topur. - topur yinu: iri mirvarid.
irik : ərik. 1. sevinc. rahat. - ərikli irikli kişi: gülər üz kişi. - ərik qız. 2. iyrik. qaba. gobud.
iriqka : irik. idrik. iğrik. iyrik. 1. yügrük. iti. çabalı. - irik nənğ: irik şey: qaba nərsə. 2. tikənin ucu. 3. ərik. ıslaq. sulu, suyuq nərsə. - irik nənğ: ıslak nəsnə. 4. açılmış, oğuq, xırdalanmış nərsə. odun tırşası, qırçası. 5. irükka. yarıq. cırıq. şırıq. - gündə irük yox, bəydə qıyıq yox: gündə yarıq yox, bəydə xəta yox. 6. eygilik. açıqlıq. fürsət. fürc. - işləri bitirib irikliklə gəldik. 7. ərpik. əprik. əsgi olan hər nəsnə. 8. qaba. gobud. qatı olan nəsnə.
irinka : dudaq.
iriş : bax > ərincka.
irişmə : çəkişmə. savaş. yartış. yırtış. yırtaş. yirtəş. irtiş. irtəşka. əriş. ırtaş.
irk: irq
irka : 1. ar. (< irkinmək: yığılmaq). utanma. - ər ir boldu: irlənmək. kişi utandı. 2. güney.
irq : irkka. dört yaşına girmək üzərə bulunan qoyun·i.
irqalmək: irqanmaq. irqəlmək. ırqalmaq. silkənmək. təprəşmək. titrəmək. - ağac irqaldı. - canım irqaldı. - irqalmasın səndə can. - kirtün ana, irqalmadan inam sanda.
irqamaq: ırqamaq. silkəmək. təprəmək. titrəmək.
irqanmaq: bax > irqalmaq.
irqaşmək: silkişmək. təprəşmək. titrəşmək.
irqatmək: silkətmək. təprətmək. titrətmək.
irqək : irgək ırqaq. çəngək.
irqəklənmək: irgəklənməkka dalqalanmaq. ərkəklənmək.
irqəndirmək: irgəndirmək. yarsıtmaqka. arsıtmaq. tiksindirmək. yormaq.
irqənən : irgənən. buxsan. büksəyən. ikrahçı.
irqənin : irkənin. erkənin. dandakin. danquni. səhər çağın. bamdadan.
irqənmək : irgənmək. büksəmək. bükmək. qaytarmaq. burcutmaq. qaçınmaq.
irqəşməkka: bac > irqişməkka. yığışmaq. toplaşmaq.
irqilməkka: irkilməkka. toplanmaq. çoğalmaq.
irqinka : irkin. irgin. erkin. irkilən. yığın. - irkən şey: toplanmış nərsə. - irqin yaqmur. günlərcə sürən yağmur. - irgin suv: irqinti su: su yığını. yığılmış su. - göl irgin: qarluqların böyüklərindən. uslu, ağla dolu. us kanı. - irgin yağmur: arası kəsmədən yağış. - göl irgin: qarluqların böyüklərindən. uslu, ağla dolu. us kanı.
irqinməkka : irkmək. - mal irkmək. - kəndisi üçün irkmək: toplamaq.
irqişməkka : irkişməkka. irkəşmək. irtişmək. ərtişmək. yertişmək. yartışmaq. tirgəşmək. arqaşmaq. 1. toplaşmaq. yığılmaq. toplanmaq. çoxalmaq. - gəlgəlimət irküşür: gəlmək üzrə yığışır, hazırlanır. - surlar ikişür, sellər axır. - malı gündən günə irkişir. 2. hazırlanmaq. - irkişmədən təpilmə.
irqlamaq: yırqılamaq. yırtamaq. fal açmaq. fala baxmaq. arğuşlamaq.
irqmək : irkmək. irtmək. ərtmək. yertmək. yartmaq. 1. yığmaq. toplamaq. - pul irkmək: yığmaq. 2. irməkka. ürkmək. daşlanmaq. disginmək.
irləka : yurtluq. yurt tutulan yer.
irlənmək : ırlanmaq. ır bulmqka. arlanmaq. utanmaq. tərləmək. - bu işlərdən ırlamazmı. tərləməzmi:
irməkka : 1. irkmək. ürkmək. daşlanmaq. - ər irkdi. 2. yirmək. yarmaq. dəlmək. - ər dam irdi.
irməkka : yirmək. yarmaq. dəlmək. - ər dam irdi.
irpəlməkka : yarılmaq. biçilmək.
irpəməkka : yırpamaq. yarpaq. bıçmək. qırmaq. pozmaq.
irtə : ertə. yeyin. tez.
irtəliş : ırtalış. 1. arayış. axtarış. tə'qib. - irtəli nə: aranan nərsə. 2. təhqiq.
irtəlməkka: irtənmək. 1. aranmaq. araştırılmaq. istənmək. 2. ertəlmək. tələsmək. başlamağa qalxmaq, istənmək. - dan atmamış, işlərizə irtənin.
irtəmək : almaq. geri almaq. arxasına düşmək. istəmək. - onun qanın irtəlim: onun qanın alarım. - öcüm kinim irtəlim: intiqamımı alalım.
irtəməkka : irdəməkka. 1. aramaq. izləmək. istəmək. - ölüncə onu irtədi. - siz bu işi irtəlin. - keçmiş qutuğ irtəmə. 2. < ir demək. ir edmək. oxumaq. mahnı, nərsə havalandırmaq, səsləndirmək. 3. yırtamaq. fal açmaq. fala baxmaq. arğuşlamaq. - qam irtədi: şaman iyiliyə qarşı uğurlar dilədi. 4. özləmək. həsrət çəkmək. - keçmiş ötü irtədi. 5. istəmək. almaq. - onun qanın irtəlim: alarım.
irtəş qopmaqka: çalış, qoğuş qalxmaq.
irtəşka : irtiş. əriş. ırtaş. yırtış. yırtaş. yirtəş. yartış. 1. irişmə. çəkişmə. savaş. döqüş. qavqa. çalış. araştırma. irtəmə. 1. bəhs. mübahisə. - irtəş qopdu: savaş çıxdı. 1. arama. axtarış. təhqiq. 1. istək. xahiş. - irtəşdə bulunmaq. - irtəşində bulunmaq. - on irtəşimdən biri keçdi. 1. icəş. zəhmət. əzab. 1. müzahimət.
irtəşməkka: araştırmaq. incələmək. təhqiq edmək. nəq edmək. - olar bu işi irtəşdirlər.
irtətməkka: istətmək. aratmaq.
irtiş : irtəşka. əriş. ırtaş. yırtış. yırtaş. yirtəş. yartış. irişmə. çəkişmə. savaş.
irtişmək : irkişməkka. ərtişmək. yertişmək. yartışmaq. yığılmaq. toplanmaq.
irtmək : ertmək. ərtmək. irəliləmək. keçmək. - ötlək irtti: çağ keçdi. - bu işdən irtənlər: keçənlər.
irtmək : irkmək. ərtmək. yertmək. yartmaq. yığmaq. toplamaq.
irtti : ərtti. ertti. ərtilmiş, keçmiş. ötmüş. - irtti ötlək: keçmiş zaman.
irükka : bax > irik. yarık. gədik.
is : ( s <> ş ) işka his. duman.
isək : 1. issi. sıcaq. isgə. mehriban. 1. məhəbbət. - könül isiqli gərək.
isik : ısıq. həyalı. uyan. uyat.
isiqka : isik. ısıqka. 1. sıcaq. 2. saf. açıq. gen. - isiq yerka: uzayıb gedən bozqır.
isiqliıqka : ısıqlııqka. 1. səvdalı. 2. sıcaqlıq.
isiməkka : ısınmaq.
isinmək : ısınmaq. 1. qızışmaq. sevmək. xoşlanmaq. xoşu gəlmək. - birbirizə isinin: birbirizə sevilin. 2. oynamaq. dəmlənmək. qızıqsınmaq.
isirqenməkka : ısırqanməkka. qızışmaq. - başı ısırqandı.
isişməkka : ısışmaqka. ısınmaq.
isitmə : ( tltrətici isitmə) bəzik. bəzgək. bezgək.
isitməkka : ısıtrnaq. ısıtmaya tutulmaq·.
isizka : ısız. 1. həyasız. arsız. - ər isiz diləkdi: kişi pisliyə ad çıxardı. 1. əsiz. əssizka. ısız. ıssız. yazıq. təssüf. hayıf. əfsus. diriğ. 1. bədbəxd. qutsuz. xərab. fasid. 1. kötü. yaman. şərr. - eygiligin gəl, ısızlığın gəlmə: xeyirlə gəl, şərrilə gəlmə. 2. şuluq.
isizlənməkka: ısızlanmaqka. səvimsizləşmək. yaramazlaşmaq. duzsuzlanmaq. sırtılmaq. şuluqluq edmək.
isizlikka : ısızlıq. ıssızlıq. yamanlıq. kötülük. həşərlik. şərurluq.
isqenməkka : isqelmək. qoponmaq. yolunmaq. ditinməki.
isqə : isgə. 1. isək. issi. sıcaq. mehriban. 1. məhəbbət.
isqəməkka : ditmək. dartmaq. yolmaq.
isrəka : başağı. başqa. qeyr. sonra. - isrə söz: başqa söz. - isrə yerdə, bunu daha demə. - isrə kişiz varmı.
issi : sıcaq. isək. isgə. mehriban.
issitmək : oynatmaq. dəmlətmək. qızıqsıtmaq.
istəkka : 1. köysək. oğraq. uğraq. xahiş. irtəşka. irtiş. əriş. ırtaş. yırtış. yırtaş. yirtəş. yartış. əzm. qəsd. meyl. tələb. - istək qopdu: tələb başlandı. - köysəkli: istəkli. meyilli. - istək qopmaqka: istək gəlmək. 1. say. arzu.
istəkli : 1. istəlka. mütəqazi. 2. yaya. sevimli. meyilli. 3. umac. sevgi.
istəlka : 1. istənilən, axtarılan, təqaza olunan nərsə. 2. mütəqazi. istəkli.
istəlməkka : istenmək. bir şeyi aranmaq, axtarmaq. təqaza edmək.
istəmək : ağsamaqka. alıqsamaq. aşuqmaqka. bir şeyə yönəlmək. nərsəni sevmək. özləmək. irtəməkka. izləmək. aramaq. arzulamaq. irtəməkka. almaq. nəyisə, bir qulluq istəmək quldurmaq. qulluq istəmək. üstükmək. üstünə düşmək. arzulamaq. qayqurmaq. maraqlanmaq. - barsın nəru qayqurur: gedsin hara istəyir. tilətməkka. diləmək. sormaq. soramaq. arazamaq. - nədən bu işi üstəmirsin. - onun qanın irtəlim: alarım.
istəmək : qulunmaqka. rica edmək.
istəməzlik : rəğmən. qaqıqka.
istəniş : istəliş. istətiş. bazxast.
istətiş : istəniş. istəliş. bazxast.
istətmək : qulturmaqka.
istətməkka : aranması üçün arqasından adam göndərmək.
istəyə yazmaq: qulqırmaqka.
istəyən : umda. mütəqazi.
iş : - iş bilməyən: usalka. uysal. qafil. qəfil. - iş nədədir: nə xəbər. - işə götürmək: tüşəkləmək. çırağlığa tutmaq. istixdam edmək. xitmətə almaq. - işə salmaq: türçitməkka. törçütmək. durçutmaq. dirsətmək. başlatmaq. girşitmək. qursatmaq. bərpa edmək. - işə tutmaq: nərsəni işə tutmaq yolqamaq. yolqanmaq. yolmaq. dəğərlənmək. istifadə edmək.
işarə : sal. im. salı. - sallı: imli. işarəli. - salsız: işarəsiz.
işbaş : tərgənka. tərxan. tarxan. qılavuz. iş başında olan. rəhbər.
işçi : buyruq. qulluqçu. tutuq. ırqat. əkir. əcir. tüşək. çırağ. şagird. - əl buyruğu: əl altı işçi.
işə salmaq : qursatmaq. qurmaq. türçitməkka. törçütmək. durçutmaq. dirsətmək. başlatmaq. girşitmək. bərpa edmək.
işəmək : (heyvan. at) qaşanmaqka. sitməkka. sizmək. sidməkka. siymək.
işənməkka : içənmək. inanmaq. güvənmək.
işətmək : süzdürmək. sizitməkka. ( z <> d <> y ) siditməkka. siydirmək6. sızdırmaq.
işi bitirmək : səvritməkka. savrutmaq. savmaq.
işka : ( ş <> s ) is. his. duman. - iş bolmaqka: islənmək. qırlanmaq. kirlənmək.
işkəncə : qınaq. qınatka. qızqutka. cəza.
işqunka : quşqunka. uşqunka.
işlək : 1. rayic. . - işlək yol: güzər. ərtikka. ərincəli, ged gəlli yer. 3. əl verişli. 2. taplaq. tapaq. işlətilən. istifadə olunan. 4. yumşaqka yumuş. hazır. razı.
işləlməkka : işlənmək.
işləmək : 1. dəğər vermək. saymaq. edmək. edqərmək. edqirmək. əzqərmək. ezqirmək. 2. sürməkka. - daş sürmək: daşı qazmaq.
işlən : məşquliyyət. - işlənsizin başına, qay (bəla) yağar.
işlənməkka: 1. islənmək. hislənmək. qaralıb dumanlanmaq. dumanla örtülmək. tütsülənmək. kəndini iş yapar göstərmək. 2. dəğərlənmək. qutanmaqka. faydalanmaq. istifadə edinmək. 1. işləlmək. məşqul olmaq.
işləşməkka : işbirliyi yapmq. köməkləşmək.
işlətilən : taplaq. işlək. tapaq. istifadə olunan.
işlətmək : sürməkka. icra edmək. - ərdəmini öğrənibən, işqə sürə.
işləyən : qarışan. çalışan.
işli : işlikka. - işlik güdüklük: işli qüçlü.
işlik : oqraş. işə qoyulmuş. məşqul. məful.
işsiz : boşqun. bekar.
iştə : bu. bunu. munı. munuka. "qanu" " hançı"ya cəvap olur.
iştirak edən : qatılan. müştərək.
iştonlanmaqka: iç donu qəymək. - içtonlanmaq.
it : - enikləmək: itin çüçükləməsi.
it : 1. itək. ölçünü qurub, qırıb, dəğişmə üçün qoyulan düğmə kimi nəyisə. kilid. 1. it !: qaytar !. qov. köçür. 1. itiş. icbar. cəbr.
itək : it. kilid. ölçünü qurub, qırıb, dəğişmə üçün qoyulan düğmə kimi nəyisə.
iti : ərik. bacarıqlı olan. tirkən. tezgin. yelkən. ötgir. süvir. sivir. süvrika. tərkka. dərgin. yeyin. titrüka. çibəkka. çıbaqka. çapaq. sıbaq. sapıq. çapıq. qırağu. ovçu. - titrü baxış.
itiçmək : itişmək. hızlanmaq.
itik : icbari. cəbri.
itikləmək : itigini axtarmaq. - o atın itiklir. - nə itiklirsən.
itil : 1. itmiş. itildi. - itil oğlum. 2. qayib. - bu gün on itil var. - uğur itil: hazir qayib. - uğursuz itilsiz işə başlama. 2. gəlişmə. böyümə. - ölkənin itili. işlərin itili. - itilməmiş əkin, ütülməz. - itilmədən yetilməz. - itil bulub itildi, yetim bulub yetindi: gəlişdi gücləndi, ağıllı tapıb öğrədi. - itili itsə, izi qalar, itilməmiş itsə nəyi qalar. - itilməmiş, yetilməz. 2. itildika. sərbəst. azad. - itildi tutuq: boşalmış, buraxıldı, azad olmuş dusdaq.
itildika : sərbəst, boşalmış. buraxıldı. azad. olmuş. - tutuq itildi.
itilməkka : 1. itilmək. dəfədilmək. sərpilmək. 2. böyümək. 3. iməkləmək. sürünmək.
itinc : itələmə gücü.
itincika : itilən, dəf' olunan nəsnə.
itindika : itik. itinmiş, dəf' olunmuş nə.
itinməkka: 1. itilmək. sürünmək. 2. ( e <> i ) etinmək. edinmək. qılınmaq.
itirmək : sərf edmək. saçıtmaqka. pozmaq. yox edmək. əldən vermək. - puluvu saçıtma. - çağıvı dəğərıəyib saçıtma.
itişka : 1. it. icbar. cəbr. 2. itiliş. itişmə. qovuş. dəf'. müdafiə.
itişmə : sıqışka. çarpışma.
itişmək : 1. itiçmək. hızlanmaq. 2. nərsəni qoğmaq, itələmək. bir şeyi savınmaq, müdafiə edmək. (# yetişmək).
ititmək : yıtıtmaqka. yititmək. bələrtmək. bilətmək. qayratmaq. bilətməkka. qayraq, bilöv sürtüb itilətmək. suvratmaqka. sulatmaq. süvritməkka. sivriltmək. yanutmaq. sulamaq.
itqi : itgi. yaska. zərər. ziyan.
itlinməkka: itilmək. məcbur olmaq.
itlişməkka: itilmək. itilişmək.
itmək : 1. ( i <> e ) etmək. edmək. qılmaq. 2. ilətmək. göndərmək. - tanrı yalavac itti. - o mənə at itti. 3. məcbur edmək. - kim səni itti. 4. talqamaqka. dalqamaqka. dalamaq. dala vurmaq. qaqmaq. dəf edmək. savmaq. rədd edmək. - itil: rədd ol.
itmiş : itik. atuq. bəlgisiz.
itrəşmək : icrəşmək (c <> t ) icəşmək. ütrüşmək.
Dostları ilə paylaş: |
|
|