95
Bir jinsli elektr maydonida joylashtirilgan bir jinsli
dielektik uchun elektr
teshilishidagi
maydon
kuchlanganligi
jismning
elektr
mustahkamligini
aniqlaydigan kattalik bo’lib xizmat qiladi. Bunday holat ishqor-galoid birikmali
monokristallarda va ba’zi polimerlarda kuzatilib,
E
t
ning bir jinsli (1) va bir jinsli
bo’lmagan (2) elektr maydonidagi qiymatlari turlicha bo’ladi.
75
Bir jinsli bo’lmagan dielektriklarning elektr teshilishi tarkibida gaz bo’shlig’i
bo’lgan texnik dielektriklarda kuzatilib,
bu jarayon xuddi bir jinsli
dielektriklardagidek juda tez sodir bo’ladi. Bir jinsli maydonda joylashtirilgan
dielektriklar (shisha, chinni)ning elektr mustahkamligi material qalinligiga bog’liq
emas. Lekin, dielektrikning qalinligi orta borishi bilan uning tarkibida o’zgarish
bo’lib, gaz bo’shliqlari soni ortishi natijasdida jismning elektr mustahkamligi
sezilarli darajada pasayadi. Agar elektrodning
yuzasi kichraytirilsa, maydonning
ta’sir yuzasi oqibatida undagi nuqsonlar soni ozayib,
dielektrikning elektr
mustahkamligi orta boradi. Haroratning ma’lum qiymatgacha
E
t
qiymati
o’zgarmaydi, uning yanada ortishi natijasida
E
t
qiymatining pasayishi kuzatiladi.
Bu, dielektrikda issiqlikdan teshilish jarayoni sodir bo’lishi bilan tushuntiriladi.
G’ovak dielektrilar (,yog’och, qog’oz, g’ovak sopol ) da
E
t
qiymati havoning
elektr mustahkamligiga yaqin bo’ladi. Agar qattiq dielektrikdagi bo’shliqlar
to’latilsa (masalan, suyuq dielektrikni shimdirish orqali), jismning elektr
mustahkamligi keskin ortadi. Bu jarayon jism
tarkibidagi havo va gaz
bo’shliqlarining siqib chiqarilishi evaziga sodir bo’ladi.
Dostları ilə paylaş: