IV. Orta əsrlərdə Yaxın və Orta Şərq
ölkələrində fəlsəfə
X-XIV əsrlərdə Şərq və qədim yunan fəlsəfəsini öyrənmək
əsasında ərəbdilli fəlsəfə özünün yüksək mərhələsinə çatır. Bu
dövrdə İlahiyyata bağlı islam din fəlsəfəsi, vəhdəti-vücud təlimi,
xüsusən sufizm (təsəvvüf), yunan fılosoflannm, birinci növbədə
Platon və Aristotelin fəlsəfəsi zəminində yaranan, sonralar
orijinal təlimə çevrilən Şərq peripatetizmi daha geniş
yayılmışdı.
Panteizm (yun. «pan» - hər şey, «theos» - Allah, yəni hər şey
Allahdır) Allahı təbiətdə yerləşdirir, dünya ilə eyniləşdirir.
Vəhdəti-vücud və təsəvvüf fəlsəfəsinə görə isə, Allah təbiətə
yerləşə bilməz, o məkana və zamana sığışa bilməz, bütün maddi
dünya Allah atributlarının (aynimaz özəlliklərinin) təzahürüdür
və Allahın hər bir əlaməti özünü ayn-ayn əşyalarda göstərir.
Allah, vahid və mütləq Varlıq kimi bütün mövcudatın əsasıdır.
İslam təliminə görə dünyanın mahiyyəti qətiyyən Allahın
mahiyyətinə daxil edilə bilməz, əksinə onun mövcudluğu Allah
sayəsində mümkündür.
1.
Dostları ilə paylaş: 
