Fəzlul-
lah Nəimidir
(1339-1394). Onun təliminin xüsusiyyəti ondan
ibarətdir ki, mistik dünyagörüşü sisteminə yeni tərkib hissə
daxil etmişdi.
Hürufiliyin görkəmli təmsilçilərindən biri də böyük
Azərbaycan şairi
İmadəddin Nəsimidir
(1369-1417). Onun
dünyagörüşü hürufilik ilə məhdudlaşmır və bütövlükdə təsəvvüf
fəlsəfəsini əhatə edir.
Rəsmi dini təlimin əsas tələblərindən kənara çıxan fikir
təbliğ etdiyinə görə Nəsimi Suriyanın Hələb şəhərində edam
edilmişdi. O, əslində qatı dindar olub. Nəsimi Allahı nəinki
inkar etməyib, əksinə öz varlığını Allaha qovuşduraraq yox
etməyə çalışıb. Onun dünyagörüşünə məşhur İlahi eşq şairi
Mənsur əl-Həllacm (859-912) Ənəlhaq (Mən Həqiqətəm)
təliminin həlledici təsiri olmuşdu. Nəsimi göstərirdi ki, insan öz
mənliyindən imtina edib Allahla birləşəndən sonra yalnız bir
Mən - Allah qalır. Onun əsərlərində «Haqq» (Allah) ilə «cümlə
aləm» arasındakı vəhdət üçün «İnsan» (Mən) anlayışı vasitə
olur. İnsan ən geniş mənada Allah, həm də «cümlə aləm»dir.
Lakin hər insan yox, ən kamil, təmiz mənəviyyata nail olub
ilahiyyata qovuşan insan belə çıxış edə bilər. Belə «Mən»
«Haqq» (Allah) ilə eyniləşdirilir:
Dostları ilə paylaş: | 
