Ebedi yol islam kohne indd

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

116

Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM

N

t

dil ilə, hər hansı bir zaman və şəraitdə vəhy edilən müqəd dəs ki tab-

la rın hamısını təsdiq edir.

Allah-Təalanın göndərdiyi kitabların sonuncusu Qurani-Kə rim, 

pey ğəmbərlərin sonuncusu da Hz. Muhamməd (s.ə.s)-dir. Bun la rın 

həqiqətən Allah tərəfindən göndərilib, göndərilmədiyini anla ya bil-

mək üçün bir az araşdırma aparmaq kifayətdir.

Bəşər tarixinə obyektiv nəzər ilə baxldıqda Quranın və Al lah 

Rə sulunun insanlar üzərində nə böyük təsir icra etdiyini və bö yük 

bir kütlə tərəfindən qəbul edildiyi asanlıqla görülə bilər. Sadəcə bu 

hə qi qət belə, Quran və Hz. Peyğəmbər haqqında ciddi bir araş dır-

ma aparmaq lazım olduğunu aşkar ortaya qoyur. Sağlam ağıl sahi bi 

olan insanların bu iddianı diqqətə alaraq “Həqiqətən bu din haqq 

din dirmi?” deyə ən azından ciddi bir təhqiqat aparması, elmi və ob-

yek tiv araşdırması zəruridir.

Peyğəmbərlik iddia edən insandan iddiasının doğruluğu nu is bat 

edən bir möcüzə istəmək hər kəsin haqqıdır. Ancaq möcü zə gös-

tə rən bir peyğəmbərə iman etmək də bütün insanların Allaha qar şı 

et məli olduğu bir vəzifədir. Bu baxımdan Qurani-Kərimdə və Həzrət 

Peyğəmbərin həyatında bir çox möcüzələrin olduğunu asanlıq la gör-

mək mümkündür. İslamın ən böyük möcüzəsi də gətirdiyi əsas lar ilə 

bəşəriyyətə səadət bəxş etməsi və onun bütün ehtiyacları na ca vab 

verməsidir. Bu xüsusda “Kitablar” bölümündə və Pey ğəm bər (s.ə.s)-

in  möcüzələrindən bəhs edən son hissədə açıqla ma ve ril mişdir. 

Ancaq burada diqqət edilməli olan çox mühüm bir xü sus var dır: 

İslam və onun əziz peyğəmbəri haqqında məlumat al maq is tə yən 

insan, mediyanın və subyektiv kitabların verdiyi məlumatlar la ki fayət-

lənməməlidir. Elmi həssaslıqla ilə yazılmış əsas qaynaqla ra, hət ta 

birbaşa Qurani-Kərimin özünə müraciət etməlidir.

85

 Qurani-Kə rim 

85 

İslam alimləri nəzərində elmi araşdırma metodu bu böyük və gözəl qayda ilə 

ifa də edilir: “Əgər nəql edirsənsə, səhir rəvayətlər gətir, yox əgər özündən 

nə isə iddia edirsənsə onda dəlilini gətir”.

         Araşdırma mövzusu ya nəql edilən bir xəbər, ya da zənn edilən bir iddiadır. 

Əgər araş dırma və təhqiqatın subyekti olan şey bir xəbərdirsə, onda burada 

mühüm olan, bu xəbərin ilk çıxdığı yer ilə gedib çıxdığı son nöqtə arasında 

nəql edən lə rin durumunu ətraflıca araşdırmaqdır. Yox əgər araşdırma və 

təhiqat subyek ti bir fikir, bir iddiadırsa, burada araşdırılmalı olan tərəf hər kəs 

tərəfin dən is ti fa də edilən və uyğun qəbul edilən  elmi məlumatlara yönəlmək və 

bunla rın işı ğında məsələni həll etməyə çalışmaqdır. Maddi əşyanın təbiəti və 

mahiyyə ti ilə əlaqəli nəzəriyyə və fikirlər təcrübə və müşahidənin işığı olmadan 

sağ lam bir təmələ əsaslandırıla bilməz. Mücərrəd məsələlər, rəqəmlər, psix-

---

İP

Ə

KYOLU N

ƏŞ

R

İYY

AT

I

117

N

o

oxu yarkən də mütləq doğru və bitərəf bir tərcümə seçilməlidir. Əks 

təq dirdə yanlış bir qənaətə varmaq mümkündür. Çünki həqiqətlə rin 

çox vaxt tərsinə çevrildiyi və məsum, təmiz zehnlərin qərəzli fikir lər-

lə, komplekslərlə doğrulardan uzalaşdırıldığını görürük. Bunlar bir 

çox qərblilərin yaşadığı təcrübələrdir. Bir çoxları müsəlman olma yan 

bi risinin hazırladığı Quran tərcüməsini və  İslam haqqında yazdı ğı 

ki tabı oxuduqda yanlış düşüncələrə sahib olarkən, obyektiv, sağ lam 

və güvənilən qaynaqları oxuduqda da İslamı qəbul etmişdir.

Eyni zamanda İslam haqqında qərar verərkən yal nız mü səl man-

la rın davranışlarına baxmaq və onları əsas almaq düzgün deyil dir. 

Pen  silvaniya  Əyalət Universitetinin akademik heyətindən olan Dr. 

Ti mothy Gianotti bu xüsus üzərində təkidlə durur:

“Hal-hazırda dünyanın böyük bir hissəsində, dini əsas mən bə-

yindən öyrənmək əvəzinə, mövcud dinlərin mənsublarının hal, hə-

rə kət və davranışlarına baxaraq tanımağa çalışan milyonlarca in san 

var dır”.

Gianotti, dini təmsil edərkən edilən yanlışların, bir çox insa nın 

di nindən uzaqlaşmasına səbəb olduğunu vurğulayaraq belə deyir:

“İçində yaşadığımız cəmiyyətdə dinin nə üçün və nəyə gö rə lü-

zum lu olduğunu izah etməyimiz lazımdır. Bunu da, ancaq dinin əsas 

qay naqlarına müraciət etməklə edə bilərik Yəni, Qurani-Kərimə və 

Hz. Muhammədin (s.ə.s) həyatına baxmaqla...”

86

Digər tərəfdən İslama “Muhammədilik” demək də doğru deyil dir. 

Al lah tərəfindən göndərilmiş haqq dinin, onu gətirən peyğəmbə rə 

olojik və ru hi mövzular, məntiq məsələləri ilə əlaqəli görüş və nəzəriyyələr də 

ancaq hər yer də ümumi etibarlılıq statusu qazanan, qanunlaşmış məlumatlara 

əsasla na bi lər. Yoxsa kortəbii dəlillərə istinad etmək kafi deyildir... (Prof. Dr. M. 

Said. Ra mazan el-Buti, İslam Əqaidi, səh., 38)

86 

Əhməd Böken, Ayhan Eryiğit, Yeni Həyatlar, I, 20-21. Prof. Dr. Ethem Ce be ci-

oğ lu Hocamız Riyadda olan Prof. Dr. Rodriguez`ə:

         “−İslamı incələdiyin halda nə üçün müsəlman olmursan?” dedikdə:

              “−Universitetdə bizə öyrədilən  İslamı,  ər-Riayadın küçələrində görmədiyim  

üçün” ca vabını almışdı.

      İslamı qəbul etmiş ingilis Yusuf Əli bu xüsusda müsəlmanları tənbeh etmək 

ma hiy yətində belə deyir:

     “Müsəlmanlar, bir qeyri-müsəlman yanında necə davranmalı olduqlarını bil-

mək məc buriyyətindədirlər. Çünki, 

“Davranışlar sözlərdən daha yüksək 

səslər dir” sö zü olduqca mühümdür”. (A. Arı- Y. Karabulut, Nədən Müsəlman 

Oldum?, səh., 51)

İnsan və Kainat

---