Dielektriklarning elektr o‘tkazuvchanligi. Barcha dielektrik
materiallar o‘zgarmas kuchlanish ta’sirida uncha katta bo‘lmagan
sizilish toki o‘tkazadi. Sizilish toki qancha kichik bo‘lsa, elektr
4.3-rasm. Turli dielektriklar uchun
ning temperaturaga bog‘liqligi:
a—parafin; b—polistirol; d—xlorlangan difenol; e—natriy xlor.
5
4
3
2
1
-50
0
50
100 T, °Ñ
a
b
d
e
56
izolatsion materialning sifati shuncha yuqori bo‘ladi. Sizilish toki
hajmiy bilan yuzaki to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘tuvchi tok yig‘indisidan
tashkil topgan:
S
V
I
I
I
.
Demak, o‘tkazuvchanlik G = I/U hajmiy o‘tkazuvchanlik G
V
hamda sirt o‘tkazuvchanlik G
S
larning yig‘indisiga teng:
V
S
G
G
G
.
Ko‘rib o‘tilgan o‘tkazuvchanliklarga teskari bo‘lgan kattalik
hajmiy qarshilik R
V
va sirt qarshilik R
S
deb ataladi. Izolatsiyaning
umumiy qarshiligi esa parallel ulangan qarshiliklarning natijasi
sifatida aniqlanadi:
S
V
V
V
R
R
R
R
G
R
1
.
Dielektrikning solishtirma qarshiligi
deganda, solishtirma
hajmiy qarshilik tushuniladi. Qattiq dielektrik yuzasining ifloslani-
shi, namlanishi, oksidlanishi sezilarli sirt elektr o‘tkazuvchan-
likni yuzaga keltiradi. Shuning uchun dielektrik solishtirma sirt
qarshilik qiymati bilan ham tasniflanadi:
S
.
Qattiq dielektriklarning solishtirma hajmiy qarshiligi
tempera-
tura ortishi bilan eksponensial qonun bo‘yicha o‘zgaradi:
1
1
exp(
/
)
nq
W kT
,
bu yerda,
— ionlarning konsentratsiyasi va harakatchanligi.
ning T ga bog‘liqligi
)
/
exp(
kT
W
ga bog‘liq.
Daraxt, marmar va boshqalar uchun
= 10
6
—10
8
· m,
polistirol, ftorlon, kvars uchun 10
14
—10
16
· m.
Dielektrikning
S
qiymatining temperatura, namlik, kuchla-
nish ta’sirida o‘zgarishi
ning o‘zgarishiga o‘xshab ketadi.
|
