Ekspertizasi dərsliK
Yüklə 3,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəkil 4.3. Şə rab v ə içkilə r
375
Şəkil 4.3. Şə rab v ə içkilə r əsasında hazırlanan içkilə rin t əsnifatı
Xammal və materialların təhlükəsizliyinə tələb meyarları, qəbul qaydası, nümunənin götürülməsi və sınaq metodları, qabla- ma, nəql olunma şərab və şərab materiallarında olduğu kimidir. Normadan aşağıdakı kənara çıxmalara yol verilir: Etil spirtinin həcmdə payına görə - ±2q∕dm 3 , şəkərlərin miqdarı 30 q∕dm 3 –a qədər olan şərab içkiləri üçün; ±5q∕dm 3 –
şəkərlərin miqdarı 31-300q∕dm 3 olanlar üçün; Titrləşən turşuların kütlə qatılığına görə - ±1,0q∕dm 3 . Hər bir istehlak qabının markalanması və qablanması standar- tın tələblərinə uyğun olmalıdır. Əlavə olaraq şərab içkisinin tərkibi 376 göstərilir. Bu zaman göstərməyə icazə verilir. Şərab içkilərinə aşağıdakı tələblər verilir: Cədvəl 4.10 Göstəricilər Qiyməti
Etil spirtinin həcmdə payı, % 5,0-28,0 Şəkərlərin kütlə payı, q∕dm 3
300 Titrləşən turşuların kütlə payı, q∕dm 3
Etil spirtinin həcmdə payı 5,0-13,0% olan içkilərdə ümumi sulfit turşusunun miqdarı 200 O cümlədən şərbətin kütlə qatılığı mq∕dm 3
20 Dəmirin kütlə qatılığı, mq∕dm 3
10,0 O cümlədən palıd konsentrantları istifadə edilməklə hazırlanan içkilərdə 3,0
0,33 və 0,5 ℓ yaxud 1,0; 1,5 və 2,0 ℓ göstərilməklə, ümumi faktik həcmin göstərilməsi üçün ştrix;
Məhsulun ştrix kodu;
Saxlanma şəraiti; reklam səciyyəli məlumat. Bağlı taxta qutuların və büzməli kardon qutuların markalan- ması 1419-96 saylı QOST-a uyğun aparılmaqla, xəbardaredici işarələr qoyulur: “Sınandır. Ehtiyatlı ol”, “Yuxarı”, “Nəmlikdən qoru”. Qutular aşağıdakı əlavə məlumatlarla təmin edilir:
Hazırlayıcı müəssisənin adı və ünvanı;
Məhsulun adı;
Butulkaların sayı;
Butulkaların tutumu, ℓ. Şərab içkiləri havalanan, kənar iysiz binalarda 0-10 0 C temperaturda (etil spirtinin həcmdə payı 5-13% olanlar üçün) və 20-25C
0 -də (etil spirtinin həcmdə payı 13% dən çox olanlar üçün) saxlanır. Dolu butulkalar günəş şüalarının təsirinə məruz qalmamalıdır. Etil spirtinin həcmdə payı 5-13% olan şərab içkilərinin saxlanma müddəti doldurulandan sonra – azı 1 ay; spirtin miqdarı 377 13-28% olan içkilərdə isə - azı 3 aydır. Şərab içkilərinin çeşidi olduqca genişdir. Şərab tərkib hissə- sindən əlavə onun tərkibinə meyvə-giləmeyvə şirələri, morslar, nastoykalar və s. essenslər, rəngləyicilər, o cümlədən sintetiklər daxil olur. Bu içkilərin resepturu likor-araq məmulatları ilə ümumən uyğundur.
4 .2. Arağın ekspertizası 4.2.1 . İstehsal texnologiyası 4.2.1.1. Qısa tarixi Tədqiqatçılar araq istehsalının tarixinin Rusiya ilə bağlılığına dair yekdil fikirdədirlər. Rus arağı ilk dəfə Avropada spirtin sürətli yayılmağa başla- dığı 1448-1478-ci illərdə alınmışdır. 1472-1478-ci illərdə Rusiya- da buğda şərabının Dövlət nəzarətində olması bu dövrdə yerli xammaldan spirt alınma texnologiyasının inkişafına dəlalət edir. Qədim Rusiyada aşağıdakı araq sortları məşhur olmuşdur: sadə şərab-adi araq, xeyirli şərab – yaxşılaşdırılmış araq, zadəgan şərabı - əla keyfiyyətli araq. V.V.Poxlebkinin fikrincə «vodka» termini «voda» sözünün kiçildilmiş ifadəsi olub, buğda spirtinin durulaşdırılması mənasın- dadır. Mütəxəssislər təsdiq edirlər ki, bu söz yalnız Rus dilinə xasdır və başqa heç yerdə təsadüf olunmur. «Vodka» termininin ilk rəsmi istifadəsinə 1-ci Yelizavetanın 8 iyun 1751-ci il tarixli fərmanında rast gəlinir. Su ilə spirtin qarışdırılma prosesinin əsaslandırılmasına bö- yük töhfə rus kimyaçısı D.İ.Mendeleyev tərəfindən verilmişdir 378 (1834-1907). O, özünün «spirtin su ilə birləşmələrinə dair» dok- torluq dissertasiyasında araqda su ilə spirtin çəki və həcmcə ideal birləşmə nisbətlərinin alınma imkanlarını tədqiq etmişdir. Bütün bunlar onun belə nəticəyə gəlməsinə imkan vermişdir ki, istər fiziki nöqteyi-nəzərdən, istərsə də spirtin insan orqanizminə təsiri baxımından araqda spirtin həcm payının 40% olması optimaldır. Belə miqdar su ilə spirti həcmə görə qarışdırıldıqda alına bilməz. O, yalnız su ilə spirtin dəqiq çəki nisbətlərində qarışdırılması ilə mümkün olur. D.İ.Mendeleyevin tövsiyələri rus milli içkisi «Moskovskaya osoboya» arağının reseptinin işlənib hazırlanması- nın əsasında durdu. Həmin içkinin resepti 1894-cü ildə Rusiya hökuməti tərəfindən patentləşdirildi. Alim tərəfindən hazırlanan spirt ölçmə cədvəli spirtin miqdarı cəhətdən təyin olunmasında hələ də geniş istifadə olunmaqdadır. Rusiyanın arağın yaradılmasındakı hüquqları 1982-ci ildə keçirilən Beynəlxalq məhkəmənin qərarı ilə bir daha təsdiq olundu.
4.2.1.2. İ stehsal ın texnoloji mə rh ə l ə l ə ri Araq tünd alkoqollu içki olub, rektifikasiya olunmuş etil spirti ilə yumşaldılmış suyun qarışdırılması, 40-45 h.% tündlükdə alınan su-spirt məhlulunun fəal kömürlə işlənməsi və müxtəlif inqre- dientlər əlavə olunaraq sonrakı süzülməsi ilə hazırlanır (şəkil 4.4). Hazırda ölkəmizdə çoxlu çeşiddə araqlar hazırlanır ki, bu məqsədlə müxtəlif təmizlik dərəcəsinə malik spirt-rektifikat və bütün mümkün əlavələrdən (şəkər, bal, limon turşusu, kalium permanqanat və b.) istifadə olunur. Araq istehsalının texnoloji sxemi aşağıdakı əməliyyatları əhatə edir: - suyun hazırlanması; - inqredientlərin hazırlanması; - sortlaşdırmanın hesabatı və hazırlanması; Yüklə 3,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|