ƏHMƏd salmanov, ƏLİ SÜleymanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin neftli-qazli rayonlarinin paleogeologiyasi
Yüklə 5,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Ə.Salmanov, Ə.Süleymanov, B.Məhərrəmov
28 1999-cu ildə Lənkəran mümkün NQR-nin Uzuntəpə sahəsində MTZ üsulu ilə elektrik kəşfiyyatı, Aşağı Kür NQR-nin Xıdırlı- Bəndovan və Naxçıvan NQR-nin Çeşməbasar-Qahab-Keçəltəpə sahələrində seysmik kəşfiyyat işləri aparılır. 2000-ci ildə “Kəşfiyyatgeofizika” Tresti tərəfindən Şamaxı- Qobustan NQR-nin Daşmərdan-Güngörməz-Kolanı və Naxçıvan NQR- nin Çeşməbasar, Şahtaxtı-Qıvraq sahələrində seysmik kəşfiyyat işləri aparılır. 2000-ci ildən başlayaraq AzNSETLİ-nin laboratoriyalarında Azərbaycanın quru ərazisindəki neftli-qazlı rayonlarının Mezokaynozoy kompleksinin neft-qazlılıq perspektivliyini araşdırmaq və axtarış- kəşfiyyat işlərinin istiqamətlərini müəyyən etmək məqsədilə tədqiqat işləri aparılır. Bu illərdə “AzNSETLİ tərəfindən vaxtilə təklif olunan, lakin icra olunmayan axtarış-kəşfiyyat işlərinin aktuallığı və son illərdə alınan geoloji-geofiziki məlumatlardan istifadə etməklə 2001-2005-ci ilə axtarış-kəşfiyyat işlərinin geniş həcmli proqramının hazırlanması” (2000), “Respublikanın quru sahələrində Mezozoy çöküntülərində aparılmış axtarış-kəşfiyyat işlərinin təhlili, nəticəsizliyin səbəbləri və onun neft-qazlılıq perspektivliyinin müəyyənləşdirilməsi, yeni təkliflərin hazırlanması” (2001), “Azərbaycanın Mezokaynozoy çöküntü hövzələrinin paleotektonik, paleocoğrafi və termodinamik xüsusiyyətlərinə görə neft və qazlılıq perspektivliyinin əsaslandırılması” (2002-2003), “Azərbaycanda Paleogen-Miosen çöküntülərinə aparılmış axtarış-kəşfiyyat işlərinin nəticələrinin təhlili və bu çöküntülərə aparılacaq axtarış-kəşfiyyat işlərinin səmərəliyinin artırılması üzrə təkliflərin hazırlanması” (2004), ''Azərbaycanın quru ərazisində Mezozoy çöküntüləri ilə əlaqədar neftli-qazlı tələlərin inkişaf zonalarının araşdırılması, neft-qazlılıq perspektivliyinin müəyyən edilməsi və axtarış-kəşfiyyatın səmərəli istiqamətləri üzrə təkliflərin Azərbaycanın neftli-qazlı rayonlarının paleogeologiyası 29 hazırlanması'' (2005) elmi-tədqiqat işləri yerinə yetirilir. Bu işlərin nəticəsində neftli-qazlı rayonların ayrı-ayrı çöküntü kompleksləri üzrə struktur, qalınlıq, qumluluq xəritələri və profillər qurulur. 2001-2002-ci illərdə “Kəşfiyyatgeofizika” Tresti tərəfindən Xəzəryanı-Quba NQR-nin Xaçmaz-Niyazoba, Bəyimdağ-Təkçay, Tuğçay-Hacı Zeynalabdin və Lənkəran mümkün NQR-nin Uzuntəpə, Qırmızıkənd, Tumarxanlı-Qızılağac sahələrində geofiziki kəşfiyyat işləri aparılır. Bəyimdağ-Təkçay, Tuğçay-Hacı Zeynalabdin sahələrində seysmik kəşfiyyatın müasir üsulları ilə aparılan tədqiqat işləri nəticəsində alt Təbaşirin yuxarılarına uyğun gələn I və alt Təbaşirin daxilində olan II seysmik horizontlar üzrə sxematik struktur xəritələr və profil kəsilişləri tərtib edilmişdir. 2001-ci ildə kompleks geofiziki tədqiqat (seysmoqravimetrik) üsulları ilə Nəvahi sahəsinin şimal-şərq və şərq hissələrində birbaşa axtarış üsulları ilə yerinə yetirilən çöl planalma işləri əsasında Məhsuldar Qat çöküntülərinin yuxarılarında I-I 1 horizontları arasında müxtəlif lay dəstələrinin pazlaşma zonalarına aid edilən və bir-birindən ayrı iki sahədə, “yataq tipli anomaliya”lar (YTA) aşkar edir. Müəyyən edilmişdir ki, Nəvahi sinklinalının mərkəzindən şimal-şərq tərəfdə yerləşmiş birinci “YTA” təxminən 3200 m, ikinci isə 1800 m dərinliyə uyğun gəlir. 2002-ci ildə geofiziki tədqiqatlar nəticəsində Yevlax-Ağcabədi, çökəkliyinin cənub-qərb yamacında Eosen və Maykop çöküntüləri daxilində qeyri-antiklinal tipli tələlər aşkar edilir. Tələlərin neft-qaz perspektivliyini öyrənək üçün pazlaşma zonalarında yerləşən çöküntülərin qalınlıq xəritəsi və paleogeoloji kəsilişlər tərtib edilmişdir. Ağcabədi-Beyləqan və Ağgöl-Sovetlər sahələrində Eosen və Təbaşir çöküntüləri üzrə kollektor xüsusiyyətlərinə malik laylar ayrılmışdır. Bu laylar məsaməliliyin, çöküntülərin litofasial tərkibinin analizi, seysmik |