Diyanet iŞleri başkanliği yayinlari 1273 Halk Kitapları : 279 Yayın Yönetmeni Dr. Yüksel salman

  CAMİ VE KİTAP  
110
beni sana feda eylesin!” diye cevap verdi. Peygamberimiz de 
her defasında: 
“İşte insanlar da bunu istemez” buyurdu. Sonra 
mübarek elini gencin üzerine koyup şöyle dua etti: 
“Allah’ım, 
onun günahını bağışla, kalbini temizle, namusunu koru!” O genç 
bir daha böyle (çirkin) şeylere iltifat etmedi.
64
 Böylesine sıra 
dışı bir talep karşısında Hz. Peygamberin bu gencin onurunu 
kırmadan ortaya koyduğu serinkanlılık, aklilik, nezaket ve ikna 
yöntemi; üzerinde farklı psikolojik boyutlarıyla çalışılması ge-
reken örnek bir olaydır.
V. Sonuç
İslam’da dünya ve ahiret birbirinden bağımsız, birbiriyle 
uyumsuz iki zıt parça değil; insana dair hakikati farklı yön-
lerden tanımlayan ve tamamlayan iki uyumlu unsurdur. Ne 
dünya ve ahireti ayrı varlık alanları olarak düşünen dualizm, ne 
de dünyayı ahiretin içinde eritip yok sayan ruhbanlık İslam’ın 
ruhuna uygundur. İslam’da ahiret dünyanın içindedir. Bir süt 
kazanının içindeki yoğurt kitlesinin sütü mayalayıp yoğurda 
dönüştürdüğü gibi, İslam’da ibadet ve mabet olgusu, insana 
dair bütün varlık sahasını insanın var oluş amacına uygun bir 
şekilde dönüştürür. 
Cami, İslam toplumunun ve medeniyetinin ruhudur. Sos-
yal hayatın bütün unsurları cami etrafında yapılanır; medrese-
ler, kütüphaneler, imaretler, darüşşifalar, sebiller, meşrutalar, 
çeşmeler, türbeler, hazireler, şadırvanlar, dükkânlar ve çarşılar 
İslam tarihi boyunca cami odaklıdır. Cami; ibadeti ve ticareti, 
ölümü ve yaşamı, zengini ve fakiri, âlimi ve cahili, genci ve 
yaşlıyı aynı havzanın içinde biçimlendiren ve yönlendiren mer-
kezî unsurdur. İslam’da hayat, cami etrafında kümeleşir. Çünkü 
cami etrafına hayat verir. Kaybettiğimiz ve yeniden bulmamız 
gereken hayat iksiri camide gizlidir. Camilerimizi ruh ve işlev 
bakımından yeniden Mescid-i Nebevî ruhu üzerine inşa etme-
64  Heysemî, 
Mecmau’z-zevâid, I, 129, Hadis No: 543. 
CAMİ VE KİTAP.indd   110
29.09.2016   15:34:18

---

   CAMİ, KİTAP VE GENÇLİK   
111
miz, bize hayat veren dinamiği yeniden aktif hâle getirmemiz 
ve kaybettiğimiz istikameti yeniden bulmamız için hayati de-
recede önemlidir.
Bunu sağlamak için camiler İslam tarihindeki orijinal şek-
line ve görevine yeniden dönmelidir. Camilerin insan kaynak-
ları çocuklar, gençler ve yaşlılardan oluşan toplumun bütün 
kuşaklarıdır. Her yaş seviyesinden insanı aynı safta bir araya 
getiren başka bir mekân dünya üzerinde mevcut değildir. Ca-
miler, yaşlıların tecrübelerini, toplumun örf, âdet ve değerle-
rini gençlere aktardığı doğal bir eğitim-öğretim alanıdır. Bu 
sebeple bünyesinde yaşlılar için dinlenme ve terapi alanları; 
gençler için okuma ve etüt merkezleri, sportif etkinlik alanları; 
çocuklar için ise eğitim ve eğlenceyi birleştiren bölümler olacak 
şekilde külliyeler tarzında düzenlenmelidir. Bu düzenleme es-
nasında Mescid-i Nebevî’nin ruh ve işlevi her daim göz önünde 
tutulmalı; modern çağın ihtiyaçları gözetilmeli; psikolojik ve 
pedagojik boyutlarla ilgili olarak alan uzmanlarından yardım 
alınmalıdır. Mescitler, insana ait her kurumda bulunmalıdır. 
Her mescitte hem kitap okumak için bir kütüphane hem de 
ibadet mahalli içinde Kur’an raflarının bulunduğu alanlarda 
tefsir, fıkıh, hadis ve çeşitli dinî konularda kitaplar yer almalı-
dır. Çünkü mescit müminin hayat medresesidir.
CAMİ VE KİTAP.indd   111
29.09.2016   15:34:18

---

Mescidler, beldelerin en sevimli yerleri olduğu 
kadar en güvenli ve en korunaklı merkezleridir. 
Bu mekânlara kendini teslim eden insan ise en 
bahtiyar insandır. Ancak mescidde bulunan 
insanı diri tutacak ibadetin şuuruna erdirecek 
can suyuna ihtiyaç vardır. Bu da ancak camileri 
manen aydınlatan, kandil vazifesini ifa eden ilim 
meclisleridir. Bu canlılığın en önemli örneği ve 
temsili ise Mescid-i Nebevî’dir.
CAMİ VE KİTAP.indd   112
29.09.2016   15:34:18

---

113
Kâmil BÜYÜKER 
İstanbul İl Müftülüğü
V
ahiy medeniyeti, Rahman’ın ilk sözü olan “İkra” hi-
tabını  önce  insana,  sonra  yazıya,  sonra  da  kitaba 
taşımıştır. Söz hep bu kutlu kelamın sayfaları arasından ak-
tarılmıştır. İlk halka, öncü bir peygamberin yani vahyin ilk 
muhatabının elinde hayat bulmuş ve burada ilk tedrisini ger-
çekleştirmiştir. Daru’l-Erkam ise bu davet yüklü mektupların 
okunduğu,  konuşulduğu  ilk  adres  olmuştur.  Ancak  halka 
halka büyüyen bu çağrı hicret sonrası Medine’de, Mescid-i 
Nebevi’de devam etmiştir.
Mescidde İlim Halkasına Teveccüh Gösteren 
Muallim Peygamber
İslam medeniyeti, kitap üzerine bina edilmiş bir medeniyet-
tir. Bu medeniyetin ilk muallimi de Hz. Muhammed (s.a.s.)’dir. 
Efendimiz, çevresinde halka halka genişleyerek yetişen sahabe-
ler topluluğuna muallimlik etmiştir. Hayatın bütün safhalarının 
ayan beyan yaşandığı Mescid-i Nebevî’de yaşanan şu sahne 
mescidin en önemli fonksiyonlarından birisi olan bilmenin, 
öğrenmenin yani ilim tedrisinin ne derece önemli olduğunu 
gözler önüne seriyor:
Hz. Peygamber bir gün evinden çıkıp mescide gitmiş, orada 
insanların iki halka oluşturduklarını görmüştü. Bu halkalardan 
birinde bulunanlar Kur’an-ı Kerim okuyor ve Allah’a dua edi-
Camileri Aydınlatan Kandiller: İlim 
Halkaları
CAMİ VE KİTAP.indd   113
29.09.2016   15:34:19

---