Etish. Soliq va majburiy to’lovarni to’lash va to’langan summalarni hisobga olish

DSI ma’lumotlar bazasida soliq qarzini hisobga olish tartibi.

O’zbekiston Respublikasida amaldagi soliq qonunchiligiga muvofiq xo’jalik yurituvchi subekt hisoblangan soliq va yig’imlarni o’z vaqtida byudjetga o’tkazib bermasa yoki to’lashdan bo’yin tovlasa u holda, ushbu xo’jalik yurituvchi subekt byudjet oldida soliq qarziga ega bo’ladi. Soliq qarzi – bu soliqlar va yig’imlar to’g’risidagi qonun hujjatlarida belgilangan muddatda to’lanmagan soliq va yig’im summasidir. Soliqning byudjetga to’langan hamda to’lash uchun hisoblab chiqarilgan summalari o’rtasidagi, taqdim etilgan soliq hisoboti asosida aniqlanadigan ijobiy farq soliqning ortiqcha to’langan summasi, deb e’tirof etiladi. Ortiqcha to’langan summa soliq qarzini quyidagi ketma-ketlikda uzish hisobiga hisobga olinishi kerak:

1. 
   soliqning mazkur turi bo’yicha penya va jarimalarni uzish hisobiga;
   
2. 
   boshqa turdagi soliqlar bo’yicha qarzni uzish hisobiga;
   
3. 
   boshqa turdagi soliqlar bo’yicha penya va jarimalarni uzish hisobiga;
   
4. 
   mazkur soliq bo’yicha kelgusi to’lovlar hisobiga;
   
5. 
   boshqa turdagi soliqlar bo’yicha bo’lajak to’lovlar hisobiga.
   

Ortiqcha to’langan soliq summasini mazkur soliq turi bo’yicha penya va jarimalarni uzish hisobiga hisobga olish davlat soliq xizmati organlari tomonidan mustaqil ravishda soliq to’lovchining arizasisiz amalga oshiriladi, soliq to’lovchi bu haqda hisobga olish amalga oshirilgan kundan e’tiboran uch kunlik muddatda yozma ravishda xabardor etiladi. Ortiqcha to’langan soliqni hisobga olish hisobga olishni amalga oshirish to’g’risida davlat soliq xizmati organi tomonidan xulosa taqdim etilgan taqdirda, soliq to’lovchining yozma arizasi asosida tegishli moliya organlari tomonidan amalga oshiriladi.Davlat soliq xizmati organi soliq to’lovchi yozma ariza bergan sanadan e’tiboran uch kunlik muddatda hisobga olishni amalga oshirish to’g’risidagi xulosani moliya organlariga taqdim etishi shart.
Ortiqcha to’langan soliq summasini hisobga olish bu xususda xulosa berilgan sanadan e’tiboran o’n ish kuni ichida amalga oshiriladi.Ortiqcha to’langan soliq summasi boshqa soliq to’lovchining soliq karzini uzish hisobiga hisobga olinishi mumkin emas. Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha ortiqcha to’langan summani hisobga olish Soliq Kodeksining 56-moddasi asosida amalga oshiriladi.
Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha ortiqcha to’langan summani belgilangan tartibda hisobga olish amalga oshirilgandan keyin ortiqcha to’langan soliqlarning qolgan summasini soliq to’lovchining bankdagi hisobvarag’iga qaytarish Soliq Kodeksining 57-58-moddasi asosida amalga oshiriladi. Soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarning ortiqcha to’langan summalarini hisobga olish hamda qaytarish uchun soliq to’lovchining yozma arizasida:

• 
  Soliq to’lovchining to’liq nomi va STIRi;
  
• 
  Ortiqcha to’langan soliq summasi hosil bo’lgan soliq yoki boshqa majburiy to’lov turi;
  
• 
  Ortiqcha to’langan soliq summasining hosil bo’lish sababi;
  
• 
  Ortiqcha to’langan soliq summasi hisobga olinadigan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar turi yoki ortiqcha to’langan soliq summasi qaytariladigan soliq to’lovchining hisob raqami va bank rekvizitlari ko’rsatilgan bo’lishi kerak.
  

Ortiqcha to’langan soliq summalarini qaytarish davlat soliq xizmati qaytarish uchun soliq to’lovchining yozma arizasi asosida xulosa taqdim etgan taqdirda, qaytarish to’g’risidagi ariza topshirilgan sanadan e’tiboran o’ttiz ish kuni ichida tegishli moliya organlari tomonidan amalga oshiriladi. Soliq to’lovchi tomonidan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni tegishli turi bo’yicha topshirilgan soliq hisobotlari, aniqlashtirilgan soliq hisobotlari asosida hisoblangan va tekshiruv natijasida qo’shimcha hisoblangan summalar, hisoblangan penya, jarimalar bo’yicha to’lov amalga oshirilmasa, belgilangan muddatdan kechikmagan holda soliq organi tomonidan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni to’lab berish to’g’risidagi talabnoma topshirilgan sanadan besh kundan so’ng soliq to’lovchining bankdagi hisobvaraqlariga soliq qarzlarini so’zsiz undirish uchun inkasso topshiriqnomasi qo’yiladi.
Soliq to’lovchining bankdagi hisob varaqalarida milliy valyutadagi mablag’lari birinchi navbatdagi to’lovlar bo’yicha qo’yilgan talablarni qoplash uchun etarli bo’lmasa, u holda O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 1999 yil 30 yanvarda 615-son bilan ro’yxatga olingan «Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning bank hisob raqamlaridan pul mablag’larini hisobdan chiqarish tartibi to’g’risida»gi Yo’riqnoma talablariga asosan hisobga olish bo’limining ma’sul xodimi tomonidan korxonaning asosiy (birlamchi) hisob raqamida pul mablag’i etarli emasligi to’g’risida ma’lumot kelib tushgan kundan boshlab, bir ish kunida bank muassasasiga soliq to’lovchining chet el valyutasi hisob varaqalaridagi mavjud bo’lgan mablag’larini (2-kartoteka)dagi talablarni qondirish uchun etarli bo’lgan miqdordagi qismini Respublika valyuta birjasida belgilangan tartibda majburiy sotdirish uchun taqdimnoma yuboriladi.
Soliq to’lovchining valyutani sotishdan tushgan mablag’lari O’zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2002 yil 15 aprelda 1122-son bilan ro’yxatga
olingan «O’zbekiston Respublikasida naqd pulsiz hisob-kitoblar to’g’risidagi Nizomga asosan, soliq to’lovchining hisob raqamidagi «Muddatida to’lanmagan hisob-kitob hujjatlari» (2- kartoteka) qatoriga joylashtirilgan to’lov va inkasso topshiriqnomalarini ijrosiga yo’naltiriladi.Soliq to’lovchining bankdagi milliy so’mdagi hamda chet el valyutasi hisob raqamlaridagi mablag’lari birinchi navbatdagi to’lovlar bo’yicha qo’yilgan talablarni qoplash uchun etarli bo’lmasa, hisobga olish bo’limining ma’sul xodimi tomonidan undiruvni soliq to’lovchiga uning debitorlaridan o’tkazilishi lozim bo’lgan summalarga qaratish maqsadida debitori hisob raqamiga inkasso topshiriqnomasi qo’yiladi.
Soliq to’lovchining hisobvarag’ida pul mablag’lari bo’lmaganligi yoki etarli bo’lmaganligi tufayli davlat soliq xizmati organining inkasso topshiriqnomasi to’liq yoki qisman bajarilmagan taqdirda, inkasso topshiriqnomasi olingan kundan e’tiboran uch kunlik muddatda uning nusxasi 100 bankning belgisi qo’yilib, davlat soliq xizmati organiga va soliq to’lovchiga yuboriladi. Agar inkasso topshiriqnomasini taqdim etish paytida soliq to’lovchi soliq qarzining summasini o’tkazish uchun to’lov topshiriqnomasini bankka topshirgan bo’lsa, bank taqdim etilgan inkasso topshiriqnomasini soliq to’lovchining to’lov topshiriqnomasi nusxasini ilova qilgan holda davlat soliq xizmati organiga qaytaradi va hisobga olish bo’limining ma’sul xodimi tomonidan yuritilgan reestrda ro’yxatga olinadi.
Soliq to’lovchi tomonidan soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha hisob raqamiga taqdim etgan to’lov hujjatlari – soliq inspeksiyasining inkasso topshiriqnomalari va soliq to’lovchining soliqlar va boshqa majburiy to’lovlarni o’tkazish uchun bergan to’lov topshiriqnomalari faqat soliq organining ruxsati bilan ijrosiz qaytariladi. Majburiy to’lov topshiriqnomalarini ijrosiz qaytarib olish to’g’risidagi soliq xizmati organining bank muassasasiga yozma murojaati uch nusxada yozilib, soliq organining «Chiqish xatlarini ro’yxatga olish kitobi»dan ro’yxatdan o’tkaziladi, birinchi nusxasi soliq to’lovchi bankiga jo’natiladi va ikkinchi nusxasi hisobga olish bo’limida, uchinchi nusxasi soliq xizmati organi kirim va chiqim xatlarini qayd qilishga mas’ul bo’linmasida saqlanadi.
Soliq to’lovchi hisob raqamlariga, shuningdek debitor korxonasi hisob raqamiga qo’yilgan to’lov va inkasso topshiriqnomalari hamda chet el valyuta hisob raqamlariga kiritilgan taqdimnomalari quyidagi hollarda soliq organlari tomonidan ijrosiz qaytariladi yoki ijrosi ma’lum muddatga to’xtatiladi: bir vaqtning o’zida, bir soliq to’lovchining bir xil soliq qarziga soliq to’lovchi tomonidan to’lov topshiriqnomasi ham soliq xizmati organi tomonidan inkasso topshiriqnomasi qo’yilganda bank muassasasiga ikkinchi bo’lib ijroga kelib tushgan to’lov hujjati; byudjet va byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalar bo’yicha to’lov majburiyatlari vaqtincha yoki butunlay olib tashlanganda, shuningdek vakolatli organlar qarorlari asosida soliq qarzini to’lashni kechiktirish,
hisobdan chiqarish, soliq hisoboti yoki aniqlashtirilgan soliq hisoboti, soliq tekshiruvi natijasida soliq kamaytirishga hisoblanganda; qo’yilgan to’lov va inkasso topshiriqnomasi ijro qilingan taqdirda chet el valyutasi hisob raqamiga kiritilgan taqdimnomalar; debitor korxonasi hisob raqamiga qo’yilgan inkasso topshiriqnomasi ijrosi bo’yicha soliq qarzi va penya to’langanda; soliq to’lovchi debitor korxona bilan o’zaro hisob kitob qilganda, soliq to’lovchining yozma murojaati va qarzdorlik to’langanligini tasdiqlovchi solishtirma dalolatnoma taqdim etilgandan so’ng; yuridik manzili o’zgarganligi munosabati bilan soliq to’lovchining shaxsiy hisob kartochkalari boshqa tumanga yuborilib, soliq to’lovchi qayta ro’yxatdan o’tgan soliq organi tomonidan inkasso topshiriqnomalari bankka qo’yilganligi to’g’risidagi yozma ma’lumot olinganda.
Soliq qarzi undiruvini soliq to’lovchining mol-mulkiga qaratilishi hisobidan tushgan tushumlari shaxsiy hisob kartoyakalarda aks ettiriladi. Sud ijrochilari tomonidan soliq to’lovchining mol-mulkini bevosita sotish natijasida undirilgan pul mablag’lari avval sud ijrochilarining depozit hisob raqamlariga o’tkazilib, ushbu mablag’larning: 90 foizi - korxonaning soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha muddatida to’lanmagan soliq qarzlarini qoplash uchun korxonaning bankdagi mahsus hisob raqamiga; 10 foizi - to’g’ridan-to’g’ri Sudlar va adliya organlarini rivojlantirish jamg’armasining hisob raqamiga o’tkaziladi. Bunda soliq to’lovchining bankdagi mahsus hisob raqamiga kelib tushgan mablag’lar, ya’ni, mol-mulk sotuvidan tushumning 90 foizi soliq organlarining inkasso topshiriqnomalariga, shuningdek soliq to’lovchining to’lov topshiriqnomalariga muvofiq proporsional ravishda tegishli soliqlar va boshqa majburiy to’lovlar turlari bo’yicha tegishli hisob raqamlariga belgilangan tartibda o’tkaziladi hamda soliq to’lovchining shaxsiy hisob kartochkasiga kiritiladi. Sudlar va adliya organlarini rivojlantirish jamg’armasining hisob raqamiga o’tkazilgan, ya’ni, mol mulk sotuvidan tushumning 10 foizi miqdori Sud ijrochilari Departamenti tomonidan soliq xizmati organiga taqdim qilingan reestr asosida soliq to’lovchining shaxsiy hisob kartochkasiga kiritiladi.
Hisobot oyi yakuni bo’yicha sud buyrug’i ijrosi yuzasidan Sud ijrochilar Departamenti va soliq organi o’rtasida o’zaro solishtirma dalolatnomasi rasmiylashtiriladi. Solishtirma dalolatnomalarni rasmiylashtirishda:

• 
  Soliq qarzi mavjud bo’lgan soliq to’lovchilarning hisob raqamlaridan sud buyruqlari asosida sud ijrochilar Departamenti tomonidan olingan mablag’lar miqdori;
  
• 
  Soliq qarzi mavjud bo’lgan soliq to’lovchining hisob raqamidan olingan mablag’ning byudjetga o’z vaqtida to’liq va to’g’ri o’tkazilganligi;
  
• 
  Sud buyruqlari asosida soliq to’lovchi mol-mulki sotilishi hisobidan undirilgan mablag’ miqdori;
  
• 
  Mol-mulk sotilishidan tushgan mablag’ning amaldagi qonunchilik asosida byudjet va sud ijrochilar Departamentiga to’g’ri taqsimlanib, o’z vaqtida to’liq o’tkazilganligiga e’tibor berilishi lozim.
  

Soliq to’lovchining yuridik manzili o’zgarganda shaxsiy hisob kartochkalarni boshqa soliq organiga o’tkazish yuzasidan soliq organiga shaxsiy hisob kartochkalarni ko’chirish to’g’risida yozma ravishda xat bilan murojaat qiladi.Xatda quyidagilar ko’rsatilishi va unga quyidagi hujjatlar ilova qilinishi lozim:

• 
  Soliq to’lovchining to’liq nomi;
  
• 
  STIR;
  
• 
  Soliq to’lovchining faoliyat turi;
  
• 
  Hisobdan chiqarish bo’yicha ro’yxatda turgan tuman yoki shahar Tadbirkorlik sub’ektlarini ro’yxatdan o’tkazish inspeksiyasining xati;
  

- Soliq to’lovchi qaysi tuman yoki shahar soliq organiga o’tayotganligi to’g’risida qayta ro’yxatga olayotgan tuman yoki shahar hokimliklari huzuridagi Tadbirkorlik sub’ektlarini ro’yxatdan o’tkazish inspeksiyasining qayta ro’yxatdan o’tkazilganligi to’g’risida guvohnoma nusxasi. Soliq to’lovchi tomonidan taqdim etilgan ariza soliq organida ro’yxatga olingan sanadan boshlab 10 kun muddat ichida taqdim etilgan hujjatlar asosida hisobga olish bo’limi soliq to’lovchi bilan ikki nusxada solishtirma dalolatnomalar tuzadi hamda har bir to’lov turi bo’yicha ochilgan shaxsiy hisob varaqalardan hisobot yiliga ko’chirmalarni tegishli tuman yoki shahar soliq organiga taqdim etish uchun tayyorlaydi.
Soliq organi tomonidan soliq to’lovchining qayta ro’yxatga olingan tuman yoki shahar soliq organiga yuboriladigan xatga quyidagi hujjatlar ilova qilinadi:

• 
  soliq to’lovchining yuridik ish jildi va undagi mavjud hujjatlar reestri;
  
• 
  hisobot davriga soliq organi bilan soliq to’lovchi o’rtasida rasmiylashtirilgan solishtirma dalolatnoma;
  
• 
  soliq to’lovchining shaxsiy hisob kartochkasidan ko’chirma;
  
• 
  soliq qarzi summasi mavjud bo’lganda majburiy undiruv yuzasidan soliq to’lovchiga berilgan ijrodagi ogohlantirish talabnomasi asl nusxasi;
  
• 
  soliq qarzi summasini majburiy undirish bo’yicha soliq organiga kelib tushgan va sud ijrochilar Departamenti tuman yoki shahar bo’limiga yuborishga ulgurilmagan sud bo’yruqlari;
  
• 
  soliq organi tomonidan soliq to’lovchining shaxsiy hisob kartochkasining elektron fayli;
  
• 
  soliq to’lovchining to’lov muddati kechiktirilgan soliq qarzi summalari bo’yicha qoldiq summasi mavjud bo’lganda, soliq organi qaysi hujjatga asosan
  

qaysi sanada soliq qarzi summalari tiklanishi to’g’risida tegishli hujjatlarni qo’shimcha ravishda taqdim etadi.
Soliq qarzini majburiy undirish yuzasidan tuman yoki shahar sud ijrochilar Departamentida ijroda turgan sud buyruqlari bo’yicha soliq to’lovchining yuridik manzili o’zgarganligi to’g’risida soliq organi tomonidan sud ijrochilar Departamenti tuman yoki shahar bo’limiga yozma ravishda ma’lumot yuboriladi. Barcha hujjatlar ikki nusxada tuzilib, bir nusxasi soliq organining hisobga olish bo’limida saqlanadi, ikkinchi nusxasi qayta ro’yhatga olayotgan soliq organi mas’ul xodimiga imzo bilan taqdim etiladi. Soliq organi soliq to’lovchining ShHKni boshqa tumanga belgilangan tartibda jo’natgandan so’ng hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan ShHKda bir martalik operatsiyalarni kiritish yo’li bilan «Boshqa soliq organiga o’tkazilgan» yozuv bilan soliq qarzi yoki ortiqcha to’lov hamda hisoblangan penya va jarima summalari hisobdan chiqariladi. Agar boshqa DSIga o’tayotgan yuridik shaxs belgilangan davr uchun hisobotlar taqdim etmaganda, u holda hisobotlar to’lik topshirilgandan so’ng ShHKlar ko’chiriladi.Tegishli tuman soliq organi soliq to’lovchining hujjatlarini boshqa tuman soliq organiga jo’natishdan oldin bank muassasasida ortiqcha to’lov summalarini boshqa soliq turiga o’tkazish yoki hisob raqamiga qaytarish to’g’risidagi hulosa va to’lov topshiriqnomalarini ijrosiz chaqirib oladi.
Soliq to’lovchining yangi ro’yxatga olgan tuman soliq organi soliq to’lovchining ShHKdan ko’chirmalar olgandan so’ng 1 ish kuni ichida soliq to’lovchiga belgilangan tartibda ShHK ochib mavjud soliq qarzi summalariga belgilangan tartibda inkasso topshiriqnomalarini tegishli bank muassasalariga yuboradi va majburiy undiruv yuzasidan belgilangan tartibda ishlar olib borishni nazoratga oladi. Bank muassasalari Vazirlar Mahkamasining 1999 yil 3 iyuldagi
«Moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan va qonunchilikda belgilangan muddatlarda o’zlarining ustav jamg’armalarini shakllantirmagan korxonalarni tugatish tartibi to’g’risida»gi 327-sonli qaroriga asosan amaldagi qonunchilikda belgilangan muddatlarda, ya’ni 3 oy, 6 oy faoliyat ko’rsatmayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar to’g’risida yuridik shaxslarni soliq tushumlarini nazorat va tahlil qilish bo’limining mas’ul xodimi «Ro’yhatga olish inspeksiyasi» tomonidan Maxsus komissiyaning faoliyat ko’rsatmayotgan soliq to’lovchi faoliyatini davom ettirish yoki tugatish to’g’risidagi hulosasi soliq organiga kelib tushgan kundan boshlab 1 ish kuni ichida ma’lumotlar bazasida tegishli o’zgartirish kiritish uchun ma’lumotlar bazasi administratoriga taqdim etiladi.
Soliq to’lovchi faoliyatini tugatish yuzasidan Maxsus komissiyaning hulosasi olingan taqdirda ma’lumotlar bazasida soliq to’lovchining holatiga tugatishga tayyorlanayotgan korxona sifatida o’zgartirish kiritiladi.Soliq to’lovchining faoliyatini tiklash yuzasidan Maxsus komissiyaning tegishli hulosasi olingan
taqdirda ma’lumotlar bazasida soliq to’lovchining holatiga faoliyat ko’rsatayotgan soliq to’lovchi sifatida tegishli o’zgartirish kiritiladi.
Soliq to’lovchining ma’lumotlar bazasida o’zgarishlarni to’liq aks ettirilib borilishini ta’minlash maqsadida Yuridik shaxslarni soliq tushumlarini nazorat va tahlil qilish bo’limining mas’ul xodimi Maxsus komissiyadan olingan ma’lumotlarni Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimiga taqdim etib boradi. Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimi taqdim etilgan reestr ma’lumotlari asosida ma’lumotlar bazasiga tegishli o’zgarishlar kiritadi. Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimi har oyda bir marta hisobot oyidan keyingi oyning 3 -sanasigacha ma’lumotlar bazasidagi soliq to’lovchining holati to’g’risida reestr ma’lumotlarini tegishli bo’limlarga ish jarayoni va hisobotda foydalanish uchun taqdim etadi. hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi ShHKga kiritilgan ma’lumotlar to’liqligi nazoratdan o’tkazilgandan so’ng sud idorasi qarori asosida tayinlangan tashqi boshqaruvchisi ishtirokida korxonaning mavjud soliq qarzi summalari to’g’risida 3 nusxada solishtirma dalolatnoma rasmiylashtiradi.
Rasmiylashtirilgan solishtirma dalolatnomadagi soliq qarzi summalarini to’lov muddatini qarorda qayd etilgan muddatga uzaytirish to’g’risida hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi 3 nusxada maxsus dalolatnoma rasmiylashtiradi. Soliq to’lovchiga joriy qilingan sanatsiya tamoyili muddati tugagandan so’ng hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan soliq va boshqa majburiy to’lovlarni belgilangan tartibda hisoblanishini hamda majburiy undirish to’xtatib qo’yilgan soliq qarzi summasini belgilangan tartibda qayta tiklab penya hisoblanishi yuzasidan ShHKga yozuv kiritadi. Xo’jalik yurituvchi sub’ektga bankrotlik tamoyili joriy qilinganligi yuzasidan soliq organiga ijroga kelib tushgan vakolatli organlar qaror va majlis bayonnomalari soliq xizmati organining mas’ul bo’limi mas’ul xodimi tomonidan hisobga olish bo’limiga taqdim etiladi. Soliq to’lovchiga sanatsiya hamda bankrotlik tamoyili joriy qilish to’g’risidagi vakolatli idoralarning qarorlari soliq organiga kelib tushgandan so’ng 3 ish kuni ichida hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi soliq to’lovchining ish jildidagi barcha hujjatlarni, hisobot, qayta hisobot, tekshiruv dalolatnomalari, va boshqa hujjatlar hamda soliq to’lovchi tomonidan amalga oshirilgan to’lovlari bo’yicha bank ko’chirmalari asosida to’liq va belgilangan tartibda soliq to’lovchining ShHKga kiritilganligini tekshirib nazoratdan o’tkazadi. Shaxsiy hisob varaqalardagi soliq qarzi va penya summalari nazoratdan o’tkazilgandan so’ng tugatish komissiyasi ishtirokida korxonaning byudjet va byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalarga mavjud soliq qarzi to’g’risida solishtirma dalolatnoma tuziladi. Solishtirma dalolatnomada soliq to’lovchining quyidagi ma’lumotlariga e’tibor qaratish lozim:

• 
  Yakuniy hisobotlar shaxsiy hisob varaqalarga kiritilganligi va ularning to’lov muddati;
  
• 
  To’lov muddati kechiktirilgan soliq qarzi mavjudligi;
  
• 
  Yakuniy tekshirish dalolatnomalari ShHKlarga kiritilganligi va ularning to’lov muddatlari. hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan Bankrotlik tamoyili joriy qilingan soliq to’lovchi bo’yicha rasmiylashtirilgan solishtirma dalolatnomasi, soliq to’lovchining tugatish bo’yicha sud tomonidan tayinlangan boshqaruvchiga taqdim qilish uchun soliq organi tomonidan tayinlangan mas’ul xodimiga beriladi va bir nusxasi soliq organining hisobga olish bo’limida saqlanadi. Soliq to’lovchiga bankrotlik tamoyili joriy qilinganligi to’g’risida vakolatli organ qarori (ajrim, majlis bayoni) asosida tegishli hujjat kelib tushgan kundan boshlab 1 ish kuni ichida Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimi tomonidan ma’lumotlar bazasiga tegishli o’zgartirish kiritiladi.hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi ushbu hujjat asosida Bankrotlik tamoyili joriy qilingan soliq to’lovchining ShHKlarida soliq qarzi summalariga penya hisoblanishini belgilangan tartibda to’xtatadi. Bankrotlik tamoyili joriy etilgan korxonaning ortiqcha to’lovi mavjud bo’lsa, birinchi navbatda boshqa soliq turidan soliq qarzini qoplash uchun yo’naltiriladi.
  

Amaldagi qonunchilikda belgilangan tugatish muddatida bankrotlik tamoyili joriy qilingan soliq to’lovchining byudjetga soliq va boshqa majburiy to’lovlar hamda byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalarga ajratmalar bo’yicha soliq qarzi summasining qoplanmagan qismini hisobdan chiqarish to’g’risida sud qarorlari olingandan so’ng 3 ish kuni ichida hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan mavjud soliq qarzi summalari nazoratdan o’tkazilib, sud tomonidan tayinlangan tugatish komissiyasi boshqaruvchisi ishtirokida hisobdan chiqarish dalolatnomasi tuziladi va bir martalik operatsiya rejimi orqali ShHKlarda hisobdan chiqariladi.
Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimi bankrotlik yo’li bilan tugatilgan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar bo’yicha sud qarori asosida Tadbirkorlik sub’ektlarini ro’yxatdan o’tkazish inspeksiyasi tuman bo’limi taqdim etgan soliq to’lovchining Davlat reestridan chiqarilganligi to’g’risidagi hujjati asosida ma’lumotlar bazasiga tegishli o’zgartirish kiritadi. «Yuridik shaxslarning soliq tushumlarini nazorat va tahlil qilish» bo’limi tomonidan Vazirlar Maxkamasining 1999 yil 3 iyuldagi 327-sonli «Moliya-xo’jalik faoliyatini amalga oshirmayotgan va qonunchilikda belgilangan muddatlarda o’zlarining ustav jamg’armalarini shakllantirmagan korxonalarni tugatish tartibi to’g’risida»gi qaroriga asosan amaldagi qonunchilikda belgilangan muddatlarda faoliyat ko’rsatmagan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar bo’yicha bank muassasalaridan olingan ma’lumotlarni 1 ish kuni ichida ma’lumotlar bazasida o’zgartirish kiritish uchun Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimiga taqdim etiladi.
Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimi taqdim etilgan ma’lumot asosida ma’lumotlar bazasida o’zgartirish kiritgandan so’ng hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan soliq to’lovchi bilan soliq organi o’rtasida solishtirma dalolatnomasini rasmiylashtirilib, Mas’ul bo’limga soliq to’lovchining tugatish ish jildiga ilova qilish uchun beriladi.hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi solishtirma dalolatnomasi rasmiylashtirishdan oldin ushbu soliq to’lovchining ish jildidagi barcha hujjatlarni, hisobot, qayta hisobot, tekshiruv dalolatnomalari, va boshqa hujjatlar hamda bank ko’chirmalari asosida soliq to’lovchi tomonidan amalga oshirilgan to’lovlarni ShHKga to’liq va to’g’ri kiritilganligini tekshirib chiqishi lozim. hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan soliq to’lovchi faoliyat ko’rsatgan davrda ShHKga kiritilgan ma’lumotlarni taqdim etilgan hujjatlar asosida to’liq kiritilganligini tekshirib chiqish jarayonida noto’g’ri kirgan yoki ShHKdan noma’lum sabablarga ko’ra o’chib ketgan holatlarini aniqlagan taqdirda, aniqlangan kamchilikni bartaraf etish yuzasidan tegishli bo’limga ko’rsatma berish yuzasidan soliq organining boshlig’i yoki o’rinbosari nomiga yozma ravishda bildirgi kiritadi. Mas’ul bo’lim tomonidan soliq to’lovchi o’z-o’zini tugatish orqali tugatilayotganda soliq organlari tomonidan o’tkazilgan tugatish tekshirish dalolatnomasi bo’yicha hisoblangan summalarni ShHKga kiritish uchun ma’lumotlar bazasi adminstratoriga taqdim etiladi.
Tekshirish natijalari bo’yicha tegishli shakl ma’lumotlari ShHKga kiritilgandan so’ng hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi barcha soliq turlari bo’yicha koldiq summalarni qayta hisoblab chiqargan holda solishtirma dalolatnomasini rasmiylashtiradi hamda tekshiruv natijasi bo’yicha hosil bo’lgan soliq qarzi, penya va jarima summalarini belgilangan tartibda undirishga qaratadi.
Byudjetga soliq va boshqa majburiy to’lovlar hamda byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalarga ajratmalardan tugatish tekshiruvigacha hamda tekshiruv natijasida hosil bo’lgan ortiqcha to’lov summasi birinchi navbatda boshqa soliq turidagi soliq qarzi, penya va jarima summalarini qoplashga, qolgan qismi tekshiruvda jismoniy shaxslarning daromad solig’i hisoblab, undirilganligi to’g’risida soliq to’lovchining tugatish ishlari bo’yicha mas’ul bo’lim xodimi tomonidan tegishli hulosa berilgandan so’ng hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi belgilangan tartibda soliq to’lovchi hisob raqamiga qaytaradi.
Tugatilayotgan soliq to’lovchining byudjetga soliq va boshqa majburiy to’lovlar hamda byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalarga ajratmalar bo’yicha tugatish tekshiruvi o’tkazilgandan keyin soliq qarzi kelib chiqmasa yoki kelib chiqqan soliq qarzi summasi belgilangan tartibda soliq to’lovchi tomonidan to’lab berilgandan so’ng soliq to’lovchiga hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan 3 ish kuni ichida byudjet va byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalar
bo’yicha soliq qarzi bor yoki yo’qligi to’g’risida tegishli tashkilotlarga taqdim qilish uchun ma’lumotnoma beriladi.
Yuridik shaxs tugatilayotganda uning negizida yoki o’rnida yangi tashkil etilayotgan yuridik shaxs yoki huquqiy voris bo’lsa, tugatilayotgan korxonaning soliq majburiyatlari Soliq Kodeksining 51-moddasiga asosan yangi tashkil qilinayotgan korxonaga ochilgan ShHKlarga o’tkaziladi.Tadbirkorlik sub’ektlarini ro’yxatdan o’tkazish inspeksiyasi tuman bo’limidan soliq to’lovchi belgilangan tartibda tugatilib, Davlat reestridan chiqarilganligi to’g’risida soliq organiga tegishli ma’lumot kelib tushgan kundan boshlab 1 ish kuni ichida Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimi soliq to’lovchi Davlat reestridan chiqarilganligi yuzasidan ma’lumotlar bazasiga tegishli o’zgartirish kiritadi.
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2007 yil 27 apreldagi PQ-630-son qarori bilan tasdiqlangan “Tadbirkorlik sub’ektlarini ixtiyoriy tugatish va ularning faoliyatini to’xtatish tartibi to’g’risida”gi Nizomga asosan ixtiyoriy tugatilayotgan korxonalar bo’yicha byudjet va byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalar bilan munosabatlar ushbu nizom talabi asosida amalga oshiriladi. Soliq to’lovchining ShHKlari quyidagi hollarda yopiladi: Soliq to’lovchining faoliyati qonunda belgilangan tartiblarda tugatilganda; soliq to’lovchining byudjet va byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalar bo’yicha soliq majburiyatlari boshqa korxonaga o’tkazilganda yoki qo’shilganda; soliq to’lovchining yuridik manzili o’zgarganligi munosabati bilan boshqa tumanga ShHK jo’natilganda.
Soliq to’lovchining ShHKlarini yopish uchun Tadbirkorlik sub’ektlarini ro’yxatdan o’tkazish inspeksiyasi tuman bo’limi yoki boshqa vakolatli organ taqdim etgan soliq to’lovchining Davlat reestridan chiqarilganligi to’g’risidagi hujjat asos bo’lib hisoblanadi.Ushbu hujjat asosida Axborot tizimlari sho’’basining mas’ul xodimi tomonidan ma’lumotlar bazasiga tegishli o’zgartirishlar kiritiladi. Soliq to’lovchining shaxsiy kartochkasida tegishli o’zgartirish kiritilgandan so’ng hisobga olish bo’limining mas’ul xodimi tomonidan soliq to’lovchining byudjet va byudjetdan tashqari maqsadli jamg’armalar bo’yicha musbat va manfiy qoldiq summalari bir martalik operatsiya rejimida kamaytirishga beriladi.