ĠƏRIƏt hökmlərinin izahi ayətullah əl-uzma Məkarim ġirazi

ġəriət risaləsi 
307 
Məsələ_2254:_Əgər_balığı_sudan_xaricdə_iki_yerə_bölsələr,_bir_hissəsi_diri_halda_suya_düĢüb_ölsə,_sudan_kənarda_qalan_hissəni_yeməyin_iradı_var._Məsələ_2255'>Məsələ_2252:_Diri_kiçik_balıqları_yeməyin_iradı_var._Əgər_zəruri_halda_dərman_kimi_istifadə_edilsə_də_iradı_var._Məsələ_2253'>Məsələ_2248_:_Əgər_balığı_suda_diri_tutduqdan_sonra_sudan_xaricdə_ölsə_pak_və_halaldır._Hətta_suda_olan_torda_belə_ölsə,_halaldır._Məsələ_2249'>Məsələ 2243: 
Əgər bir neçə iti ov dalınca göndərsələr, onların hamısı yuxarıda 
deyilən Ģərtlərə malik olsa, Ģikar halaldır. Əgər onlardan bə’ziləri bu Ģərtlərə malik 
olmasa, Ģikar haramdır. 
Məsələ 2244: 
Əgər əhilləĢdirilmiĢ iti bir heyvanın dalınca göndərsələr, lakin o 
baĢqa  heyvanı  Ģikar  etsə,  eybi  yoxdur;  həmçinin,  o  heyvanı  baĢqa  bir  heyvanla 
birgə Ģikar etsə, hər ikisi halaldır. 
Məsələ 2245: 
Əgər bir neçə nəfər bir iti göndərsələr və onlardan biri kafir olsa 
və yaxud adətən Allahın adını çəkmirsə və yaxud bir neçə iti göndərsələr və onların 
biri  əhilləĢdirilməmiĢ  olsa,  vacib  ehtiyata  əsasən,  o  Ģikarın  ətindən  pəhriz  etmək 
lazımdır.
 
Məsələ 2246: 
Əgər ov itindən baĢqa Ģahin və ov quĢu bir heyvanı Ģikar etsə, o 
Ģikar  halal  deyil.  Amma  əgər  heyvanın  diri  olduğu  vaxt  çatıb,  Ģəriət  qaydalarına 
əsasən baĢını kəssələr, halaldır. 
Balıq ovu 
Məsələ  2247: 
Halal  balıq,  pulunun  az  və  yaxud  çox,  böyük  və  yaxud  kiçik 
olmasından  asılı  olmayaraq,  pullu  balıqdır.  Hətta  pulu  zəif  olan,  torda  tutulan 
zaman  tökülən  balıqlar  da  halaldır.  Əgər  mikroskop  və  bu  kimi  s.  cihazlarla 
göürünsə, lakin camaat ona pul deməsə faydasızdır. 
Məsələ 2248: 
Əgər balığı suda diri tutduqdan sonra sudan xaricdə ölsə pak və 
halaldır. Hətta suda olan torda belə ölsə, halaldır. 
Məsələ 2249: 
Əgər balıq sudan kənara düĢsə, yaxud dalğalar onu kənara atsa, 
yaxud da su çəkilsə və balıq quruda qalıb ölsə, haramdır. Lakin ölməmiĢdən qabaq 
bir kəs onu əl ilə, yaxud baĢqa vasitələrlə tutduqdan sonra ölsə halaldır. 
Məsələ 2250: 
Balığı tutan Ģəxsin müsəlman olması, onu götürən vaxt Allahın 
adını deməsi lazım deyil. Lakin, onu sudan diri tutması və yaxud tora düĢdükdən 
sonra ölməsi mə’lum olmalıdır. 
Məsələ 2251: 
Əgər balıq müsəlman bazarından və yaxud müsəlman Ģəxsdən 
alınsa,  hətta  onu  sudan  diri  tutmaları  mə’lum  olmasa  belə,  halaldır  və  axtarıĢ 
aparmaq da lazım deyil. Lakin kafirdən alınsa və balığın diri tutulub-tutulmaması, 
tora diri düĢüb-düĢməməsi mə’lum olmasa haramdır. 
Məsələ 2252: 
Diri kiçik balıqları yeməyin iradı var. Əgər zəruri halda dərman 
kimi istifadə edilsə də iradı var. 
Məsələ  2253:Daha  yaxĢı  budur  ki  baliqi  sudan  tutduqdan  sonra  can 
verməmiĢdən öncə biĢirməsinlər. 
 
Məsələ 2254: 
Əgər balığı sudan xaricdə iki yerə bölsələr, bir hissəsi diri halda 
suya düĢüb ölsə, sudan kənarda qalan hissəni yeməyin iradı var. 
Məsələ  2255: 
Krevet  (meyqu)  suda  yaĢayan  halal  heyvanlardandır.  Amma 
quruda  yaĢayan,  lakin  balıq  adı  qoyulan  səmənqur  balığı  haramdır.  Əgər  zəruri 
halda dərman kimi istifadə edilsə, istisnadır
. 

---

ġəriət risaləsi 
308 
 
 
 
 
 
 
YEMƏLĠLƏR VƏ ĠÇMƏLĠLƏR 
Halal və haram ətli heyvanlar 
Məsələ 2256: Ev inəyinin, qoyununun, dəvəsinin və habelə çöl inəyinin, 
qoyununun,  keçisinin,  eĢĢəyinin,  ceyranının  ətini  yemək  halal,  atın,  qatırın 
və ulağın ətini yemək məkruh, ümumilikdə yırtıcı heyvanların və həmçinin 
fil, dovĢan və həĢaratların əti haramdır. 
Məsələ  2257:  Caynaqlı  quĢların,  göydə  uçarkən  qanad  çalmayan  və 
yaxud  qanad  çalmaları  süzmələrindən  az  olan  quĢların  əti  haramdır.  Lakin 
qanad  çalan  quĢların,  yaxud  qanad  çalmaları  süzmələrindən  çox  olan 
quĢların,  məsələn,  göyərçin  növləri,  kəklik,  qırqovul  ətləri  halaldır. 
ġanapipik quĢunun əti isə məkruhdur. 
Məsələ  2258:  Əgər  diri  heyvanın  bir  hissəsini  ayırsalar,  quyruğu  və  əti 
olmasından asılı olmayaraq, onu yemək haramdır. 
Əti halal olan heyvanların haram üzvləri 
Məsələ 2259: Əti halal olan heyvanlarda (vacib ehtiyata əsasən, onların 
bə’zilərində) on dörd Ģey haramdır: 
1-Qan;  2- Toxumluq;  3-  DiĢi heyvanın  cinsi  orqanı;  4-UĢaqlıq;  5-  Vəzi; 
6- Ağ ət; 7- BaĢın beyin nahiyəsində noxud formasında olan kiçik toxum; 8- 
Fəqərə sütunu arasında olan haram ilik; 9- Boyunun iki tərəfində yerləĢən və 
fəqərə  sütununa  qədər  uzanan  damar;  10-  Öd  kisəsi;  11-  Dalaq;  12-  Sidik 
kisəsi; 13-  Göz  bəbəyi;  14-  Böyük  heyvanların  dırnağı  arasında  olan  hissə. 
Ərəblər buna “Zatul-Ģac’” deyir. Amma sərçə kimi kiçik heyvanalarda bunu 
ayırd  etmək  və  yaxud  ayırmaq  mümkün  olmadığı  üçün  yeyilməsinin  iradı 
yoxdur. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

ġəriət risaləsi 
309 
 
Haram yeməlilər və içməlilər 
Məsələ  2260:  Ġnsanın  təbiətinə  zid  olan  çirkili,  igrənc  Ģeyləri 
(heyvanların  fəzləsi,  burun  suyu  və  s.),  pak  olmasından  aslı  olmayaraq, 
yemək haramdır. 
Məsələ  2261:  Torpaq  və  gili  yemək  haramdır.  Lakin,  Seyyidlər  ağası 
həzrət  Ġmam  Hüseynin  (ə)  türbətindən  (bir  noxuddan  az)  Ģəfa  məsədi  ilə 
yeməyin  iĢkalı  yoxdur.  Həmçinin,  müalicə  üçün  Dağıstan  və  Ġrəvan  gilini 
yemək, əgər əlacı yalnız bunları yeməkdə olsa, caizdir. 
Məsələ  2262:  Ġnsana  ciddi  zərər  vuran  Ģeyi  yeyib-içmək  haramdır. 
Siqaret  çəkmək  və  müxtəlif  tütün  məmulatları,  xüsusi  ilə,  narkotik 
maddələr, 
iynə 
ilə 
vurulmasından,  tüstü  kimi  çəkilməsindən, 
yeyilməsindən,iynə  ilə  vurulmasından  və  hər  bir  vasitə  ilə  olmasından  aslı 
olmayaraq,  mütləq  Ģəkildə  haramdır.  Həmçinin,  istehsalı,  alqı-satıqısı  və 
onun  yayılmasına  göstərilən  hər  bir  dəstək,  haramdır.  Siqaretə  və  narkotik 
maddələrə adət etmiĢ Ģəxslərə onları tərk etməyə çalıĢmalari vacibdir. 
Məsələ 2263: Əgər bir inək, qoyun və dəvə ilə yaxınlıq etsələr, onların 
ətlərinin  haram  olmasılndan  əlavə,  vacib  ehtiyata  əsasən,  sidik  və  qaitləri 
nəcis,  südlərini  içmək  isə  haramdır.  O  heyvanların  baĢı  kəsilməli,  leĢləri 
yandırılmalıdır. Onlarla yaxınlıq edən Ģəxs pulunu sahibinə verməlidir. 
Məsələ 2264: ġərab içmək haram və böyük günahlardan biridir və bə’zi 
rəvayətlərdə ən böyük günahlardan sayılmıĢdır. Onu halal bilən Ģəxs Ģərabı 
halal  bilməyin  Allahı,  Peyğəmbəri  (s)  danmaq  olduğunu  bilsə,  kafirdir. 
Ġmam  Sadiqdən  (ə)  belə  nəql  edilib:  “ġərab  pisliklərin  kökü,  günahların 
mənĢəyidir; Ģərab içən Ģəxs ağlını itirir və o halda Allahı tanımır və heç bir 
günahdan qorxusu olmur, heç kəsin ehtiramını saxlamır, yaxın qohumlarının 
hüquqlarına  riayət  etmir,  aĢkar  pisliklərdən  üz  döndərmir;  iman  və 
allahĢünaslıq  ruhu  ondan  xaric  olur  və  Allahın  rəhmətindən  uzaq  olan  bir 
ruh  bədənində  qalır;  Allah,  mələklər,  peyğəmbərlər,  mö’minlər  ona  lə’nət 
edir, qırx günə qədər namazı qəbul olmur və Qiyamət günü üzü qara olar!” 
Məsələ 2265: ġərabdan məqsəd məstedici içkilərdir və pivə də onlardan 
biri sayılır və hətta bir damla və ondan da az Ģərab içmək haramdır. 
Məsələ 2266: Ġçki düzülmüĢ süfrə kənarında əyləĢməklə insan onlardan 
biri  sayılarsa,  orada  oturmaq  və  yeməklərin  halal  olmasından  asılı 
olmayaraq, bir Ģey yemək haramdır. 
Məsələ  2267:  Susuzluq  və  aclıqdan  ölüm  ərəfəsində  olan  müsəlman 
Ģəxsə çörək, su verib onu ölümdən xilas etmək hər bir müsəlmana vacibdir. 
 
 
 
 

---