Elektroradio ashyolar va tibbiyot texnikasini

Dielektrik  yo‘qotishlar.  Dielektrik  yo‘qotishlar  deb  elektr
maydonida joylashgan dielektrikning issiqlikka aylanadigan ener-
giyasining  bir  qismi  tushuniladi.  Elektr  izolatsion  materialdagi
juda katta dielektrik yo‘qotishlar uning kuchli qizishi va parcha-
lanishiga olib keladi.
O‘zgarmas elektr maydonida qutblanish o‘rnatilishi jarayoni
bir  marta  ro‘y  beradi  va  uncha  katta  bo‘lmagan  issiqlik  ajralib
chiqadi. O‘zgaruvchan elektr maydonida bir to‘liq davr mobay-
nida qutblanish ikki marta o‘rnatilib, ikki marta yo‘qoladi.
Agar  dielektrikda  relaksatsion  qutblanish  ro‘y  bersa,  elektr
maydonining  yuqori  chastotalarida  yuqori  qutblanish  vaqt
bo‘yicha yuqori maydon qutblanganligidan kechga qoladi, ya’ni
maydon  kuchlanganligi  bilan  qutblanish  o‘rtasida  faza  siljishi
sodir bo‘ladi. Faza siljishining bu qiymati dielektrik yo‘qotishlarni
belgilaydi.  Faza  siljishi  bo‘lmasa,  dielektrik  yo‘qotishlar  ham
bo‘lmaydi,  ya’ni  dielektrikning  qizishi  sovitish  bilan  kompen-
satsiyalanadi.
Kondensator  qoplamalari  orasidagi  dielektrik  yo‘qotishlar
qiymati P quyidagicha aniqlanadi:6034382
2
,
P
U
C tg



bu  yerda,  U  —  kondensator  qoplamalaridagi  kuchlanish;
f



2
— aylanma chastota; C — kondensator sig‘imi; tg

 — dielek-
trik  yo‘qotishlar  burchagining  tangensi,  u  tokning  aktiv  tashkil
etuvchisi bilan tokning reaktiv tashkil etuvchilarining yig‘indisiga teng.
Bir  turli  maydonda  dielektrikning  kub  santimetr  hajmdagi
dielektrik yo‘qotishlari:
2
,
P
E
tg
 


bu yerda, E — o‘rtacha maydon kuchlanganligi, 

 — dielektrik
kirituvchanlik.

---

58