6
bu işdə çalışa biləcək yüksək ixtisaslı kadrların hazırlanma-
sıdır
.
Bu, kitabxanalara öz oxucularına məsafədən asılı olma-
yaraq, 24 saat müddətində online xidməti göstərən informasiya
müəssisələri kimi fəaliyyətinə imkan verəcəkdir. Müasir
kitabxanalar internet-kompyuter şəbəkəsi vasitəsilə heç bir
siyasi, dini, milli məhdudiyyətlər tanımadan, ölkələrin coğrafi
sərhədlərini aşaraq öz informasiya xidmətlərini oxuculara
bilavasitə yaşadıqları və işlədikləri yerlərdə təqdim edib,
cəmiyyət üzvlərinin mənəvi
aləminə, təfəkkür tərzinə,
əxlaqına, psixologiyasına daha çox nüfuz etmək imkanına
malik olacaqlar.
Kitabxana proseslərinin kompyuterləşdirilməsinin, əsa-
sən aşağıdakı istiqamətlərdə həyata keçirilməsi məqsədəuyğun
hesab edilir:
I. Kitabxanaların ənənəvi iş üsullarının
kompyuterləşdirilməsi
Bu sahədə vacib istiqamətlərdən birincisi kitabxanaların
ənənəvi proseslərinin (kataloqlaşdırma, komplektləşdirmə, abo-
noment və s.) kompyuterləşdirilməsindən ibarətdirdir. Bu pro-
sesdən sonra kitabxanaya daxil olan təzə kitablar, ilk növbədə
kompyuterdə öz əksini tapacaq, katroçkalar kompyuterdə yazı-
lacaq və çoxaldılacaqdır. Bununla ağır və yorucu kitabxanaçı
əməyini asanlaşdırmaq, eləcə də kitabxanada görülən bir sıra
işlərin təkrar yerinə yetirilməsinin qarşısını almaq, əmək məh-
suldarlığını və effektivliyini keyfiyyət və kəmiyyət baxımından
artırmaq, kitabxana fondunun etibarlı surətdə mühafizəsini və
bu fonddan daha geniş oxucu kontingentinin səmərəli isti-
fadəsini təmin etmək olacaqdır.
Bu gün artıq bir çox kitabxanalarımız elmi informasiya
təminatında yeni texnologiyalar tətbiq etməklə bərabər, eyni
zamanda daha da irəli gedərək oxuculara qeyri-ənənəvi infor-
7
masiya və mütaliə formaları hazırlayır, onların sorğularına mü-
asir elektron vasitələrlə (e-kitab, e-jurnal, e-qəzet və s.) daha
qlobal və əhatəli cavab vermək üçün məlumat bazalarından
istifadə edirlər.
Əsasən də regionlarda müasir informasiya texnologiyala-
rının tətbiqi, bu istiqamətdə kadrlarının yetişdirilməsi, kompyu-
ter biliklərinin təkmilləşdirilməsi, məlumat bazalarının yaradıl-
ması istiqamətində məqsədəyönlü tədbirlər görülür.
II.
Elektron kataloqun yaradılması
İkinci vacib istiqamət elektron kataloqun yaradılmasıdır.
Elektron kataloq kitabxana fondunun güzgüsüdür. Onun ümu-
mi modulunu aşağıdakı kimi izah etmək olar:
1. Elektron
kataloq
-
maşınla
oxunan
formada
reallaşdırılan kitabxana kataloqudur.
2. Elektron kataloq - kataloq funksiyalarını icra edən
biblioqrafik məlumat bazasıdır.
3. Elektron kataloq
- avtomatlaşdırılmış kitabxana-
informasiya sistemi və ya onun altsistemidir.
4. Elektron kataloq - online kataloqdur.
Kitabxanaların xidmət sisteminin keyfiyyətinin daha da
yaxşılaşdırılması məqsədilə elektron kataloqların yaradılmasına
ehtiyac duyulur. Çünki hazırki informasiya çoxluğunda oxucu-
ların istədikləri məlumatı əldə edə bilmələri üçün elektron kata-
loqun yaradılmasının əhəmiyyəti çox böyükdür.
Hal-hazırda Azərbaycanda kitabxanaların modernləşməsi
prosesi gedir və hər bir kitabxana özünün elektron kataloqunu
yaratmağa çalışır. Ancaq bu ağır və maliyyə vəsaiti tələb edən
bir prosesdir. Respublika kitabxanalarının əksəriyyəti isə belə
imkana malik deyildir. Ona görə də M.F.Axundov adına Azər-
baycan Milli Kitabxanası bu istiqamətdə yerlərdə olan kitab-
xanalara öz köməkliyini əsirgəmir.
8
Azərbaycan Milli Kitabxanası VTLS/Virtua AKİS sis-
temi ilə işləyir. Bu sistemdən korporativ şəkildə istifadə etmək
mümkündür. Yəni, yerlərdə olan kitabxanalar əlavə sistem
almadan Azərbaycan Milli Kitabxanasının VTLS/Virtua siste-
minə qoşularaq özlərinin elektron kataloqunu yaratmaq imka-
nını əldə edə bilərlər.
III.Elektron kitabxanaların yaradılması
Üçüncü istiqamət elektron kitabxanaların yaradılmasıdır.
Müasir oxucular ən operativ informasiyanı əldə etmək üçün
internetdən istifadəni əvəzsiz sayırlar. Belə oxucuların mara-
ğını elektron kitabxanalar daha çox təmin edir. İnkişaf etmiş
ölkələrdə kitabxanaların avtomatlaşdırılmış sistemlə işləməsi
təcrübəsinin uğurları respublikanın rayon kitabxanaları üçün də
nümunəyə çevrilməlidir.
Elektron kitabxanalar informasiyalaşdırılmış cəmiyyət
quruculuğunun sosial sifarişidir. Elektron kitabxanalar oxucu-
lara informasiya xidmətinin kompyuterləşdirilməsinin nəticəsi
olub, ənənəvi kitabxanalara alternativ bir qurum deyil, yalnız
bir xidmət növüdür.
Elektron kitabxana ümumi istifadə üçün açıq olan lokal
və uzaq məsafədə yerləşən paylanmış informasiya resurslarına
malik olur. Lokal (internetə çıxışı olmayan kitabxananın daxili
internet şəbəkəsində oxunan ədəbiyyat) resurslar elektron ki-
tabxananın web və FTP serverlərində toplanmış, kitabxana fon-
dunda yerləşən ədəbiyyatın elektron nüsxələrindən və kitabxa-
na tərəfindən ödənişli və ya mübadilə üsulu ilə alınmış elektron
sənəd və nəşr toplusundan ibarətdir. Elektron kitabxana müasir
web texnologiyası əsasında fəaliyyət göstərir. Müasir dövrdə
oxucular elektron kitabxanalar sayəsində kitabxanaların infor-
masiya ehtiyatlarından istifadə edir.
Elektron kitabxanalar uzaq məsafədən oxuculara daha
dolğun informasiya xidməti göstərərək, bu xidmətin zaman və
Dostları ilə paylaş: |