Elmи мяъмуяси
Yüklə 3,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II. İBN KƏSİR
- 1) əl-Bəzzi
- III. ƏBU ƏMR
- IV. İBN AMİR
On qiraət imamı və onların raviləri 133
771-ci ildə Mədinəyə gəlmiş, qiraət elmini İmam Nafidən öyrəndikdən sonra vətəni Misirə qayıdaraq Misirin qiraət şeyxi olmuşdur. Rəmzi “cim” (ج) hərfidir. II. İBN KƏSİR Abdullah ibn Kəsir əd-Dari əl-Məkki 665-ci ildə Məkkədə anadan olmuşdur. Fars əsllidir. 15 Məkkəlilərin qiraət imamı olmuşdur. Tabiun nəslindən olan İbn Kəsir, səhabədən Abdullah ibn Zübeyr, Əbu Əyyub əl- Ənsari, Ənəs ibn Maliki görə bilmişdir. Qiraətini Abdullah ibn Saib əl- Məxzumi, Mücahid ibn Cübeyr və İbn Abbasın azad etdiyi köləsi Dərbasdan ərz yolu ilə almışdır. 16 Mənbələrdə onun hədis rəvayət etdiyi də bildirilir. 17
İbn Kəsirin qiraətinin istinadı belədir: a) Abdullah ibn Saib, Ömər ibn əl-Xəttabdan və Übey ibn Kə`bdən, onlar da Məhəmməd peyğəmbərdən almışdır. b) Mücahid ibn Cübeyr Abdullah ibn Abbas və Abdullah ibn Saibdən; Abdullah ibn Abbas da Übey ibn Kə`b və Zeyd ibn Sabitdən; Ömər ibn əl- Xəttab, Zeyd ibn Sabit və Übey ibn Kə`b isə Məhəmməd peyğəmbərdən almışdır. c) Dərbas, Abdullah ibn Abbasdan, o da Übey ibn Kə`b, Zeyd ibn Sabit və Ömər ibn əl-Xəttabdan, onlar da Məhəmməd peyğəmbərdən öyrən- mişdir. 18
İbn Kəsir 737-ci ildə Məkkədə vəfat etmişdir. 19 Rəmzi “dəl” (د) hərfidir. İki məşhur ravisi vardır: 1) əl-Bəzzi Əhməd ibn Məhəmməd ibn Abdillah ibn Əbi Bəzzə 786-cı ildə Məkkədə anadan olub, 864-cü ildə Məkkədə vəfat etmişdir. 20 Fars əsllidir. Qiraət elmini bir-başa İbn Kəsirdən öyrənməsə də istinad yolu ilə ona gedib çatır. 21
Əz-Zuxa surəsindən ən-Nas surəsinə qədər olan bütün surələrin sonunda təkbir gətirməyi məhz əl-Bəzzi başlamış və bu barədə hədis də nəql
15 Ali Osman Yüksel, İbn Cezeri ve Tayyibetün-Neşr, 267 16 Məhəmməd Hadi Mə`rifə, ət-Təmhid fi Ulumil-Qur`an, II, 63 17 İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, I, 443-445 18 İbn Mihran ən-Nisaburi, əl-Ğayə fil-Qiraətil Aşr, 46 19 Məhəmməd Hadi Mə`rifə, ət-Təmhid fi Ulumil-Qur`an, 228 20 Ali Osman Yüksel, İbn Cezeri ve Tayyibetün-Neşr, 267 21 İbnul-Cəzəri, ən-Nəşr fil-Qiraətil-Aşr, I, 120 Mirniyaz MÜRSƏLOV 134
etmişdir. 22 İbn Kəsirin qiraətini rəvayət edənlər içərisində daha üstün və güvənilir hesab edilmiş, bu baxımından da onun adı qiraət kitablarına İbn Kəsirin birinci ravisi olaraq çəkilmişdir. 23 Rəmzi “hə” (ـھ) hərfidir. 2) Qunbul Məhəmməd ibn Əbdirrəhman ibn Məhəmməd ibn Xalid ibn Səid əl- Məkki əl-Məxzumi 810-cu ildə Məkkədə anadan olmuş və 903-cü ildə Məkkədə vəfat etmişdir. 24 Mənsub olduğu sülaləyə görə “Qunbul” ləqəbi ilə tanınır. Hicazlıların qiraət ustadı olan Qunbul qiraətini istinad yolu ilə İbn Kəsirdən rəvayət etmişdir. 25 Mənbələrdə ibn Kəsirin ikinci ravisi olaraq zikr edilir. 26 Rəmzi “zə” (ز) hərfidir. III. ƏBU ƏMR Əbu Əmr Zəbban ibn əl-Əla ibn Əmmar əl-Mazini əl-Bəsri 689-cu ildə Məkkədə anadan olmuşdur. 27 Bəsrəlilərin qiraət imamıdır. Məkkə, Mədinə və Kufə şəhərlərinə gedərək qiraət elmini öyrənmişdir. Ömrünün çox hissəsini Bəsrədə yaşamışdır. Onun tələbələri arasında Yəhya əl-Yəzidi, Əbu Zeyd əl-Ənsari, əl-Usmui, İsa ibn Ömər və Sibəveyhin adları çəkilir. 28
“Kitabul-Qiraət”, “Kitabu Mərsumil-Müshəf”, “əl-Vəqfu vəl-İbtida”, “Kitabu İdğamul-Kəbir” və başqa əsərlərin müəllifidir. 29 Əbu Əmrin qiraətinin istinadı belədir: O, qiraətini Mücahid ibn Cübeyr, Əta ibn Əbi Rəbah, Səid ibn Cübeyr, İbn Kəsir, İbn Mühəysin, əl-Ərac, Əbu Cəfər, Şeybə ibn Nisah, Həsən Bəsri, Yəhya ibn Yəmər, Nasr ibn Asim, Abdullah ibn Əbi İshaqdan; onlar da Əli ibn Əbi Talib, Osman ibn Əffan, Übey ibn Kə`b, Zeyd ibn Sabit və Əbu Musa əl-Əş`əridən; onlar da Məhəmməd peyğəmbərdən öyrənmişdir. 30
31 Rəmzi “ha” (ح) hərfidir. İki ravisi vardır:
22 Abdurrahman Çetin, Yedi Harf və Kıraatlar, 219 23 İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, I, 119-120 24 İsmail Karaçam, Kur`an-ı Kerimin Faziletleri ve Okunma Kaideleri, 153 25 İbnul-Cəzəri, ən-Nəşr fil-Qiraətil-Aşr, I, 12 26 İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, II, 165-166 27 Abdurrahman Çetin, Yedi Harf və Kıraatlar, 220 28 Ali Osman Yüksel, İbn Cezeri ve Tayyibetün-Neşr, 268 29 İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, I, 288-292 30 İbn Mihran ən-Nisaburi, əl-Ğayə fil-Qiraətil Aşr, 46 31 Mənnaul Qəttan, Məbahis fi Ulumil-Qur`an, 171 On qiraət imamı və onların raviləri 135
1) Əd-Duri Əbu Ömər Həfs ibn Ömər ibn Əbdiləziz ibn Sühban əl-Əzdi əd-Durinin doğum tarixi haqqında dəqiq məlumat yoxdur. Bağdadın şərqindəki Dür məhəlləsində anadan olduğu üçün Duri ləqəbini almışdır. Qiraətləri toplayaraq onları kitab halında yazan ilk alim olduğu söylənilir. 32
yeddinci qiraət imamı Kisainin ikinci ravisidir. O, Əbu Əmrin qiraətini Yəhya əl-Yəzidinin vasitəsi ilə öyrənib rəvayət etmişdir. Kisainin qiraətini isə bir-başa onun özündən öyrənərək rəvayət etmişdir. 33
“Qiraətün-Nəbi”, “Fədailul-Qur`an”, “Əczaul-Qur`an” adlı bəzi əsərlərin müəllifi olmuşdur. 34
hədislər İbn Macənin Sünənində mövcuddur. 35
860-cı ildə vəfat etmişdir. 36 Rəmzi “ta” (ط) hərfidir. 2) Əs-Susi Əbu Şueyb Salih ibn Ziyad ibn Abdillah əs-Susi 789-cu ildə anadan olmuşdur. 37
Əs-Susi də Əbu Əmrin qiraətini Yəhya əl-Yəzidinin vasitəsi ilə öyrənib rəvayət etmişdir. O, Əbu Əmrin qiraətini ondan ərz və səma yolu ilə öyrənmişdir. 874-cü ildə vəfat etmişdir. 38 Rəmzi “yə” (ي) hərfidir. IV. İBN AMİR Əbu İmran Abdullah ibn Amir əl-Yəhsubi 641-ci ildə anadan olmuşdur. 39 Şamlıların qiraət imamı olan İbn Amir özü tabiun nəslindəndir. Qur`anın qiraətini böyük səhabələrdən sayılan Əbud-Dərdadan və Muğirə
32 Məhəmməd Hadi Mə`rifə, ət-Təmhid fi Ulumil-Qur`an, 199 33 Abdurrahman Çetin, Yedi Harf və Kıraatlar, 221 34 Abdurrahman Çetin, Yedi Harf və Kıraatlar, 221 35 İbnul-Cəzəri, Ğayətun-Nihayə fi Tabaqatul-Qurra, I, 255-257 36 Mənnaul Qəttan, Məbahis fi Ulumil-Qur`an, 172 37 Abdurrahman Çetin, Yedi Harf və Kıraatlar, 221 38 Mənnaul Qəttan, Məbahis fi Ulumil-Qur`an, 172 39 Məhəmməd Hadi Mə`rifə, ət-Təmhid fi Ulumil-Qur`an, 186 Yüklə 3,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|