Ərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyası
Yüklə 3,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Naqus
- Nehoft
- Neyi-Davud
- Qarğıdan hazırlanmış ağ neyl ər
Az ərbaycan musiqi terminləri 96 Naqus - ər. Zəng, zınqırov. Nay – bax: Ney.
- Orta
əsrlərdə geniş istifadə olunan simli musiqi aləti.
(far. gizli, m əxfi)
– N əva dəstgahında Həzin ilə Qəveşt arasında yerləşən muğam şöbəsi.
(far. qarğı, qamış) – ağacdan, qamışdan ya da bürüncdən qayırılan üfl əmə musiqi aləti. Düz silindr şəklində, 60-70 sm uzunluqda lül ədən ibarətdir. Ucunda heç bir müştük ya dilç ək olmur. Yalnız lülənin aşağı tərəfində bir neç ə (3-6) dəlik açılır ki, bu da səslərin müxtəlif ucalıqda olduğunu təmin edir. Neyin səsi olduqca m əlahətli, zərif və təsirlidir. Ney ən qədim Azərbaycan musiqi alətlərindən biridir. Onun xoş səsi Xaqani, Nizami, Füzuli və başqa şairlərimizin əsərlərində dönə-dönə sevilərək v əsf edilmişdir. Neyi-Davud – Hümayun d əstgahında Bidad ilə Bavi arasında bulunan muğam şöbəsi.
əbərat – 1.
Vurğu; 2. Ton, s əs, intonasiya; 3. z
əngulə (fioritura mənasında). Qarğıdan hazırlanmış ağ neyl ər Əfrasiyab Bədəlbəyli. İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti 97
N əbr – vurğu, aksent. N ədb - ər. ölüm və matəm nəğməsi, ağılar. Bir qayda olaraq, qadınlar tərəfindən ifa olunur. N ədb mahnılarında öz yaxın adamını itirmiş qadının acı fəryad nidaları, ah-fəğan sədaları ilə yanaşı keçmişdə ictimai həyatda olan haqsızlıqlar, xalqın həyat və məişətində görünən ağır və çətin hallardan şikayət motivi səslənərdi.
əddab - ər. ağıçı, ağı deyən. N əfir – 1. Hümayun d əstgahında Mureh ilə Camədəran arasında bulunan muğam şöbəsi; 2. Qaramal buynuzundan qayrılan üfləmə musiqi aləti. Müştüyü zurna müştüyü kimi ikiqat nazik yonulmuş qarğıdan qayrılır. Gövdəsində heç bir d əlik olmadığına görə gövdə daxilində havanın ehtizaz tezliyi dəyişilmir. Odur ki, n əfir musiqi aləti səsin nisbi ucalığından, demək olar ki, tamamilə m əhrumdur. N əfir keçmişdə meşəyə ova çıxanların ya da bir şəhərdən başqa şəhərə piyada getm əli olan və yolu meşədən keçən səyyahların (xüsusən d ərvişlərin) çox istifadə etdikləri (meşə yırtıcı heyvanlarını qorxutmaq üçün) musiqi al ətidir.
N əfir-fərəng – İran mus-də: Rast-Pəncgah dəstgahında Müəttər şöbəsindən Novruz-ərəbə keçm ək üçün çalınan kiçik instrumental epizod.
– 1. kl. əd-da: muğam guşəsi;
Az ərbaycan musiqi terminləri 98 N əhib – 1. Şur dəstgahında Hüseyni ilə Əraq şöbələri arasında ifa olunan vokal- instrumental epizod; 2. Rast d əstgahında Mübərriqə ilə Mühəyyər şöbələri arasındakı vokal- instrumental parça. Qeyd: Muğamat və dəstgahların tariх və nəzəriyyəsi haqqında ərəb əlifbası il ə yazılmış musiqi kitablarında “nəhib” sözü iki müхtəlif transkripsiyada verilir: b əzi kitablarda sözün üçüncü hərfi (h) – hey-hütti ilə yazılmışdır ki, ərfi mənası ah-fəğan, nal əvə fəryad məfhumlarını daşıyır; başqa kitablarda isə haman (h) hərf haye-həvvəz adlanan hi lə verilmişdir ki, bel
ə yazıldıqda sözün hərfi mənası qorхu, vahimə, qorхutma deməkdir. Bel
əliklə, burada sözün fonetikası etibarı ilə omonim əlaməti görünsə də əslində müхtəlif transkripsiyada yazıldıqları üçün ehtimal etmək olar ki, burada sözl ərin deyilişində, çoх cüzi də olsa, müəyyən bir fərq vardır. El əcə də Şur və Rast dəstgahları tərkibində olan Nəhib güşələrinin musiqi kitablarında müхtəlif quruluşunda eyniyyət olmadığını göstərir.
əxcirkan – kl.
əd-da: muğam şöbələrindən biri.
əqərat – (
ər. a) zərbə, zərb vurmaq; b) taqqıltı, taqqıldatmaq) 1.
Mahnının hər bəndindən sonra eyni mətnlə təkrarlanan misralar; 2. Kuplet formasında bəstələnən əsərin ikinci hissəsi; 3. Kl. mus-d ə: təbil vurmaq, nağarada çalmaq.
– kiçik t əbil, kiçik həcmli zərbli alətlər.
əqş – melodiyanın ayrı-ayrı səsini oxşamaq, avazın hər nəfəsini bəzəmək üçün istifad ə olunan çox xırda, lətif və incə ornamet sədalar (xırdacıqlar).
Yüklə 3,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|