177
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
Hz. Əliyə aid olan bu söz müsəlmanların ictimailiyinə necə də
əhə miyyət verdiyini göstərməsi baxımından olduqca ibrətlidir:
“Rəbbimin lütf etdiyi iki nemət var ki, hansının daha bö yük ol-
du ğunu və hansına daha çox şükr edəcəyimi bilmirəm: Birin ci si,
bir kimsənin, ehtiyacını ödəyəcəyimi ümid edərək və bü tün sə mi-
miy yəti ilə məndən yardım istəməsi, ikincisi də Allah-Təala nın, o
kimsəinin arzusunu mənim vasitəçiliyimlə yerinə yetirməsi və asan-
laş dırmasıdır. Bir müsəlmanın sıxıntısını aradan qaldırmağım, mə nə
dün ya dolusu qızıl və gümüşə sahib olmaqdan daha sevimli gəlir”.
(Ali əl-Müttəqi, VI, 598/17049)
Allah Rəsulu (s.ə.s) bir qüdsi hədisdə bu cür ictimai xidmətlə rin
Al lah-Təalanı razı edəcəyini, bəndəni Rəbbinə yaxınlaşdıra ca ğı nı
və ilahi mükafatlara nail edəcəyini bəyan etmişdir.
138
Alla hın bən-
də
lərinə malından infaq etmək və vaxtını onlar üçün ayırmaq bu
qə dər fəzilətlidirsə, görəsən insanlara xidmət etmək üçün canları nı
fə da edənlər onda hansı uca məqamlara nail olmuşdurlar!.. Məhz
bu səbəblə, Allahın bəndələri zülmə düçar olmasın deyə müba ri zə
apararkən canını verənlər “şəhidlik” kimi ən uca mərtəbələr dən bi-
ri nə nail olarlar.
İslam, insanları ictimailəşdirməyə təşviq edərkən, heç bir zam-
an on ları fərdi ibadət və təfəkkürlərindən uzaqlaşdırmır. Bütün icti-
mai fə aliyyətlərini Allah rizası üçün və ibadət niyyəti ilə etmələrini
töv si yə edir.
“Xəlvət dər əncümən” prinsipi qoyaraq “xalqın içində
ikən be lə Allah-Təala ilə bərabər olmaq şüurunu davam etdir mə-
lə ri ni” istəyir. Digər bir ifadə ilə
“Əl Karda, könül Yarda” düstu ru
əsa sın da yaşamalarını hədəf göstərir.
Ancaq, cəmiyyətin son dərəcə pozulub, fitnələrin atrdığı və bir
mü səlmana, tək başına heç kimə faydalı ola bilmədiyi, əksinə öz
mə nəvi həyatının zərər gördüyü dövrlərdə cəmiyyətdən ayrıla raq
in zivaya çəkilməsinə icazə verilmişdir. Fərd, insanlar içində əxla qi
ola raq faydadan çox zərər gördüyü və onları fəsaddan qurtar maq
üçün əlindən heç bir şey gəlmədiyi vaxtlarda, əvvəlcə öz axirə ti ni
abad etmək üçün tək qalmağı üstün tutmalıdır. Bundan əla və, fi zi ki
baxımdan insanların arasında xidmət edərkən qəlbən Allah ilə bə-
ra bər olmalıdır.
138
Müslim, Birr, 43.
İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri
178
Əbədi Yol Xəritəsi İSLAM
N
t
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
Hər Kəs Var Gücü ilə Çalışmalıdır
Buraya qədər danışılanlardan aydın olduğuna görə, İslam da i ma
di namizmi və aktivliyi ön plana çıxarır. Passivlik, tənbəllik, laqeyid lik
ki mi xoşagəlməz xüsusiyyətlər İslam ilə əsla əlaqələndirilə bil məz.
İs lam şəxsi mənfəətlər xüsusunda qənaətkar olmağı təliqin edər-
kən, mənəvi sahədə və Allah yolunda bütün gücün sərf edilməsi ni
is təyir. Bu səbəblə müsəlmanlar öz zövqləri üçün deyil, ancaq Al lah
yo lunda xərcləmək üçün daha çox qazanmağa çalışarlar. Yaxşı lıq
et məkdən, möhtaclara yardım etməkdən və elm öyrənməkdən isə
heç bir zaman doymazlar.
(Tirmizi, Elm, 19/2686)
Xeyir və savab qazanmaq üçün fəaliyyət sahəsi son dərə cə ge-
niş dir. Hər kəs çalışa bildiyi qədər çalışmalı və heç vaxt da et di yi ni
kafi görməməlidir. Bir müsəlman, maddi mövzularda özün dən aşa ğı
səviyyədəkilərə baxıb şükr edərkən, dini mövzularda da i ma özün-
dən üstün olanlara da baxıb öz qüsurlarını görməli və inkişaf et mək
üçün şövqlənməlidir. Rəsulullah (s.ə.s) belə buyurur:
“Bir insan doğulduğu gündən qocalıb vəfat etdiyi günə qə dər Al-
lah rizasını qazanmaq uğrunda üz üstə yerlərdə sürünsə (yə ni hər
cür məşəqqətlərə qatlanaraq ibadət və Allah yolunda xid mət gös-
tərməyə davam etsə) qiyamət günü yenə də bu etdiyini çox gö rər.
(daha çox əcir və savab qazanmaq üçün yenidən dünya ya qay ta-
rı lmasını istəyər)”.
(Əhməd, IV, 185; Beyhəqi, Şuab, I, 479; Heysəmi, I, 51; X,
225, 358)
Nafilə olan fərdi ibadətlərlə ictimai ibadətlər üst-üstə düş dük də, mü-
sə lman, cəmiyyətə faydalı olanı seçməlidir. Məsələn, eti qaf çox fə zi lə tli
bir ibadətdir, amma daha mühüm olan ictimai ibadət lə rə ma ne çi lik tö rət-
mə məlidir. Bu xüsusdakı ibrətli hadisələrdən bi ri be lə dir:
Abdullah bin Abbas bir gün Peyğəmbərimizin məscidinə də eti-
qafda ikən bir nəfər gələrək salam verdi və oturdu. İbn Ab bas “Qar-
daşım, səni hüznlü və kədərli görürəm” dedi və söhbətləri be lə da-
vam etdi:
“Bəli, ey Rəsulullahın əmisi oğlu, kədərliyəm! Filankəsin mə nim
üs tümdə haqqı var, ancaq bu qəbirin sahibinin (Allah Rəsulu) haq qı
üçün deyirəm ki, borcumu ödəyə bilmirəm”.
“Bəlkə sənin üçün onunla danışım?”
“İstəyirsən danış”
İbn Abbas (r.a.) ayaqqabılarını geyinəək məsciddən çıxdı. Hə-
min adam ona:
179
N
o
İP
Ə
KYOLU N
ƏŞ
R
İYY
AT
I
“Etiqafda olduğunu unutdunmu, nə üçün məsciddən çıx dın?”
de yə səsləndi. İbn Abbas (r.a.) da Həzrət Peyğəmbərin qəbri nə işa-
rə edərək:
“Xeyr! Mən, bu qəbirdə yatan və hələ aramızdan yenicə ayrıl -
mış olan möhtərəm şəxsdən eşitdim ki, (bunları deyərkən gözlərin-
dən yaş lar süzülürdü):
“Hər kim ki, din qardaşının bir ehtiyacını ödəmək üçün çalışar
və hə min işdə müvəffəq olarsa, bu onun üçün on il etiqafda olmasın-
dan da ha xeyirlidir. Halbuki bir kimsə Allah rizası üçün bir gün eti-
qa fa girərsə, Allah-Təala o kimsə ilə cəhənnəm arasında üç xən dək
ya radar ki, hər bir xəndəyin arası, Şərq ilə Qərbin arası qədər dir”.
(Beyhəqi, Şuab, III, 424-425, Ayrıca bax., Heysəmi, VIII, 192)
Ölümü düşünmək, qədər inanc və təslimiyyət kimi xüsus lar,
bə zilərinin səhv başa düşüldüyü kimi, qətiyyən insanları ətalə tə və
ümidsizliyə sövq etmir. Əksinə, möminləri daha diqqətli, əzim li və
könül rahatlığı ilə çalışmağı öyrədir. Ölümü xatırlayan in san, za-
manının azaldığını düşünərək daha çox və daha keyfiyyətli iş gör-
mə yə əzm edər, vaxtını lüzumsuz şeylərlə hədər etməz. Nəfs və
şey tanın sövq etdiyi günahlara düşməz. Qədərə inanan, təvək kül
və təslimiyyəti doğru anlayan mömin, əlindən gələn şeyləri et mə-
dən Allaha güvənməyin nə qədər səhv olduğunu bilir. Bu mə na-
da gücü nisbətində edə biləcəyi hər şeyi etdikdən sonra nəticə ni
Allaha həvalə edərək rahat olar. Qədərə inanmayan , təvəkkü lü və
təslimiyyəti qəbul etməyən insanın onsuz da bundan artıq edə bi-
lə cəyi bir şey yoxdur. Belə kimsələr Allaha güvənmədikləri üçün et-
dik ləri işin nəticəsi haqqında davamlı qayğı içində olarlar və nə ti cə
istədikləri kimi çıxmadıqda böyük bir sarsıntı keçirərlər. Qədə rə ina-
nıb Allaha güvənən mömin isə məsuliyyətlərini yerinə yetirdik dən
son ra nəticə əldə edə bilməsə belə, niyyətinin savabını alar, bun dan
baş qa ifrat dərəcədə kədərlənməkdən də xilas olmuş olar. Yəni həm
mad di, həm də mənəvi yöndən qazanar.
İslam ruzi təmin etmək üçün çalışmağı, evlənib övlad sahi bi
ol ma ğı, infaq etməyi, verən əl olmağı, vaxtı yaxşı dəyərləndirmə-
yi, axi rəti qazanma yeri olan dünyadan maksimum dərəcədə isti fa-
də etməyi, doğruları bütün insanlara təbliğ edib, onları səhvlər dən
uzaq laşdırmağı, malı, canı, qeyrəti, namusu, nəsli, vətəni müda fiə
et məyi... əmr edərək insanları sosial fəallığa və dinamik bir hə yat
ya şamağa sövq edər. Zərrə qədər xeyir əməl edənin də, zərrə qə-
İslamin Başlıca Xüsusiyyətləri
Dostları ilə paylaş: |