Elmi ƏSƏRLƏR, 2017, №7 (88)

- 93 - 
 
ƏDƏBİYYAT 
1. Seymur Talıbov, Enerji təhlükəsizliyinin beynəlxalq hüquqi problemləri, Naxçıvan-2017 
2. R.İ.Talışınski, L.H.Həsənova. Bərpa olunan saf enerji mənbələri. 
3.  Orucəliyev  və  başqaları.  Elektirik  stansiyalarının  energetik  qurğuları.  Bakı,  Az  Nki  –  nin 
nəşriyyatı, 1986- 128 s . 
4. Ş.Kazımov Alternativ enerji mənbələri . Xəbərlər 2009 N4 (20) NMİ Naxçıvan 2009 . 
5. Y.S.Səfərov, Ş.K.Kazımov, S.Y.Novruzova Naxçıvan MR-in enerji təminatında hidroenergeti-
kanın rolu. 
6. Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2012-ci il üçün energetika proqramı  
 
ABSTRACT 
Shamsaddin Kazimov,  Valide Hajiyeva, Sevinc Novruzova 
HYDROPOWER RESOURCES TO FACILITATE THE  
NAKHCHIVAN AUTONOMOUS REPUBLIC 
 
 
This  article  considers  hydropower  resources  corresponding  to  the  hydropower 
reserves of the Nakhchivan Autonomous Republic. 
 
Here, the flow of moving water through the hydromechanical energy is transformed into the 
electrical energy of the considered. 
 
The  types  of  hydroelectric  power  stations  are  shown  for  the  method  of  laying  a  dam  or  a 
dam  type  derivation  constructed  to  raise  the  water  level  in  a  given  river  zone.  In  addition,  the 
capacity  of  hydroelectric  power  plants  depends  on  the  difference  between  the  water  level  and  the 
upper  levels.  High  water  pressure,  low  pressure  and  low  pressure  distribution  of  water  power 
stations are shown for maximum water consumption. 
 
Hydroelectric  power  plants  are  built  when  the  construction  of  one  type  of  hydroelectric 
power  station  requires  a  pressure  of  30  to  40  meters  to  200-300  meters  or  more.  At  these 
hydroelectric stations, the station building is not exposed to water pressure. 
 
Here are all the digits of the table created for the description of the article. 
 
РЕЗЮМЕ 
Шамсаддин Казымов, Валиде Гаджиева, Севиндж Новрузова 
ГИДРОЭНЕРГЕТИЧЕСКИЕ РЕСУРСЫ, СООТВЕТСТВУЮЩИЕ РЕЛЬЕФУ  
НАХЧЫВАНСКОЙ АВТОНОМНОЙ РЕСПУБЛИКИ 
 
 
В 
этой 
статье 
рассматриваются 
гидроэнергетические 
ресурсы, 
соответствующие гидроэнергетическим резервам Нахчыванской Автономной Республики. 
 
Здесь  поток  движущейся  воды  через  гидромеханической  энергии  преобразуется  в 
электрическую энергию рассматриваемой. 
 
Показаны типы гидроэлектростанций для метода укладки плотины или плотины типа 
деривации,  построенной  для  повышения  уровня  воды  в  данной  зоне  реки.  Кроме  того, 
мощность  гидроэлектростанций  зависит  от  разницы  между  уровнем  воды  и  верхними 
уровнями. 
 
 Показаны  высокое  давление  воды,  низкое  давление  и  распределение  низкого 
давления водных электростанций для максимального потребления воды. 
 
Гидроэлектростанции 
строятся, 
когда 
для 
строительства 
одного 
типа 
гидроэлектростанций требуется давление от 30 до 40 метров до 200-300 метров или более. На 
этих гидроэлектростанциях здание станции не подвергается воздействию давления воды. 
 
Здесь указаны все цифры таблицы, созданной для описания статьи. 
 
 
NDU-nun Elmi Şurasının 27 noyabr 2017-ci il tarixli qərarı ilə çapa tövsiyyə 
olunmuşdur. (protokol № 03).  
 
 

---

- 94 - 
 
NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ. ELMİ ƏSƏRLƏR, 2017, № 7 (88) 
NAKHCHIVAN STATE UNIVERSITY. SCIENTIFIC WORKS, 2017, № 7 (88) 
НАХЧЫВАНСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ. НАУЧНЫЕ ТРУДЫ, 2017, № 7 (88) 
 
SAHİB HACIYEV 
AMEA Naxçıvan Bölməsi 
 [e-mail] 
LEYLA İBRAHİMOVA 
 
Naxçıvan Dövlət Universiteti 
 [e-mail] 
 
UOT: 631.432 
ŞƏRUR İNZİBATİ RAYONUNDA TƏBİİ TORPAQ-KADASTR 
RAYON VƏ YARIMRAYONLARI 
 
Açar  sözlər:  Coğrafi  amillər,  eko-coğrafiya,  torpaq,  bonitet,  torpağın  bonitirovkası, 
torpağın ekoloji qiymətləndirilməsi 
Key  words:  geographic  factors,  soil,  eco-geography,  bonitos,  soils  valuation,  ecological 
value soils 
Ключевые  слова:  географические  факторы,  почва,  эко-география,  бонитет, 
бонитировка почв, экологическая оценки  
Aparılan işin aktuallığı. Şərur inzibati rayonu mürəkkəb relyef şəraitinə malik olan dağlıq 
ərazi  olduğuna  görə  burada  əkinə  yararlı  torpaq  sahələri  azlıq  təşkil  edir.  Digər  tərəfdən  ərazinin 
kontinental  iqlim  şəraiti  torpaqların  deqradasiyasına,  eroziya  və  şorlaşma  proseslərinə  məruz 
qalmasına səbəb olur. Məhz, bu baxımdan muxtar respublikanın torpaq fondunun 15,9 faizini təşkil 
edən  Şərur  rayonunda  yayılan  torpaqların  mədəni  və  təbii  bitkilər  altında  tədqiqatların  aparılması 
aktualdır. 
Tədqiqat  obyekti.  Tədqiqat  obyekti  kimi  Şərur  rayonunda  yayılan  torpaq  sahələri 
götürülmüşdür.  Bu  inzibati  rayon  muxtar  respublikada  coğrafi  mövqeyinə  görə  şimal-qərbdən 
Ermənistan Respublikası, qərbdən Sədərək inzibati rayonu, cənub-qərbdən İran İslam Respublikası, 
şərqdən isə Kəngərli inzibat rayonu ilə sərhədlənir.  
Tədqiqatın  məqsədi.  Şərur  inzibati  rayonunda  yayılan  torpaq  örtüyü  strukturunun  eko-
coğrafi  şəraitini,  morfoloi,  fiziki  və  kimyəvi  xüsusiyyətlərini  öyrənməklə,  mədəni-təbii  bitkilər 
altında onlardan səmərəli istifadə olunması üçün qiymətləndirmək, aqroistehsalat qruplaşdırılmasını 
cədvəllər şəkilində tərtib etmək və İnzibati rayonlar üzrə torpaqların fiziki-coğrafi xüsusiyyətlərini 
nəzərə alaraq təbii torpaq-kadastr rayonlaşdırılmasını aparmaqdan ibarətdir. 
Bu  məqsədə  nail  olmaq  üçün  planlaşdırılan  aşağıdakı  məsələlərin  həll  olunması  qarşıya 
qoyulmuş və həll olunmuşdur. 
-Tədqiqat  obyektində  torpaq  örtüyünün  öyrənilməsinə  dair  ədəbiyyat,  xəritə  və  çöl 
materiallarının toplanması; 
-Ərazidə  torpaqəmələgəlmə  prosesinə  təsir  göstərən  eko-coğrafi  şəraitinin  öyrənilməsi  və 
təhlili; 
-Tədqiqat  obyektinin  müəyyən  olunmuş  sahələrində  torpaq  kəsimləri  qoymaqla,  ətrafında 
yayılan mədəni və təbii bitkilərin məhsuldarlığına nəzarət etmək; 
-Ərazidən  torpaq-bitki  nümunələri  götürməklə,  onların  morfoloi,  fiziki  və  kimyəvi 
xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi və təhlili; 
-Torpaqların  hesablanmış  münmitlik  göstəricilərinə  və  ətrafında  bitən  (mədəni-təbii) 
bitkilərin  məhsuldarlığına  görə  torpaqları  qiymətləndirməklə  aqroistehsalat  quruplaşdırılmasını 
aparmaq; 

---