Елементляр кимйасы

Valent elektronları	2s^22p^2	3s^23p^2	4s^24p^2	5s^25p^2
6s^26p^2
Atom radiusu, nm	0,077	0,134	0,139	0,158	0,175
İonlaşma enerjisi, kC/mol	1088	787	763	709	716
Nisbi elektromənfiliyi	2,5	2,02	1,74	1,72	1,55
Sıxlığı, q/sm^3	3,52(almaz) 2,2 (qrafit)	2,33 (kq)	5,32	7,3 (ağ) 5,85 (boz)	11,34
Aqreqat halı	bərk	bərk	bərk	bərk	bərk
Ərimə temperaturu, ^0C	3750	1420	937		327
Qaynama temperaturu, ^0C	-	3300	2850		1745

4.2. Karbon

Kəşfi. Karbon insanlara hələ çox qədim dövrlərdən məlumdur. Onu ilk dəfə kəşf edən məlum deyildir. Hətta onun allotropik şəkildəyişmələrindən hansının almazın və ya qrafitin əvvəl kəşf edildiyi məlum deyildir. Karbonu təmiz halda 1791-ci ildə G.Tenant kalsium-karbonata fosforla təsir etməklə almışdır. Rusca «uqlerod» termini 1824-cü ildə Solovyov tərəfindən təklif edilmişdir.
Karbon kimyəvi elementlərin dövri sistemində 2-ci dövrdə, IV qrupun əsas yarımqrupunda yerləşir. Karbrnun elektron formulu 1s²2s²2p² kimidir. Onun xarici elektron təbəqəsinin qrafik elektron formulu aşağıdakı kimidir:
2p² 2p³
2s² ↑ ↑ 2s¹ ↑ ↑ ↑

normal hal həyəcanlanmış hal
Normal halda karbonun 2 tək elektronu olduğundan karbon bəzi birləşmələrində (CO) +2 oksidləşmə dərəcəsi göstərir. Həyəcanlanmış halda isə 2s² orbitalından elektronun biri 2p orbitalda olan boş orbitala keçir və nəticədə onun 4 tək elektronu olur. Ona görə karbon birləşmələrində dördvalentli olur, oksidləşmə dərəcəsi isə +4 olur. Karbonun iki davamlı izotopu var: (98,9%) və (1,108%).
Təbiətdə tapılması. Karbona təbiətdə həm sərbəst halda, həm də birləşmələr şəklində rast gəlinir. Karbonun dörd allotropik şəkildəyişməsi vardır: almaz, qrafit, karbin və polikumulen.
Karbon yer qabığının çəki ilə 0,25%-ni, atom hesabı ilə 0,15%-ni təşkil edir. Karbonun canlı orqanizmdə rolu çox böyükdür. Karbonlu birləşmələr bitki və heyvan orqanizminin əsasını təşkil edir. O daş kömürün, boz kömürün, torfun, neftin təbii qazların, eləcə də karbonat minerallarının tərkibinə daxildir.
Karbonun əsas mineralları aşağıdakılardır:

1. 
   CaCO₃ – (təbaşir, əhəngdaşı, mərmər);
   
2. 
   MgCO₃ – maqnezit;
   
3. 
   CaCO₃ MgCO₃ – dolomit;
   
4. 
   FeCO₃ – siderit;
   
5. 
   (CuOH)₂CO₃ malaxit.
   

Karbon həmçinin Ca(HCO₃)₂ və Mg(HCO₃) şəklində təbii suların tərkibində olur.
Təbiətdə sərbət halda isə iki kristallik allotropik şəkildəyişmə - almaz və qrafit şəklində rast gəlir.