Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası

Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 

99 

N

ərə 

– 

ər. 1. Səslənmə;  

2. 

Ağızın yumulmuş vəziyyətində, burunda oxumaq üsulu;  

3. 

Bağırmaq, nərildəmək, gurultu salmaq. 

 

N

əstəri 

– N

əva dəstgahının son muğam şöbəsi. 

 

N

əva 

– 

1. Yaxın Şərq xalqları klassik musiqisində 12 əsas muğamdan ikincisi;  

2. Az

ərb. kl. mus-də: Nəva,  Nişapur,  Dəraməd-Şahnaz,  Busəlik, Hüseyni, 

M

əsihi, Şahnaz, Hacı Yuni, Bayatı-kürd, Azərbaycan, Əşiran, Zəngi-şütür, 

K

ərkuki, Şah Xətai, Əfşari və Şikəsteyi-Şirvan şöbə və guşələrindən ibarət 

d

əstgah;  

3.  İran  mus-də: Mayeyi-Nəva, Gərdaniyyə, Qəveşt,  Nəhoft,  Bayatı-race, 

H

əzin, Əraq, Üşşaq, Nişapurək, Mülk-Hüseyni, Xöcəstə, Rəhab, Zəmineyi-

Hüseyn, Hüseyni, Bus

əlik, Məsihi, Taqdis ya da Təxt-Kavus, Əşiran, Nizir-

s

əğir, Firuz-binəva və Nəstəri şöbə və guşələrindən ibarət dəstgah. 

 

N

əvayi 

–  1. N

əva kökündə  ya da Nəva  üslubunda  çalınan  hər  hansı  bir  musiqi 

parçası;  

2. Əmir Əlişir Nəvai şərəfinə tərtib olunan mahnı. 

 

N

əvayi-Nişapur 

– N

əva dəstgahının ikinci (əlavə) adı. 

 

Nişapur 

– N

əva dəstgahının birinci şöbəsi. 

 

Nişapurək 

– N

əva dəstgahında Əşiran ilə Məclisi arasındakı guşə; başqa varianta görə 

Üşşaq ilə Mülk-Hüseyni arasında bulunan şöbə. 

 

---

 

Az

ərbaycan musiqi terminləri 

100 

Nişib-fəraz 

(far., h

ərf. eniş, yoxuş) 

– 

Şur  dəstgahında  Sarənc  şöbəsindən  sonra,  Bayatı-Şiraz  dəstgahında 

Bayatı-İsfahandan əvvəl ifa olunan bağlayıcı şöbə. 

 

Niiriz 

– 

İran  mus-də: Mahur dəstgahında  Nişapurək ilə  Dilkəş  şöbələri  arasında, 

Rast d

əstgahında Üşşaq ilə Bayatı-əcəm arasında bulunan şöbə. 

 

Nimruz 

– kl. 

əd-da: muğam şöbələrindən biri. 

 

Novruz-

Bayatı 

– 

Yaxın Şərq xalqları klassik musiqisində olan 12 muğam və 6 avazatdan 

əlavə qeydə alınmış 24 şöbədən biri. 

 

Novruz-büzürg 

– kl. 

əd-da: muğam şöbələrindən biri. 

 

Novruz-

əcəm 

– Hümayun d

əstgahında Zabol ilə Bəhr-nur arasında yerləşən şöbə. 

 

Novruz-

ərəb 

– 

1. Yaxın Şərq xalqları klassik musiqisində olan 12 muğam və 6 avazatdan 

əlavə qeydə alınmış 24 şöbədən biri;  

2. Hümayun d

əstgahında Ravənddən conra gələn şöbə. 

 

Novruz-xara 

– 

Yaxın Şərq xalqları klassik musiqisində olan 12 muğam və 6 avazatdan 

əlavə qeydə alınmış 24 şöbədən biri. 

 

Novruz-kiçik 

– kl. 

əd-da: muğam şöbələrindən biri. 

 

---

Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 

101 

Novruz-r

əvəndə 

- Rast d

əstgahında müqəddimə əvəzi. 

 

Novruz-s

əba 

– 

Yaxın Şərq xalqları klassik muüsiqisində olan 12 muğam və 6 avazatdan 

əlavə qeydə alınmış 24 şöbədən biri. 

 

N

uşin badə 

– kl. 

əd-da: muğam şöbəsi. 

 

Nuş-ləbinan 

– kl. 

əd-da: muğam şöbəsi. 

 

Nüzh

ə 

– S

əfiəddin Urməvinin icad etdiyi simli musiqi aləti. Zahiri görünüşü çəngə 

b

ənzəyir,  81  simi  vardır.  Bu  simlərdən hər  üçünün  eyni  ucalıqda  (unison) 

kökl

ənmiş  olduğunu  nəzərə  alsaq, nüzhə  musiqi alətində  27 müxtəlif səs 

əldə edildiyi məlum olar. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

Az

ərbaycan musiqi terminləri 

102 

O 

Oxşama 

– körp

ə uşaqları sevərək, atıb-tutaraq, onları oxşayaraq oxunan mahnı. 

 

Orta Mahur 

– Mahur-hindid

ən  bir kvarta yuxarıda ifa olunan muğam. Tarın ağ simi do 

kökl

əndirilirsə, Orta Mahurun mayəsi fa notu olur. 

 

Orta Segah 

– 

Zabol  Segahı  dəstgahında  əsil  Segah  muğamının  özü.  Bir  qayda  olaraq 

Man

ənd-Müxalif şöbəsindən sonra ifa olunur. Tarın ağ simi do köklənmişsə, 

Orta Segahın mayəsi mi notuna düşür. 

 

Ouvc (övc, öüvc, ovc, ouc) 

(h

ərf. ən uca zirvə, göyün ən yüksək qatı) 

– bir çox d

əstgahlar tərkibində muğamatın Əraq şöbəsi funksiyasını daşıyan, 

el

əcə də Əraq kimi registrdə səslənən, melodik cəhətdən də əslində Əraqın 

növ müxt

əlifliyindən ibarət olan şöbə. 

Ərəb kl.  mus-də  Ouvcun: Uuvc-dara, Ouvc-Xorasan və  Ouvc-Hasar  adlı 

çeşidli növləri var. 

 

Ovşarı 

– 

bax: Əfşarı. 

 

Oyun havası 

– xalq r

əqslərini müşayiət üçün çalınan musiqi. Melodik quruluşu etibarı ilə  

---