ErməNİstanda azərbaycan məNŞƏLİ toponiMLƏRİN İzahli lüĞƏTİ 3

KÜRDƏMİR - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Dərələyəz nahiyəsindjə kənd adı [170, 15]. Kürd etnonimindən və Əmir şəxs adından ibarətdir.

KÜRDKƏND -  İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında kənd adı (133, 154).

KÜRD KƏNDİ - İrəvan quberniyasının Qarnibasar mahalında kənd adı [133].. 1828-1832-ci illərdə əhalisi qovulduqdan sonra kənd dağıdılmışdır [159]. “Kürdlərin yaşadığı kənd” mənasındadır.

KÜRDLƏR - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Gorus r-nunda) kənd adı [133]. 1918-ci ildə əhalisi qovulduqdan sonra kənd dağılmışdır.

KÜRDPƏMBİ - Abaran r-nunda kənd adı. XIX əsrin 70-ci illərində Türkiyədən köçüb gəlmiş Yezid kürdlərinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Digər adı Sipak.

KÜRDÜVAN - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Qazax qəzasında (indi Ermənistanın İcevan r-nunda) kənd adı [133]. Digər adı Şiraz. 1935-ci ildə kənd ermənicə Yenokavan adlandırılmışdır. “Kürd kəndi” mənasındadır.

KÜRD XƏLİL - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Aralıq nahiyəsində kənd adı [169, 271].

KÜRD ÇULU - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında kənd adı (133, 154).

KÜRƏVAN - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Vedi nahiyəsində kənd adı (169, 226). 1728-ci ilə aid mənbədə Kuravan kimidir (170, 10).

KÜRƏQOÇAQ - İrəvan quberniyasının Dərəkənd-Parçenis qəzasında kənd adı (133). XIX əsrin ortalarından sonra kəndin adı mənbələrdə çəkilmir. Türk dillərində kora-”qışlaq yerində qışda, gecələr mal-qara salmaq üçün tikinti”, “daşqura (143, II, 1, 551) və Qoçaq şəxs adından ibarətdir. Azərbaycanda Şəmkir r-nunda Qurudağ (yəni quralar yerləşən dağ) adında əksini tapmışdır. Toponimlərdə təhrif olunmuş şəkildə “kürə” və “quru” formalarında olan bu söz XIX əsrdə Qars əyalətinin Kaqızman dairəsində Qurudağ, Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında Qurulu (qışlaq adı), Vladiqafqazda Kura Əyan (bulaq adı), Dağıstanın Samur dairəsində Qurudağ (dağ adı), Ter əyalətinin Maykop dairəsində Kuru Kutan, Azərbaycanda Kürədağ (Cəbrayıl r-nu), Kürkəndi (Sabirabad r-nu) və Kortala (Zaqatala r-nu) və s. toponimlərdə [133] də vardır. Bax: Quruağac və Quruboğaz dağ adlarına. Kürə həm də “sıldırım yamaclarla əhatə olunan yer, dar keçidli yamacın vadisi” mənasında ola bilər.

KÜRƏDİZ - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Məvaziyi=Xatun nahiyəsində kənd adı [169, 133]. Türk dillərində kora “qışlaq yerində gecələr mal-qaranı salmaq üçün tövlələr” və düz sözlərindən ibarətdir. Təhrifi Horadiz.

KÜRƏKƏNDİ - İrəvan xanlığının Karbibasar mahalında kənd adı [133]. 1918-ci ildə əhalisi qovulmuş və ermənilər yerləşdirilmişdir. 1978-ci ildə ermənicə Ferik adlandırılmışdır. Azərbaycan dilində kora “qışlaqda gecələr mal-qara saxlamaq üçün daşdan və ya çiy kərpicdən tikinti” və kənd sözlərindəndir. Qışlaq əsasında yaranmış məntəqədir. Bax: Kürəqoçaq.

KÜRƏKƏNLİ - İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında  (indi Abaran r-nunda) kənd adı (133, 154).. 1918-ci ildə kəndin əhalisi qovulmuş və 1922-ci ildə Türkiyədən gəlmiş Yezid kürdləri yerləşdirilmişdir (20, 101). Digər adı Qaracanlı. Toponim Quraqanlı adının təhrifidir. Türk dillərində quraqan (qoriqan)-”maldar elin düşərgəsi”, “alaçıqları qurduqları yer” mənasında-dır. Bax: İtqıran və Çatqıran.

KÜRƏKLİ - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin İqdır nahiyəsində kənd adı (23, 68). “Kəndin başqa adı Baxış qışlağıdır” (yenə orada). “Əminəli qışlağı” da adlanır (yenə orada). Bax: Aşağı Kürəkli və Yuxarı Kürəkli.

KÜRƏKLİ  - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin İqdır nahiyəsində kənd adı (23, 68). “Nəzərəli qışlağı da adlanır” (yenə orada).

KÜRƏNLİ - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində məzrə adı [170, 53].

KÜRƏCİK - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qırxbulaq nahiyəsində kənd adı (23, 79). Türk dillərində kora (kura) “qışlaqda gecələr mal-qaranı salmaq üçün tikililər” sözündəndir. “Kiçik kora” mənasındadır.

KÜRƏCİK - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qırxbulaq nahiyəsində kənd adı (23, 77).

KÜRKÇÜ - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində məzrə adı [169, 204]. “Hacılı kəndinin yaxınlığında olan Kürənli məzrəsi” (23, 92).

KÜRÜS - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Meğri r-nunda) kənd adı (133, 159). XIX əsrə aid ədəbiyyatda Kuris kimidir yenə orada). Gorus toponiminin təhrif formasıdır. Bax: Gorus.

KÜSÜS - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında (indi Vedi r-nunda) kənd adı [133, 155]. 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində Küsüsüz qışlaq adı [170, 47]. Mənbədə qışlağın adı Tərnəqut (bax) kəndinə məxsus olması qeyd olunur (yenə orada). 1728-ci ilə aid mənbədə Vedi nahiyəsində Küssüz kimidir (23, 106). 1949-cu ildə əhalisi Azərbaycana köçürüldükdən sonra kənd ləğv edilmişdir. Küsüz də adlanmışdır [20, 230]. Bax: Küsüs dağı.

KÜSÜS DAĞI - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında dağ adı [133]. Küz (paryız otlağı) olmayan mənasındadır.

KÜSÜHLÜ ŞƏTLİ - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Vedi nahiyəsində əkənd adı (23, 51). Küsühlü Qızılbaşların Ustaclu tayfasının Küsülü qolunun (138, 90) adını əks etdirir. "Küsülü (kəndi) yaxın-lığındakı Şətli (kəndi)" mənasındadır.

KÜTÜRAN - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Vedi nahiyəsində kənd adı (23, 51). Türk dillərində qut, kut “kutan” (bax: Koşkotan) və aran “qışlaq” sözlərindən ibarət adın təhrif formasıdır.

KÜTÜRAN - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qırxbulaq nahiyəsində kənd adı (23, 78).

KÜTÜS - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Vedi nahiyəsində kənd adı [169, 222].

GABUT - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında kənd adı [133]. 1918-ci ildə kəndin əhalisi qovulmuşdur. 1932-ci ildə bir hissəsi geri qayıdaraq yenidən məskunlaşmışdır. 1968-ci ildə kənd Kapuyt adlandırılmışdır. 1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur. 1728-ci ilə aid mənbədə Kabut kimidir [170, 15]. Ehtimal ki, kənd Kabut dağ adındandır. Gabud adı isə mənası məlum olmayan “ga” (ga, qa) və türk dillərində but “dağ qolu”, “ayrıca yüksəklik” [126, 104] sözündən ibarətdir. Altayda Karabutdağ, Uzunbut [126, 104], Azərbaycanda Sultanbud və Quba r-nunda məşhur Təngə dərəsinin üstündə Qobutdağ adları ilə mənaca eynidir.

GAV - Amasiya r-nunda kənd adı. 1878-ci ildə kəndin əhalisi qovulmuş və Türkiyədən gəlmə ermənilər yerləşdirilmişdir (6, 175). 1946-cı ildə kənd ermənicə Kaps adlandırılmışdır. Azərbaycan dilinin dialektlərində gav-”daşlı keçid” (6, 175) mənasındadır. Qazax r-nunda Gavtarı dağının (gav və qədim türk dillərində tör “yüksək dağ örüşü” sözlərindən) adından “gav” komponenti ilə mənaca eynidir. “Alban tarixi”ndə Gava mahalının (Tavus çayının aşağı axarı ilə Ağstafa arasındakı ərazi, indi Ermənistana aid Şəmşədil və Azərbaycanın Qazax r-nu əraziləri) adı ilə səsləşir.

GEDAS - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Aralıq nahiyəsində kənd adı [170, 20].

GENƏLİ - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında kənd adı [133, 60]. XIX əsrin II yarısında qışlaq əsasında yaranmışdır. 1918-ci ildə əhalisi qovulduqdan sonra kənd dağılmışdır. Mənbədə Qenalu kimidir. XIX əsrdə Şimali Qafqazda Qenal kənd adı (133, 60) ilə eynidir. Mənası məlum deyil.

GELLAVAN - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında kənd adı. 1728-ci ilə aid mənbədə İrəvan əyalətinin Aralıq nahiyəsində Geləvan kimidir (90, 103). XIX əsrin sonlarından sonra kəndin adı mənbələrdə çəkilmir. Əsli Geloqavan. Türkiyə ərazisində Diala çayının ətraf ərazisində-Şirvanda yaşamış Caf tayfa birləşməsinin Keloqavak tayfasının  [90, 17] adındandır.

GEMAZOR - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Dərəçiçək nahiyəsində kənd adı (23, 115). Mənbədə kəndin Mustafa Həsən oğluna məxsus olduğu qeyd olunur (yenə orada).

GENDƏRƏ - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında kənd adı [133, 60]. 1918-ci ildə kəndin əhalisi qovulmuşdur. 1928-ci ildə əhalinin az hissəsi geri qayıdaraq yenidən məskunlaşmışdır. XX əsrin 30-cu illərində kollektivləşmə ilə əlaqədar olaraq kənd dağılmış və rəsmi surətdə ləğv edilmişdir. Qerqer (əsli Qarqar) çayı sahilindəki “Gendərə” dərəsinin adındandır.

GENDƏRƏ - SU - İrəvan quberniyasının Novobayazid qəzasında çay adı (133, 60)).

GENƏŞİK - Yexeqnadzor r-nunda kənd adı. 1918-1919-cu illərdə azərbaycanlı əhalisi qovulmuş və ermənilər yerləşdirilmişdir. Kənd ermənicə Qışik adlandırılmışdır. Azərbaycan dilində gen (geniş) və eşik sözlərindən ibarətdir. Qışlaq əsasında yaranmış məntəqələrdəndir.

GERAŞBAĞ - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Karbi nahiyəsində kənd adı (23, 92).

GEREŞAN - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qırxbulaq nahiyəsində kənd adı (23, 79).

GƏDİ MAYMAK - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında dağ adı [133]. Türk dillərində gədə-”keşikçi”, “gözətçi”, “qaravul” və Mamak (Mamay) adından ibarətdir. Azərbaycanda Gədəbəy (gədə “keşikçi”, “qaravul” və bək “təpə” sözlərindən) toponimi ilə səsləşir.

GƏDİS - İrəvan quberniyasının İrəvan qəzasında dağ adı. Ehtimal ki, türk dillərində gədə-”keşikçi” sözündəndir.

GƏDİKVƏNG - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında kənd adı [133]. 1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur. 1946-cı ilədək Qoturvəng adlanmışdır. Lakin yerli tələffüz forması Qoduqvəngdir. Əgər toponim Gədikvəngdirsə, onda Azərbaycan dilində gədik və vəng “kilsə” sözlərindən ibarətdir və “gədikdə (dağ belində batıq yerdə) yerləşən vəng” mənasını verir.

GƏZBEL - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında dağ adı [133]. Aazərbaycan dilində gəz (dağın belində batıq yer, bax: Alagöz) və bel (dağ beli) sözlərindən ibarətdir.

GƏZDƏK - Tiflis quberniyasının Borçalı qəzasında (indi Ermənistanın Noyemberyan r-nunda) qışlaq adı [133]. XX əsrin 30-cu illərində kollektivləşmə ilə əlaqədar olaraq ləğv edilmiş, əhalisi qonşu Ləmbəli kəndinə köçürülmüşdür. Qədim türk dillərində küz-”payız otlağı” və məkan bildirən -lək, -dək şəkilçisindən ibarətdir.

GƏZƏRBAD - Ani r-nunda kənd adı. 1945-ci ildə kənd ermənicə İshakyan adlandırılmışdır. Qədim forması Xəzərabad. Erkən orta əsrlərdə Albaniya və Ermənistan ərazisində məskunlaşmış Xəzər tayfalarının izlərindəndir. Füzuli r-nunda Xəzər dağı, Ordubad r-nunda Xəzər-Yurd dağ adlarında qalmışdır.

GƏGƏLİ - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Sisyan r-nunda) kənd adı [133]. 1918-ci ildə əhalisi qovulduqdan sonra kənd dağılmışdır. XVI-XVII əsrlərdə Anadoluda Van gölündən şərqdə yaşamış Mahmudlu (Kürd Mahmudlu da adlanırdı) tayfasının Gəgəli (Gigili) tirəsinin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. XIX əsrin 80-cı illərinə aid mənbədə  Qiqili kimidir (103, 150). Maldar həyat keçirən bu elin Kurut (bax: Kurüt), Mahmudlu Payxan və Çiriş adlı qışlaqları vardı (yenə orada). Azərbaycanda İmişli və Füzuli rayonlarında Kürd Mahmudlu tayfasının XIX əsrdə bir qolu Gəgəli adlanırdı. XIX əsrin əvvəllərində Qarabağda yaşayan tayfalardan biri də Gəgili idi [104, 274]. Zəngilan r-nunda Yuxarı və Aşağı Gəyəli kənd adları ilə mənşəcə eynidir.

GƏMİQAYA - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında kənd adı [133]. Şimali Qafqazda Ter əyalətinin Nalçik dairəsində Kəm (dağ adı), Azərbaycanda Nuxa qəzasında Kəmdaq (133, 155). Zaqatal dairəsində Kəmiqaya (133, 111),  XIX əsrin sonlarından sonra kəndin adı mənbələrdə çəkilmir. XIX əsrdə Dağıstan əyalətinin Xasavyurt dairəsində Qəmə-tübə (kənd və təpə adı), Stavropol quberniyasının Açi-Kulak dairəsində Kemi-Tübə (təpə adı), Sürməli qəzasında Xami (dağ adı), Novobayazid qəzasında Kemi dərəsi (çay adı) [133], Azərbaycanın Kəlbəcər r-nunda Gəmiqaya (dağ adı), Qazax r-nun Şıxlı kəndi ərazisində Gəmiqaya (yer adı), Abşeronda Gəmicə dağı toponimləri ilə mənaca eynidir. Türk dillərində kəm, qəm-”dərə”, “vadi” sözündəndir.

GƏLİNQAYA - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Zebil nahiyəsində yaylaq adı [169, 334].

GƏLİNQAYA - İrəvan quberniyasının Aleksandropol qəzasında dağ adı (133, 72). Şirak vadisi ilə Pəmbək bölgəsiin ayıran dağın adı., hünd. 2489 m. Fərmanla ermənicə Harsnakar adlandırılmışdır.

GƏLİNQAYA - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında dağ adı (133, 72).

GƏLƏVAN - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qarni nahiyəsində kənd adı [170, 87]. Bax: Gellovan.

GƏLƏNÇEVİR - 1727-ci ildə İrəvan əyalətinin Dərələyəz nahiyəsində kənd adı (32, 288). Mənbədə kənddə cəmi 2 xristian ailəsinin yaşadığı qeyd olunmuşdur (yenə orada).

GƏLİNÇAR - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Zarzəmin nahiyəsində kənd adı (23, 121). Azərbaycanca gəlin və türk dillərində car "yarğan" sözündəndir.

GƏLİNCƏ - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında dağ adı (hünd. 2741 m) [133].

GƏLTO - İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında qışlaq adı [133, 72]. XX əsrin əvvəllərində dağılmışdır. Ehtimal ki, Azərbaycan dilinin dialektlərində kəl-”istirahətə buraxılmış əkin sahəsi” sözündəndir.

GƏNCƏK - İrəvan xanlığının Dərələyəz mahalında kənd adı [159]. 1728-ci ildən məlumdur [170, 14].  Bu mənbədə Gencek kimidir. 1828-1832-ci illərdə əhalisi qovulmuş və kənd dağıdılmışdır [159]. Bu kəndin yaranma tarixi məlum olmadığına görə adının mənşəyini aydınlaşdırmaq çətindir. Hər halda  Azərbaycanın qədim Gəncə (ilkin forması Gəncək) şəhərinin adı ilə səsləşir. Qeyd etmək lazımdır ki, Gəncə adlı şəhər er. əv. III əsrdən Atropatenanın paytaxtı olmuşdur. Baş Od məbədi də orada yerləşirdi. Həmin şəhər VII əsrdə Bizans tərəfindən dağıdılmışdır və onun xarabaları indi Təxti-Süleyman adlanır. Şimali Azərbaycandakı Gəncə isə erkən orta əsrlərdə yaranmışdır və onun VI-IX əsrlərdə yaranması haqqında fikirlər müxtəlifdir. Bir sıra tədqiqatçılar (İ.Markvart, V.V.Bartold, N.Y.Marr, V.F.Minorski, Y.A.Manandyan, Z.M.Bünyadov, M.M.Altman, İ.M.Cəfərzadə və b.) Gəncə toponimini fars dilindəki gənc-”xəzinə”, "dəfinə" (125, 409) sözü ilə əlaqələndirmişlər. Güman edilir ki, guya natura və pulla yığılan vergilər buralarda toplandığına görə həmin yerlər kəncə-”xəzinə” adlanmışlar. Bu fikir tamamilə əsassız və toponimika sahəsində bəsit düşüncə məhsuludur. Heç vaxt belə yolla coğrafi ad yaranmır. Nəzərə alınmır ki, birinci, Gəncə (k) toponimi (şəhər və kənd, çay adları) geniş areala malikdir; ikinci, qırğızlarda, qazaxlarda və türkmənlərdə indi də Gəncə (Gənjə) tayfaları vardır (bax: 79) və onların hamısını gənc (xəzinə) sözü ilə bağlamaq olmaz. Həqiqət bundan ibarətdir ki, həm şimalda, həm də Cənubi Azərbaycanda Gəncə şəhərləri er. əv. VII əsrdə şimaldan gəlmiş qədim türk mənşəli sakların yığcam halda yaşadığı yerlərdə yaranmışdır və ehtimal ki, Gəncək saklarda bir tayfanın adı olmuşdur. XI əsrdə Şərqi Türkistanda (qədimdə sakların yaşadığı ərazidə) oğuzların içərisində Gəncək tayfasını Mahmud Qaşqari qeyd etmişdir. Beləliklə, indi Ermənistan ərazisində Gəncək kənd adı ya hələ er. əv. VII əsrdə gəlmiş saklarla, ya da XII əsrdə oğuzlarla gəlmiş Gəncək tayfasının adı ilə bağlıdır.

GƏNCƏK - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qırxbulaq nahiyəsində kənd adı [170, 3].

GƏNCƏLİ - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Vedi nahiyəsində kənd adı (23, 106). “Zəncirli kəndinin yaxınlığında yerləşir” (yenə orada). “Başqa adı Şahablıdır” (yenə orada).

GƏNCİLİ - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Abnik nahiyəsində kənd adı [169, 256].

GƏRAYKƏNDİ - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Karpi nahiyəsində kənd adı [169, 205].

GƏRD - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Qafan r-nunda) kənd adı. 1918-ci ildə kəndin əhalisi qovulmuş və Türkiyədən gəlmə ermənilər yerləşdirilmişdir. 1922-ci ildə əhalinin bir hissəsi qayıdaraq yenidən məskunlaşmış və ermənilərlə qarışıq yaşamışdır. 1988-ci ildə kəndin azərbaycanlı əhalisi qovulmuşdur. XIX əsrdə Zəngəzurda yaşamış Sarallı tayfasının qışlaqlarından (bax: Almalıq) birinin adıdır (103, 164).  XIX əsrdə Şimali Qafqazda Kuban əyalətinin Bədəlpaşa dairəsində Kərt Məmiçay, Ter əyalətinin Nalçik dairəsində Kertmen (dağ adı), Zəngəzur qəzasında Gerdözən (çay adı) [133], Qazax r-nunda Gərdindağ, Dağlıq Qarabağda Kert (digər adı Quzumkənd) kənd adı [133] və başqa toponimlərlə mənaca eynidir. Altay-türk dillərində gərd-”hasarlanmış yer” [126] sözündəndir.

GƏRDƏCUR - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Ağcaqala nahiyəsində kənd adı [169, 196].

GƏRGƏR - Ttiflis quberniyasının Borçalı qəzasında (indi Ermənistanın Stepanavan r-nunda) kənd adı [133]. 1937-ci ildə Puşkino adlandırılmışdır. 1988-ci ildə kəndin əhalisi Azərbaycana qovulmuşdur. Bezabdal dağından axan çay da Gərgərçay adlanır. Əsli: Qarqar. Azərbaycan xalqının etnik tarixində mühüm rol oynamış qədim türk mənşəli [bax: 79] Qarqar tayfasının adını əks etdirir. Zaman keçdikcə bu tayfanın adı ilə bağlı yer adları guya pis səsləndiyinə görə “Gərgər”, “Hərhər” və “Qerqer” formalarına salınmışdır. Halbuki orta əsr mənbələrində bu toponimlərin hamısı “Qarqar” formasında əksini tapmışdır. XIX əsrdə Yelizavetpol quberniyasının Yelizavetpol qəzasında Gərgər, Şuşa qəzasında Gərgər, Borçalı qəzasında mənbənin Boz Abdal dağından götürən (99, 380) Gərgərçay [133], (Gədəbəy r-nunda Gərgərçay kəndində Gödəkdərə kəndinin Sarıhəsənli kəndindən çıxmış Qarqarlar nəslinin məskunlaşması nəticəsində yarandığı məlumdur), Dağlıq Qarabağda Maçkalaşen kəndi yaxınlığında Herher kənd xarabalığı, Dağlıq Qarabağda Qarqardağ silsiləsi vəb. toponimlərlə mənşəcə eynidir. XVIII əsrin ortalarına aid ermənicə mənbədə Türkiyənin şərqində Karqar adlı kənd qeyd olunmuşdur [150, 117]. Qarqarlar yığcam halda Albaniyanın indiki Dağlıq Qarabağ bölgəsində, Gərgər və Hərhər toponimlərindən göründüyü kimi, habelə indi Ermənistanda, Gürcüstanın Azərbaycanla həmsərhəd bölgələrinkidə, habelə Cənubi Azərbaycanda (orada Qərqər adlı 4 kənd vardır-145, 54) yaşamışlar. Bir versiyaya görə V əsrdə onların dilində alban əlifbası yaranmışdır. Rus, gürcü və erməni tarixçilərinin yazdıqları əsasında Azərbaycan tarixşünaslığında qarqarlar Dağıstan dilli (Qafqazdilli) hesab edilmiş və beləliklə bu türk mənşəli etnos azərbaycanlıların etnik tarixindən təcrid edilmişdir. Lakin son tədqiqatlar bu fikrin yanlış olduğunu göstərmiş və tarixi həqiqət yerini tutmuşdur (bu barədə bax: 13; 14; 78; 79). Ermənistanın Meğri r-nunun yerli əhali içərisində “Qarqadaşı” (əsli “Qarqardaşı, “Qarqar qayası”) adlanan bazalt qaya parçaları üzərində türk runi əlifba ilə yazılmış yazılar aşkar edilmişdir (Tariyel Əliyev. Həmzə Əliyev, Nüvədi Qarqadaşı yazılı abidələri. “Elm və həyat” jurnalı, 1968, № 11).

GƏRGƏR - Əzizbəyov r-nunda kənd adı. (60, 73). Qarqar adından təhrifdir.

GƏRGƏR - Stepanavan r-nunda kənd adı (60, 73). Qarqar adından təhrifdir.

GƏRGƏR - Əzizbəyov r-nunda Arpaçayın qollarından birinin adı XX əsrin 30-cu illərində çay ermənicə Erer adlandırılmışdır. Qarqar adından təhrifdir.

GƏRƏVAN - İrəvan xanlığının Vedibasar mahalında kənd adı [159]. Yerli tələffüz forması Gorvan olduğuna görə 1946-cı ildə Yenikənd adlandırılmışdır. Əsli Quravan. Türk dillərində kora (Azərbaycan dilindəki qura) “qışlaqda gecələr mal-qaranı salmaq üçün tikinti” və avan “kənd” sözlərindən ibarətdir. Bax: Kürəkəndi.

GƏRƏK - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Zarzəmin nahiyəsində kənd adı (23, 120). Türk dillərində karak “çay yaxud başqa su mənbəyi yaxınlığında yerləşdiyinə görə suvarılmaya ehtiyacı olmayan əkin (sahəsi)”; (qədim türk dillərində kayir “qum”, “boş torpaq” sözündən), “nəm torpaqlı əkin yeri”, “yeraltı sudan qidalanan əkin yeri” (bax: 126, 241) sözündəndir. Ola bilsin bu toponim türk dillərində  kayrak "xart daşı" sözündəndir.

GƏRƏKBULAQ - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qırxbulaq nahiyəsində kənd adı (23, 81). “Çobangərənməz kəndinin yaxınlığında yerləşir” (yenə orada).

GƏRƏKÇİÇƏK - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Xınzirək nahiyəsində kənd adı (23, 46).

GƏRMƏSATAN - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Abaran nahiyəsində kənd adı [167, 232].

GƏRMƏŞOV - İrəvan quberniyasının Sürməli qəzasında kənd adı [133, 72]. XIX əsrin sonlarından sonra adı çəkilmir. Gərməşov dağının adındandır.

GƏRMƏŞOV - İrəvan quberniyasının Sürməli qəzasında dağ adı [133, 72]. Dağın adı orada gərməşov ağacının bolluğu ilə əlaqədardır.

GİDEVAS - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Dərələyəz nahiyəsində kənd adı [170, 15].

GİGİD QAYASI - 1590-cı ildə Rəvan əyalətində yaylaq adı. “Şərabxana camaatı yaylayır” [169, 66].

GİLABİ - İrəvan xanlığının Abaran mahalında kənd adı [159]. XIX əsrin ortalarından sonra mənbələrdə bu kəndin adı çəkilmir. Ehtimal ki, erkən orta əsrlərdə Albaniyanın Gilab qalasının (“Alban tarixi”, kitab, fəsil) adı ilə bağlıdır.

GİLABİ - İrəvan xanlığının Dərəkənd-Parçenis mahalında kənd adı. XIX əsrin ortalarından sonra mənbələrdə bu kəndin adı çəkilmir.

GİLANİ=SAQİR - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qarni nahiyəsində kənd adı [170, 85].

GİLANİ=KƏBİR - 1728-ci ildə İrəvan əyalətinin Qarni nahiyəsində kənd adı [170, 85].

GİLANAR SUFLA - İrəvan xanlığının Qarnibasar mahalında kənd adı [159]. 1828-1832-ci illərdə əhalisi qovulmuş və kənd dağıdılmışdır (yenə orada). XVII əsrə aid ermənicə mənbədə Böyük Gilan və Kiçik Gilan kəndləri qeyd olunmuşdur [150, 358]. Ehtimal ki, Gilan şəhərinin adındandır. Ordubad şəhərinin 6 km-liyində Gilan çayının sol sahilində Xaraba-Gilan adlı orta əsr şəhər xarabalığı vardır. Arazın əsl qollarından biri Düylün, digəri Gilan adlanır.

GİLANAR ULYA - İrəvan xanlığının Qarnibasar mahalında kənd adı. 1828-1832-ci illərdə əhalisi qovulmuş və kənd dağıdılmışdır [159]. Ehtimal ki, Gilan şəhərinin adındandır.

GİLƏMEŞƏ - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Sisyan r-nunda) xaraba kənd adı.

GİLƏKƏRLİ - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Gorus r-nunda)  kənd adı [133]. Kənd XX əsrin əvvəllərində dağılmışdır. Mənası məlum deyil.

GİLİK - Babaqar (Bax: Babakar) dağ belində bir zirvənin adı (60, 74). Əsil adı Gillik (yenə orada). Azərbaycan dilində Gillik (gil olan yer, gil çıxarılan yer) sözündəndir.

GİLLİGÖL - Göycə gölünün cənub şərq sahilində  bir gölün adı (60, 74). XX əsrin 30-cu illərində ermənicə  Gilli-Liç adlandırılmışdır (yenə orada).

GOMUŞ - İrəvan quberniyasının Novobayazid qəzasında kənd adı. XIX əsrin sonlarından sonra kəndin adı mənbələrdə çəkilmir. Qızılbaşların Qaradağlı [16] tayfasının Gamış tayfasının adındandır. Bax: Qamışlı. Ehtimal ki, tayfanın adı erkən orta əsrlərdə İranda Kumis əyalətinin [144] adından götürülmüşdür.

GORAN - İrəvan xanlığının Sərdarabad mahalında kənd adı [159]. XIX əsrin 70-ci illərində kəndin əhalisi qovulmuş və xaricdən gəlmə ermənilər yerləşdirilmişdir. 1886-cı ilə aid məlumata görə kəndin əhalisi erməni idi. 1949-cu ildə kənd ermənicə Nor-Gesariya adlandırılmışdır. Qarabağın Kolanı tayfasının Goran qolunun məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Orta əsrlərdə Kürdüstanda (XVI əsrdə Türkiyə və İran arasında bölüşdürülmüşdür) Baban, Ruvanduz, Xankəndi, Baxdian, Boxan və Ərdalan əmirliklərində yaşamış kürd mənşəli bir tayfa Goran adlanırdı (Ətraflı məlumat üçün bax: Max Şaraf-xanum Kürdüstani. Xronika doma Ardalan. Per. s. persidskoqo, vvedenie i premeçaniə E.İ.Vasilğevoy. M., 1990). Azərbaycanda Goran (Goranboy r-nu)  kəndinin adı ilə mənşəcə eynidir. Azərbaycanda çoxlu Goran (Dağlıq Şirvanda Goran yurdu, Goran qışlağı barədə, bax: 7) toponimləri ilə mənşəcə eynidir.

GORAN - Spitak r-nunda kənd adı. 1918-1919-cu illərdə kəndin azərbaycanlı əhalisi qovulmuş və Türkiyədən gəlmə ermənilər yerləşdirilmişdir. 1946-cı ildə kənd ermənicə Qoqaran adlandırılmışdır. Goran tayfasının adındandır.

GORAN QALASI - İrəvan quberniyasının Şərur-Dərələyəz qəzasında dağ adı (136, 60).

GORANLI - İrəvan quberniyasının Eçmiadzin qəzasında kənd adı [133]. 1918-ci ildə kəndin əhalisi qovulmuş və Türkiyədən gəlmə ermənilər yerləşdirilmişdir. 1935-ci ildə kənd ermənicə Arşaluys adlandırılmışdır. Kolanı tayfasının Goran tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Azərbaycanda (Dağlıq Şirvanda) kolanılardan Mustafa xana mənsub 13 ailəli XIX əsrin sonlarında yaratdığı Goranlı kəndinin adı ilə mənşəcə eynidir.

GORANƏ - 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin Şərabxana nahiyəsində kənd adı [169, 240].

GORU - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Gorus r-nunda) kənd adı [133]. 1950-ci ildə kənd ermənicə Dzovraşen adlandırılmışdır. 1728-ci ilə aid türkcə mənbədə İrəvan əyalətinin Göyçə nahiyəsində Korlu [170, 43] kənd adları çəkilir.

GORUS - Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında XVIII-XIX əsrlərdə mahal adı (133). İndi Ermənistanda Qoris r-nunun ərazisidir. Mahal Albaniyanın Qoroz qalasının (“Alban tarixi”, III kitab, 16-cı fəsil) adındandır. Qoroz qalasının adı XI əsrə aid mənbədə də çəkilir [110, 188]. Qədim türk mənşəli qerus tayfasının adını əks etdirir (bax: Qors). Azərbaycanda və Ermənistanda toponimlərdə bu tayfanın adı Qors, Xors, Xoruzlu, Hors formalarında qalmışdır. Gorus mahalından çıxmış Azərbaycan-türk mənşəli bir elin XVI-XVII əsrlərdə Qızılbaşların tərkibində səfəvilərin hakimiyyətə gəlməsində rolu olmuşdur. Azərbaycanda və Ermənistanda “Gorus” adlı bir sıra toponimlər məhz Qızılbaş Gorus tayfasının Səfəvi şahlarının onun üçün ayırdığı yerlərdə məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Bu tayfa adının orta əsrlərdə Kürdüstanda mənbələrdə Gərrus kimi çəkilən əyalət adı ilə əlaqəsi bizə aydın deyildir (Bu tayfa barədə bax: Q.Qeybullayev. Qarabağ. Bakı. 1991, s. 101-104).