369
hazırlanır. Tündlüyü 35%, şəkərin miqdarı 33q∕100sm
3
olur.
Bolqar likorları “Mastika ekstra” və “Mastika zaarskaya” məlum-
dur. Birincinin tündlüyü 47%, ikinci 55%, ümumi şəkərin miqdarı
uyğun olaraq 40 və 60 q∕100sm
3
olur. İstifadədən əvvəl onları su
ilə duruldur və bundan sonra onlar süd forması alır. Müxtəlif
ölkələrdə müxtəlif adlar altında və fərqli tərkibdə albalı şirəsi
əsasında likör istehsal olunur. Macarıstanda “Çerri-brendi” adı ilə
30% tündlükdə, 32 q∕100sm
3
şəkərlikdə; Çexiyada 20 və 36%
tündlükdə və uyğun olaraq 17 və 24 q∕100 sm
3
şəkərlikdə; Fran-
sada uyğun olaraq 32% və 21q∕sm
3
; ABŞ-da oxşar likor “Krasnaya
losad” adı ilə 35,7% spirtlikdə və 14,7q∕100sm
3
şəkərlikdə istehsal
olunur. Kremlərdən daha məşhurları fransız qara qarağat “Kasi”,
macar “Şokaladmy flip”, “Qərbi Avropa ölkələrində emulsiyalı
kremlər və likor “Yaiçniy” geniş yayılmaqla yumurta sarısında
vanillə ətirləşdirilməklə hazırlanır.
“İDV” şirkəti Dublindəki (İrlandiya) zavodunda 1974-cü il-
dən “Baileys” adlı gavalı likoru buraxır. Onun əsasında ən yaxşı
İrland viskisi, spirt slivkası durur. Onun tündlüyü 17 h%-dir.
Ölkəmizdə son illər xeyli likor çeşidləri istehsal olunmaqdadır
(şəkil 4.2).
Nalivkalar. Nalivkalar yalnız meyvə-giləmeyvə xammalı
əsasında hazırlanır. Çeşidinə özünün qədim tarixinə malik məşhur
adda içkilər daxildir. Bunlara “Zapekanka”, “Slivyanka”, “Spoti-
kaç” aid olub, gavalı, albalı və s. əsasında hazırlanır.
Bütün nalivkaların tərkibinə 65,8% şəkər şərbəti və turşuluğu
tənzimləmək üçün limon turşusu daxil olur.
Zapekanka nalivkasının tündlüyü 20%, ümumi şəkərliyi 40
q∕100sm
3
, turşuluğu 0,4 q∕100sm
3
olur. Slivyankanın tündlüyü
18%, şəkərliyi 28 q∕100sm
3
, turşuluğu 0,35 q∕100sm
3
-dur.
Punşlar. Punşlar – aşağı tündlüklü içkilər olub, inqredient-
lərin geniş yığınını əks etdirir.
370
Şə
kil 4.2. Az
ərbaycanda buraxılan bə
zi likor
nümunə
l
ə
ri
Punşların vətəni Hindistandır. “Punş” adının özü hind mənşəli
söz olub, hindcə “panç” yəni “beş” deməkdir. Bu isə içkinin 5
tərkib hissələrini – rom, su, şəkər, çay və limon şirəsini göstərir.
Avropada punş XVII əsrdən məlum olub, onun hazırlanması üçün
rom əvəzinə bəzən konyak, viski və digər tünd içkilərdən istifadə
olunur. Xarici punşlar yüksək tündlüyə malik olur. Şves punşları
xüsusilə məşhur olub, tündlüyü 25-35h%, şəkərin miqdarı 30%
təşkil edir.
Rus punşları turşaşirin dada malik olmaqla bəzən yüngül tamla
seçilir. Istifadədən əvvəl onları isti çay, dəmlə, qazlaşdırılmış su
ilə 1:1 nisbətində durulaşdırırlar.
Lazım olan turşuluğa çatdırmaq üçün punşun tərkibinə şəkər
şərbəti və limon turşusu daxil edirlər.
Heyvalı, Alçalı, Portağallı, Assorti, Zoğallı və s. adda punşlar
buraxılmaqdadır. Heyvalı punşu 17h% tündlüyə, 38 q∕100sm
3
şəkərliyə, 0,5 q∕100sm
3
, turşuluğa malikdir. Assorti (vitaminləş-
dirilmiş) punş 17 h% tündlüyə, 40 q∕100sm
3
şəkərliyə, 0,5
q∕100sm
3
turşuluğa malikdir.
Nastoykalar. Şirin nastoyka. Nastoyka nalivkadan əsasən az
şəkərliyə və daha yüksək spirtliyə malik olması ilə fərqlənir.
Əsasən meyvə-giləmeyvə xammalı əsasında hazırlanır.
Bu qrup içkilərdən daha məşhurları “Nejinskaya ryabina” və
371
“Ryabina və konyake” –dir.
Ingiltərə və ABŞ-da şirin nastoyka tipli içkilər ekstrakt
maddələrinin miqdarına görə tünd linkorlara yaxın olanı “kordialı”
adlanır.
Ərikli, portağallı, limonlu, çaytikanlı və s. şirin nastoykalar
buraxılır.
Ərikli nastoyaskının tündlüyü 20h%, şəkərliyi 25 q∕100sm
3
,
turşuluğu 0,3 q∕100sm
3
olur.
Kəmşirin nastoykalar. Şirin nastoykalarla müqayisədə bu
içkilər yüksək tündlüyə, az miqdarda şəkər və esktrakta malik olur.
Məsələn, tündlüyü 45h% olan”Yjova” kəmşirin nastoykası
məlumdur.
Kəmşirin nastoykaların çeşidi məhduddur. Belə ki, Alesiya,
Daynava və Palamqa adlı bu tip nastoykalar buraxılır.
Zəif tündlüklü kəmşirin nastoykalar. Bu tip içkilər əvvəlkindən
aşağı tündlüyü və az şəkəri ilə fərqlənir. Belə aşağı tündlükdə dad
dolğunluğu şirə, mors, şəkərin ekstraktlığı ilə təmin olunur.
Vastoçnaya Ryabinka, Umarina, Jujnaya və s. adlı içkilər bu
tiplidir. Vastoçnaya nastoykası 28h% spirtliyə, 4,5 q∕100sm
3
ümumi şəkərliyə və 0,1 q∕100sm
3
turşuluğa malikdir.
Acı nastoykalar. Bu qrup içkilərə daha geniş müxtəliflikdə
çeşidlər daxildir. Çox hallarda onları efir yağlı və ətirli xammaldan
hazırlayırlar. Bəzi içkilərə dadı yumşaltmaq üçün şəkər əlavə
etsələr də, acı nastoykaların çoxu şəkərə malik olmur.
Acı nastoyka tipli içkilər bütün dünyada buraxılır. Çexiya və
Slovakiyada onları “palinka”, İtaliyada – “eliksir” (məsələn
“xinniy eliksir”) adlandırırlar. ABŞ-da məşhurluğu acı nastoyka
“Korolovskoe sokrovişe”(tündlüyü 44,1h%, şəkərin miqdarı 1,73
q∕100sm
3
), Macarıstanda – rom nastoykası “Unikum” (tündlüyü
60h%) və s. qazanmışdır.
Desert içkilər. Dad və ətrinə görə desert içkilər şirin
nastoykaları xatırlatsa da, spirtin az qatılığına görə daha yüngül və
ətirlidirlər. Bütün içkilərin tərkibinə şəkər şərbəti və turşuluğu
lazım olan həddə çatdırmaq üçün limon turşusu daxil olur. Vesna,
Dostları ilə paylaş: |