Əlavə VƏSAİt ne mövzu Nəqliyyat sistemləri ilə ətraf mühit arsında qarşılıqlı təsirlər [2, 4, 24]

Şəkil 2.6. Qravitasiya toztutucuları
a – sadə kamera; b – arakəsməli kamera; c – çoxtaxçalı kamera
Qazın effektiv təmizlənməsi üçün, onun daxilində olan hissəciklərin kamerada qalma müddəti mümkün qədər çox olmalıdır.
Stoks qanununa əsasən, çoxpilləli kamerada tozun hansı minimal diametrinin çökəcəyi təyin edilir:

burada _{ } – qazın həcmi sərfi, m³/m;

_{ }– özlülüyün dinamik əmsalı, Pa·san;
_{ } və _{ } – kameranın eni və uzunlu­ğudur, m;
_{ }, _{ }– hissəciyin və qazın sıxlığıdır.

“Ətalət” prinsipli toztutucular. Qaz axınının istiqaməti birdən-birə dəyişdikdə, onun daxilində olan hissəciklər ətalət üzrə öz hərəkətini əvvəlki istiqamətdə davam etdirir və qaz axınının istiqaməti dəyişdikdən sonra çökürlər (şəkil 2.7).

Şəkil 2.7. Ətalət toztutucusu
а) – arakəsməli; b) – qaz axınının səlis dönməsi;
с) – genişlənən konuslu; ç) – qazın yandan verilməsi

Belə aparatlarda ölçüsü 25-30 mkm olan hissəciklərin çökmə faizi 65-80 faiz həddində olur.

“Mərkəzdənqaçma” prinsipi ilə işləyən toztutuculara siklonları aid etmək olar (şəkil 2.8).





Şəkil 2.8. Siklon:
а) – vahid; 1 – giriş borusu; 2 – atqı borusu; 3 – silindr formalı kamera; 4 – konusşəkilli kamera; 5 – tozçökdürən kamera;
b) – qrup şəkilli; 1 – giriş borusu; 2 – təmiz qaz kamerası;
3 – həlqəvi diffizor; 4 – siklon elementi;5 – bunker; 6 – toz qıfılı

Şəkildən göründüyü kimi, qaz siklon daxilində fırlanaraq, əvvəl yuxarıdan aşağıya, sonra aşağıdan yuxarıya hərəkət edir. Toz hissəcikləri mərkəz hissədən aşağıdan yuxarıya hərəkət edir.

Toz hissəcikləri mərkəzdən­qaçma qüvvəsi ilə divara atılır və divarla siklonun dibinə sürüşməklə hərəkət edir. Bu qurğularda hissəciklərin tutulma effektliliyi qaz axını sürəti ilə düz, siklonun diametri ilə tərs mütənasibdir. Effektliliyin artırılması üçün siklon diametrinin azaldılması daha məqsədə­uyğundur.
“Mərkəzdənqaçma” prinsipi ilə işləyən toztutuculara “burulğan” toztutanları da aid etmək olar (şəkil 2.9). Bu toztutanları siklonlardan fərqləndirən əsas cəhət, onlarda qaz axınının fırlanmağa məcbur edən əlavə vasitənin köməyi əsasında qazın hissəciklərdən təmizlənməsidir.