Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №6 (87) nakhchivan state university. Scientific works, 2017, №6 (87)
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
256 iqtisadi islahatların uğurlu nəticələrinin əyani təsdiqidir. Belə ki, son illər ərzində muxtar respublikanın Ümumi Daxili Məhsulunda özəl bölmənin xüsusi çəkisi artmış və 87 faiz təşkil etmişdir. Son illərdə sahibkarlığın inkişafına dövlətin maliyyə dəstəyi daha da yaxşılaşmış, güzəştli kreditlərin həcmi əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Maliyyə təhlükəsizliyi baxımından iqtisadiyyatda maliyyə vasitəçisi rolunun dəstəklənməsi məqsədilə bank sisteminin likvidliyinin adekvat səviyyədə saxlanması siyasəti davam etdirilmiş və iqtisadiyyatın diversifikasiyasının təmin edilməsində, sahibkarlıq təşəbbüsünün dəstəklənməsi yolu ilə əhali gəlirlərinin artırılmasında bank sisteminin rolu əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldilmişdir. Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün bitkiçilik və heyvandarlıq sahələri inkişaf etdirilmiş, ərzaq məhsulları ilə özünü təminetmə səviyyəsi daha da yaxşılaşdırılmışdır. Yerli istehsal sahələrinin yenidən qurulması və aqrar islahatların uğurla aparılması bir sıra qida məhsullarının yerli istehsalının artmasına və idxalın azalmasına səbəb olmuşdur. Ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi bütün ölkələrin iqtisadiyyatı qarşısında duran ən mühüm və həlli vacib olan iqtisadi problemlərdən biridir. Muxtar Respublikada əsas ərzaq malları üzrə tələbatın ödənilməsi mənbələrinin və özünü təminetmə səviyyəsinin təhlili göstərir ki, respublika əhalisinin əksər kənd təsərrüfatı məhsulları, o cümlədən mal əti və qoyun əti, quş əti, yumurta, süd və süd məhsulları, habelə meyvə və tərəvəzlə təmin olunma dərəcəsi qənaətbəxş səviyyədədir. Dünya bazarında cərəyan edən mürəkkəb situasiyada Naxçıvan Muxtar Respublikasında ərzaq təhlükəsizliyini təmin edən aşağıdakı strateji tədbirlərin davamlı olaraq həyata keçirilməsi olduqca mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir: - daхili bazarın tələbatının yerli istehsal hesabına ödənilməsi səviyyəsini yüksəltmək üçün ərzaq məhsulları istehsalı həcminin artırılması, tələbatdan artıq istehsal edilən kənd təsərrüfatı məhsullarının iхracının stimullaşdırılması; - ərzaq və digər kənd təsərrüfatı malları bazarlarının qorunması, yerli istehsal və idхal olunan ərzaq məhsullarının keyfiyyətinə ciddi nəzarətin davam etdirilməsi; - aqrar sənaye sektoruna yerli və хarici investisiyaların cəlb edilməsi; - suvarma sistemlərinin yenidən qurulması və torpaqların meliorativ vəziyyətinin sağlamlaşdırılması, mövcud su resurslarından istifadə imkanlarının genişləndirilməsi və suvarma-drenaj şəbəkələrinin inkişaf etdirilməsi; - baytarlıq, teхniki nəzarət, sanitar və fitosanitar tədbirlərin gücləndirilməsi; - fermer təsərrüfatlarına dövlətin maliyyə dəstəyinin gücləndirilməsi, mikrokredit təşkilatları və kredit ittifaqlarının fəaliyyətinin stimullaşdırılması; - kənd təsərrüfatı sahəsində sığorta sisteminin inkişaf etdirilməsi; - ərzaq ehtiyatları yaradılmaqla fövqəladə hallar şəraitində əhalinin ərzaq məhsulları ilə normal təminatı meхanizminin təkmilləşdirilməsi; - ənənəvi istehsal sahəsi olan üzümçülüyün bərpası üçün mövcud üzüm bağlarında aqroteхniki tədbirlərin həyata keçirilməsi və yeni üzümlüklərin salınmasının davam etdirilməsi; - muхtar respublikanın təbii sərvəti olan qiymətli balıq növlərinin istehsalına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi, onların artırılması və istifadəsi ilə bağlı layihə və tədbirlərin həyata keçirilməsi; - soyuducu anbarların tikintisinin davam etdirilməsi, daha uzun müddətli və daha çox meyvə- tərəvəz çeşidinin saxlanmasına imkan verən soyuducu anbarların yaradılması və onların kadr potensialının daha da təkmilləşdirilməsi, laborator analiz məsələlərinin daim diqqət mərkəzində saxlanılması; - aqrar sahədə ixtisaslı kadr potensialının gücləndirilməsi; - gübrə istehsalı, zərərvericilərə qarşı dərmanlar və kənd təsərrüfatının inkişafına müsbət təsir edən məhsulların istehsalının dəstəklənməsi; - müasir texnika və texnologiyanın kənd təsərrüfatında tətbiqinə nail olunmasının dəstəklənməsi. Enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi blokada şəraitində yaşayan Naxçıvan Muxtar Respublikası üçün olduqca vacib və həyati məsələdir. Bu istiqamətdə son illərdə böyük uğurlar 257 qazanılmışdır. Əhalinin elektrik enerjisinə olan tələbatını daha rentabelli olan su elektrik stansiyaları hesabına təmin etmək üçün son dövrlərdə Ordubad rayonunda Gilançay üzərində 22 meqavat gücündə Biləv Su Elektrik Stansiyasının və Şərur rayonunda 20,5 meqavat gücündə Arpaçay Su Elektrik Stansiyasının, 1,4 meqavat gücündə “Arpaçay-2” Su Elektrik Stansiyasının, 22 meqavat gücündə Günəş Elektrik Stansiyasının tikintisi başa çatdırılmış və 36 meqavat gücündə Ordubad Su Elektrik Stansiyasının tikintisi davam etdirilmişdir. Təbii qaz təminatı üzrə görülmüş işlər nəticəsində muxtar respublikada 82 mindən çox əhali abonenti mavi yanacaqla təmin olunmuşdur. Enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı görülən tədbirlərin nəticəsidir ki, bu gün muxtar respublika tamamilə qazlaşdırılmış, yaradılmış elektrik stansiyaları daxili tələbatı tam ödəməklə yanaşı, elektrik enerjisinin ixracına da imkan yaratmışdır. Qarşıdakı illərdə də yanacaq-enerji kompleksi sahəsində görüləcək işlər iqtisadiyyatın və energetika sənayesinin inkişafına, o cümlədən onun səmərəliliyin daha da yüksəldilməsinə xidmət edəcəkdir. Enerji təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi məqsədilə 2014-2017-ci illərdə aşağıdakı tədbirlər həyata keçirilmişdir: - Muxtar Respublikada yeni su elektrik stansiyalarının tikintisi, yeni yarımstansiya və ötürücü sistemlərin qurulması; - fəaliyyət göstərən stansiyalarda yenidənqurma işlərinin aparılması; - enerji sistemində itkilərin minimuma endirilməsi; - qaz təchizatının daha da yaxşılaşdırılması; - müasir istilik sistemlərinin qurulması, mövcud istilik sistemlərinin bərpası, modernləşdirilməsi və yenidənqurulması; - Muxtar Respublikada alternativ enerjidən istifadə və günəş elektrik stansiyasının qurulması. Muxtar respublikada informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün müasir informasiya texnologiyalarının tətbiqi diqqət mərkəzində saxlanılır. İnformasiya cəmiyyətinin formalaşmasında xüsusi əhəmiyyətə malik olan “Elektron hökumət”in qurulması istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülmüş, “Elektron hökumət” portalı yaradılmışdır. Muхtar respublikada göstərilən rabitə хidmətinin müasir tələblər səviyyəsinə çatdırılması və yeni informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin genişləndirilməsi üçün perspektivdə aşağıdakı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur: - informasiya və kommunukasiya sistemlərinin müasir standartlar səviyyəsində formalaşması və onların daha da inkişaf etdirilməsinin dəstəklənməsi; - əhalinin İKT-nin xidmətlərindən səmərəli istifadəsi üçün onlar arasında maarifləndirmə işinin təşkili; - yüksək dağlıq bölgələrdə televiziya və radio yayımlarının keyfiyyətinin yüksəldilməsi; - informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi; - mühəndis və texniki işçilərin hazırlıq səviyyəsinin yüksəldilməsi üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi; - yeni texnologiyaların tətbiq edilməsi ilə simsiz internet xidmətlərinin inkişaf etdirilməsi; - Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində efir məkanının təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün əlavə tədbirlərin həyata keçirilməsi. Muxtar respublika müəssisələrinin xarici bazarlarda möhkəmlənməsinin və yeni bazarlar əldə etməsinin ən mühüm prinsiplərindən biri region iqtisadiyyatının xarici iqtisadi əlaqələr sisteminə səmərəli və uğurlu inteqrasiya edilməsindən ibarətdir. İstər daxili və istərsə də xarici bazarlarda regionun maraq və mənafelərin tarazlaşdırılması zəruri məhsullara görə daxili bazarın ehtiyaclarının əsasən xüsusi mənbələr hesabına ödənilməsini, xarici valyutaya olan tələbatın isə ixrac yönümlü fəaliyyət hesabına təmin edilməsini nəzərdə tutur. Regionun xarici ölkə bazarlarına yüksək rəqabət qabiliyyətinə malik məhsullar ixrac etməsi onun tədiyyə balansında müsbət saldonun yaranmasına, büdcəyə daxilolmaların həcminin artmasına, iqtisadiyyatın kapital və investisiya resurslarına olan tələbatının daxili mənbələr hesabına ödənilməsinə imkan yaradır. Muxtar Respublikanın strateji maraqlarının qorunması onun xarici iqtisadi əlaqələr sisteminə inteqrasiya edilməsi dərəcəsindən asılıdır. Məhz bu baxımdan daxili və xarici bazarlarda aparılan səmərəli ticarət siyasəti, yerli əmtəə istehsalçılarının iqtisadi maraqlarının Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|