Elmi redaktor: amea-nın həqiqi üzvü, əməkdar elm xadimi, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Fuad Qasımzadə

sivilizasion konsepsiya

 dövlətin əbədi olması 

ideyasını müdafiə edir. Sivilizasiyanın keçici olmayan əlaməti 

olduğu üçün dövlət heç vaxt ləğv olunmayacaq. 

Formasion konsepsiyaya

 görə dövlət siniflər ilə eyni vaxtda 

yaranır, siniflər isə bir-birindən istehsal vasitələrinə münasibət, 

əmək  məhsullarını  bölmək,  ictimai  sərvəti  mənimsəmək 

üsullarına  görə  fərqlənirlər.  Məsələn,  F.Engels  dövlətin 

meydana  gəlməsinin  ilkin  maddi  şərtlərini  müəyyən  edərək 

göstərdi  ki,  dövlət  cəmiyyətə  haradansa  kənardan  qəbul 

etdirilməmiş,  o  məlum  inkişaf  pilləsində  cəmiyyətin  öz 

məhsuludur. 

447 

---

Dövlətin yaranmasının əsas ilkin şərtləri aşağıdakılardır: xüsusi 

mülkiyyətin meydana gəlməsi, cəmiyyətin siniflərə bölünməsi 

və  onlar  arasında  antaqonist  (barışmaz)  ziddiyyətlərin 

kəskinləşməsi. 

Marksizm sübut etməyə çalışır ki, dövlət - hakim siniflərin 

əlində  öz  iqtisadi  və  siyasi  məqsədlərini  həyata  keçirmək 

alətidir.  Dövlətin  köməkliyi  ilə  bu  və  ya  digər  sinif  öz 

diktaturasını həyata keçirir. 

Göründüyü kimi, marksistlər dövlətin yaranmasını və onun 

mahiyyətini  izah  edərkən  yalnız  sinfi  münasibəti  əsas 

götürürlər. Fəqət tarixi təcrübə göstərir ki, demokratik ölkələrdə 

dövlət yalnız bir sinfin mənafeyinə qulluq edə bilməz, o bu və 

ya digər dərəcədə ümumi mənafeyi təmin etməlidir. Ona görə 

də dövlətin müxtəlif funksiyalarını yalnız bir məqsədə müncər 

etmək olmaz; əzmək və zülm etmək, yəni repres- siv funksiya 

dövlətin flınksiyalanndan biri ola bilər. 

Dövlətin  atributlanndan  biri