Елементляр кимйасы

Kimyəvi xassələri. Karbonat turşusu zəif turşu olduğu üçün ionlara zəif dissosiasiya edir. İkiəsaslı turşu olduğu üçün iki mərhələdə dissosiasiya edir.
I.

II.

İkiəsaslı turşu olduğu üçün iki növ duz əmələ gətirir: 1) normal duzlar (karbonatlar) – Li₂CO₃, Na₂CO₃, K₂CO₃, CaCO₃, MgCO₃, BaCO₃.

2) Turş duzlar (hidrokarbonatlar) NaHCO₃, KHCO₃, Ca(HCO₃)₂, Mg(HCO₃)₂. lakmus kağızı karbonat turşusunun suda məhlulunda qırmızı deyil, çəhrayi rəng alır. Karbonat turşusunun əsas kimyəvi xassələri aşağıdakılardır:

1. 
   Karbonat turşusu çox aktiv metallarla reaksiyaya daxil olur.
   

2. 
   Karbonat turşusu əsasi oksidlərlə reaksiyaya girir:
   

3. 
   Karbonat turşusu əsaslarla reaksiyaya daxil olur:
   

4. 
   Karbonat turşusu duzlarla qarşılıqlı təsirdə olur və özündən zəif turşuları məhluldan çıxarır:
   

5. 
   Bütün hidrokarbonatlar qızdırıldıqda parçalanır.
   

NH₄HCO₃- çox davamsızdır və adi şəraitdə parçalanır.

Karbonatları hidrokarbonatlara çevirmək üçün onların məhlullarından CO₂ buraxılır:

6. 
   Qələvi metalların karbonatlarından başqa, bütün karbonatları közərtdikdə parçalanır:
   

;

7. 
   Çöküntü əmələ qələrsə karbonatlar digər duzlarla mübadilə reaksiyasına daxil olur.
   

8. 
   Hidrokarbonatlar qələvilərin təsirindən karbonatlara çevrilir. Karbonat turşusunun natrium, kalium və ammonium duzlarından başqa, qalan duzları suda həll olmur.
   

Hidrokarbonatlar nisbətən suda yaxşı həll olur. Natrium hidrokarbonat natrium karbonata nisbətən suda az həll olur.

9. 
   Qələvi metalların karbonatları və hidrokarbonatları suda hidroliz edərək qələvi mühit yaradır:
   

Karbonat turşusunun ən mühüm praktiki əhəmiyyətli duzları aşağıdakılardır:

1. 
   Natrium-karbonat və ya susuzlaşdırılmış soda – Na₂CO₃ – suda yaxşı həll olan ağ tozdur.
   

Susuzlaşdırılmış sodanı suda həll etdikdə kristallik soda əmələ gəlir.

Onu közərtdikdə, kristallaşma suyu ayrılır və yenidən susuz soda əmələ gəlir:

Susuzlaşdırılmış sodanı suda həll edib, CO₂ ilə doydurduqda NaHCO₃ alınır:

Soda, şüşə, sabun istehsalında, kağız, parça, neft sənayesində, suyun codluğunun aradan qaldırılmasında (yumşaldılmasında) məişətdə yuyucu maddə kimi istifadə olunur.