İqtisadi azadlıq
deyəndə adətən xüsusi mülkiyyətə malik
olmaq, istədiyin malı almaq və satmaq, öz əməyini satmaq
azadlığı nəzərdə tutulur. İqtisadi azadlıq həm də xüsusi
mülkiyyəti satmaq və işə götürmək haqqında müqavilələri
təmin edən dövlət idarəçiliyini nəzərdə tutur. Nümayəndəli
idarə iqtisadi azadlığa tam təminat verə bilərmi? Əlbəttə yox.
Milli azadlıq, nümayəndəli idarə forması və iqtisadi azadlıq -
mahiyyətcə kollektiv azadlıqdır.
Fərdi azadlıq.
C.Lokk göstərirdi ki, üç növ təbii hüquq var:
yaşamaq hüququ, azadlıq hüququ və mülkiyyət hüququ. ABŞ
İstiqlaliyyət Bəyannaməsinin müəllifi T.Cefferson mülkiyyət
hüququnu xoşbəxt olmaq hüququ ilə əvəz etdi. Özünün bütün
keyfiyyətlərinə və dəyərinə rəğmən təbii hüquq nəzəriyyəsi hər
şeyi əhatə etmir və azadlıq haqqında başqa ideyaları əvəz edə
bilmir.
Fərdi azadlıq başqa adamların, xüsusən dövlətin şəxsi həyata
lüzumsuz müdaxiləsindən azad olmaqdır. Ən vacib şəxsi
azadlıqlar adətən aşağıdakılar hesab edilir: söz və fikir azadlığı,
informasiya azadlığı, mülkiyyət azadlığı, dini etiqad azadlığı,
nigah bağlamaq və boşanmaq azadlığı. Fərdi azadlıq ideyası
liberal təlimlərdə daha fəal müdafiə olunur.
458
|