Ekspluatatsiyasi instituti transport vositalari kafedrasi transport vositalarining elektr
Kontaktsiz-tranzistorli kuchlanish rostlagichi
Yüklə 0,56 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rostlagich quyidagicha ishlaydi
| Kontaktsiz-tranzistorli kuchlanish rostlagichi. Amalda tatbiq topgan kontaktsiz-tranzistorli
rostlagichlarining eng keng tarqalgani ГАЗ-24, ЗИЛ-130 va boshqa avtomobillarga o‘rnatilgan RR-350 belgili rostlagichdir (2.16-rasm). РР-350 rostlagich asosan R1, R3 qarshiliklardan iborat bo‘lgan o‘lchov elementi, taqqoslash (sezuvchi) elementi stabilitron VD1, tranzistorlar VT1, VT2, VT3 va qo‘shimcha qarshilik R8 larni o‘z ichiga olgan rostlovchi elementdan tashkil topgan. Bundan tashqari, rostlagichni tez va barqaror ishlashini ta’minlash maqsadida sxemaga diodlar VD2, VD3, VD4, drossel g‘altagi L va bir qator qarshiliklar o‘rnatilgan. Rostlagich quyidagicha ishlaydi . Generator kuchlanishi, belgilangan rostlanish qiymatidan kam bo‘lganda, stabilitron VD1 dagi kuchlanish uni teshib o‘tish uchun zarur qiymatga erishmaydi va u yopiq bo‘ladi. Bu holda tranzistor VT1 ham yopiq, chunki uning baza toki zanjiri uzilgan. Tranzistor VT1 ning berk bo‘lishi, tranzistor VT2 da baza toki hosil bo‘lishiga olib keladi va u quyidagi zanjir bo‘yicha o‘tadi: "+" qutb - R7 - VD2 diod - VT2 tranzistorning emitter-baza o‘tish joyi - R5 - "-" qutb. Baza toki ta’sirida VT2 tranzistor ochiladi va o‘z navbatida VT3 tranzistorni ham ochiq bo‘lishini ta’minlaydi, chunki 2.15-rasm.Kontakt-tranzistorli kuchlanish rostlagichining umumiy sxemasi 19
unda baza toki mavjud bo‘ladi va u "+" qutb - VT3 tranzistorning emitter-baza o‘tish joyi - VD2 diod -
tranzistorning
qiymatga ega. Demak, VT3 tranzistorning ochiq holda bo‘lishi , generatorning uyg‘otish chulg‘ami UCH ga qarshiligi juda kam bo‘lgan zanjir orqali tok borishi ta’minlanadi. Generatorning kuchla-nishi ortadi. Generatorning kuchlanishi belgilangan rostlanish qiymatiga yetganda R1, Rp, R3, R4 qarshiliklar kattaligini to‘g‘ri tanlash hisobiga, stabilitron VD1 dagi kuchlanish teshib o‘tish qiymatiga erishadi va stabilitron keskin ochiladi (teshiladi). Stabilitronning ochilishi VT1 tranzistorida baza toki hosil bo‘lishiga olib keladi va u quyidagi zanjir orqali o‘tadi: "+" qutb - VT1 ning emitter-baza o‘tish joyi - VD1 stabilitron - R3 - L drossel - "-" qutb. Bu tok ta’sirida VT1 tranzistor ochiladi va R5 qarshilikda kuchlanishni pasayishi sodir bo‘ladi.Natijada VT2 tranzistorning emitter va baza orasidagi potentsiallar ayirmasi keskin kamayadi, VT2 tranzistor yopiladi va VT3 tranzistorining baza toki zanjirini uzadi. Bu VT3 tranzistorning ham yopilishiga olib keladi va tok generatorning uyg‘otish chulg‘amiga qarshilik R8 orqali o‘tishga majbur bo‘ladi. Uyg‘otish toki kamayadi, generator-ning kuchlanishi pasaya boshlaydi va demak, stabilitrondagi kuchla-nish ham kamayadi. Stabilitron-dagi teskari kuchlanish, teshib o‘tish kuchlanishi qiymatidan kamayishi bilanoq, u yopiladi. Bu esa VT1 tranzistorning ham yopilishiga, VT2 hamda VT3 tranzistorlarning ochilishiga va generator kuchlanishining yana ortishiga olib keladi. Bu jarayon davriy ravishda 300 Gts gacha chastota bilan sodir bo‘ladi va shuning uchun rostlanayotgan kuchlanishning amplitudasi 0,1-0,2 V dan ortmaydi. PP-350 rostlagichdagi qolgan elementlar uning barqaror ishlashini ta’minlash va ba’zi tranzistorlarni himoya qilish uchun xizmat qiladi. So‘ndiruvchi diod VD4 uyg‘otish toki keskin kamayishi natijasida generatorning uyg‘otish chulg‘amida hosil bo‘ladigan o‘z-induktsiya EYUK ta’sirida VT3 tranzistorni kuyishdan saqlay-di. Berkituvchi diodlar -VD2 va VD3 dagi kuchlanishning pasayi-shi hisobiga VT2, VT3 germa-niyli tranzistorlarning yopili-shi tezlashadi. Drossel L generatordan rost-lagichga, ya’ni stabilitronga ke-layotgan kuchlanish pulsasiyasini silliqlash uchun xizmat qiladi. O‘zgaruvchan tok generatoridagi magnit zanjirining va to‘g‘rilash sxemasining o‘ziga xos tomonlari tufayli kuchlanish sezilarli pulsasiyaga ega bo‘lishi mumkin. Drossel L bo‘lmagan holda stabilitron ana shu kuchlanishning pulsasiyasi ta’sirida ochilib, rostlanish jarayoni buzilishiga olib keladi. Tranzistor R tk harorat ortishi natijasida drossel qarshiligi va stabilitron tavsifnomasini o‘zgarishini kompensasiya qilish vazifasini bajaradi. Teskari aloqa qarshiligi R9 tranzistorlar ochiq holdan yopiq holga o‘tish vaqtini kamaytiradi va shuning hisobiga tranzistorlarni ortiqcha qizishdan saqlaydi. Bundan tashqari, teskari aloqa qarshiligi sxemaning bir holdan ikkinchi holga o‘zgarish chastotasini kerakli qiymatlargacha (50-300 Gts) kamaytirishni ta’minlaydi. Aks holda, ya’ni teskari aloqa qarshiligi bo‘lmasa, sxemaning o‘zgarish chastotasi generator kuchlanishning pulsatsiyasi bilan belgilanib, u bir necha kilogersga yetishi va tranzistorlardagi quvvat yo‘qotilishi sezilarli darajada ortishi mumkin. Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|