Dots. M xusainov " " y

3.1-jadval
Tiplari 
Stanoklarning nomlari 
Modellariga misollar 
1 
Rezerv 
2 
Bir shpindelli avtomatlar va yarim avtomatlar 
1E140, 1B136 
3 
Ko’p shpindelli avtomatlar va yarim 
avtomatlar 
1B265-6K, 1K282 
4 
Revolver 
1336M, 1P365 
5 
Parmalash-kesib ajratish 
6 
Karusel 
153, 1A531 
7 
Tokarlik, tokarlik-vintqirqar va lobovoy 
16B05A.1A693, 1693MFZ 
8 
Ko’p keskichli 
1712P, 1’713 
8 
Ixtisoslashtirilgan 
1B811 
9 
‘ar xil tokarlik 
Eslatma: 
1) 16B05A- n
shp
pog’anasiz o’zgaradi.
2) 1B811- tokarlik-gardanlash stanogi. 

---

17 
Sanoatda ishlab chiqarilgan stanokJarning asosiy qismini tokarlik guru’i stanoklari 
egallaydi. Ularda ishlov o’tadigan zagotovkalarning diametri 5000 mm va undan ortiq, 
uzunligi esa 24000 mm gacha yetadi. 
2. Tokarlik-vintqirqar stanoklari va ularni sozlash 
Zamonaviy tokarlik-vintqirqar stanoklaridan biri 16K20 modelli stanokdir. U normal 
aniqlikka ega (‘). Bu asosiy model asosida 16K20P, 16K20G, 16K25, 16K20FZ modelli 
stanoklar chiqarilgan. 
16K20 modelli tokarlik-vintqirqar stanogi yakka buyurtmali va mayda seriyali ishlab 
chiqarishda, shuningdek asbobsozlik va remont sexlarida ‘ar xil tokarlik, parmalash, teshik 
kengaytirish va rezba ochish ishlarini bajarish uchun mo’ljallangandir. Uning asosiy uzel 
va qismlari quyi-dagilardir: 
1.
Stanina (qutisimon shaklda, jilvirlangan yo’naltiruvchilarga ega). 
2.
Oldingi babka (unga tezliklar qutisi o’rnatilgan). 
3.
Surishlar qutisi. 
4.
Orqa babka (aerostatik tayanchga ega—havo yostiqchasida joylashtirilgan). 
5.
Support (unda keskich ushlagich va markaziy asboblar ushlagi-chi 
joylashgan). 
6.
Fartuk (uning ichida supportning surish mexanizmi joylashgan). 
7. Ayrim xarakterli detallari: shpindel, yurgizish vinti, yurgizish vali va reyka. 
Stanokdagi ‘arakatlar: 
Bosh harakat— 
shpindelning zagotovka bilan birga aylanma ‘arakati. SHpindelning 
aylanish chastotasi sonlari 22 ta (n
shp
q12,5-P600 aylьmin, N
ED
=10 kW). SHpindelning 
to’ьri va teskari yo’nalishdagi aylanishlari quyidagi tenglama orqali ifodalanadi 
(stanokning kine-matik sxemasiga qarang [3, 265-bet]): 
n
shp
=n
ed
*d
1
ьd
2
*i
tq
 =
1460*140/268*
i
I-IV
Surish ‘arakati—
shpindelning bir marta aylanishiga mos keladigan supportning 
bo’ylama (s
b
) va salazkalarning ko’ndalang yo’nalishdagi (s
k
) siijishidir 
(sh 
=0,05-2,8 
mm/ayl; s
k
=0,025-l,4 mm/ ayl). Bo’ylama surish kinematik balansi tenglamasi 
quyidagicha: 
s
b
=l/60/60*30/45*40/86*86/64*28/28*28/35*18/45*15/48*23/40*
V
24/39*28/3*5*30
/30*4/21 *36/41* 17/66*r* 10*3, mm/ayl. 
Ko’ndalang surish 
5
k
=A*36/36*34/29*29/26*5 , mm/ayl. 
Bu yerda: A- l
SH
*60/60*30/45*40/86*86/64*28/28*28/35* 18/45* 15/48* 23/40
1
24/39*28/35*30/30*4/21 ga teng. 
Rezba kesish. Stanokda metrik, dyumli, modulli va pitch rezbalarini kesish mumkin. 
Keskich yordamida rezba kesishda support surish ‘arakatini yurgizish vintidan oladi 
(bunda mufta M
5
ulanadi 
Stanoklarni sozlash—texnologik uskuna (stanok) va ji’ozlar (moslamalar)ni malum 
texnologik operatsiyani bajarish uchun tay-yorlashdir. Buning uchun kinematik zanjirlar 
sozlanadi—stanokning tezliklar qutisi, surish qutisi va boshqa organlarini boshqarish 
dastaklari zarur ‘olatlarga keltirib o’rnatiladi, almashinuvchi tishli ьildiraklar, shuningdek 
kopirlar, cheklagichlar va shunga o’xshashlar tanlab olinadi va o’rnatiladi. 

---

18 
O’rganiiayotgan stanok yuqorida keltirilganlardan tashqari konussimon yuzalarga 
ishlov berish va ko’p kirimli rezbalarni kesish uchun sozlanadi. 
Konussimon yuzalarga ishlov berishninig quyidagi usullari mavjud: 
a) orqa babka korpusini ko’ndalang yo’nalishda