EvrimTeorisi indd

Evrim Teorisi'nin Ortaya Konması

111

O, Evrim Teorisi’nin tam zıttı olan, türlerin değişmediği gö-

rüşünü kabul ediyordu, hayvanların taksonomik sınıflaması 

gözlem yoluyla yapıldığı için, bunu pozitif yöntemin başarısı 

olarak kabul ediyordu.

237

 Bu, ‘evrim’ ile ‘Evrim Teorisi’ni ka-

rıştırarak, evrende veya insan kültüründe saptanan evrimsel 

gelişme yüzünden canlıların evrim geçirdiği sonucuna mut-

laka ulaşılacağını sananların, hatasını gösteren çok önemli bir 

örnektir. Canlıların oluşumunu açıklayan Evrim Teorisi, fizik-

sel ve kültürel dünyadan farklıdır; bu teori biyoloji alanıyla 

ilgilidir. Fiziksel ve kültürel dünyada evrimi saptayıp Evrim 

Teorisi’ni delillendiremeyeceğimiz gibi, fiziksel ve kültürel 

dünyada evrim olmadığı sonucuna vararak Evrim Teorisi’ni 

yanlışlayamayız. 

William Dembski, Darwinci Evrim Teorisi’nin, 19. yüz-

yılda yükselen değer olan pozitivizmle uyuştuğunu belirte-

rek ‘Eğer Darwin olmasaydı pozitivistler onu icat etmeliydi’ 

der.

238

 Dembski, Evrim Teorisi dine karşıt olarak konumlandı-

rıldığı için -birçok Evrim Teorisi’ne inanan böylesi bir konum-

landırmayı haklı olarak reddetmiştir- ve de böylelikle poziti-

vizm ile aynı ‘düşman’a karşı ittifak ettirildikleri için haklıdır. 

Fakat Comte’un çizdiği epistemolojik (bilgi teorisindeki) tab-

loya; Evrim Teorisi’nin, tekrarlanamaz (deney yapılamaz) ve 

gözlemlenemez (tüm süreci ve büyük değişiklikleri kastedi-

yorum) özellikleriyle ne kadar uyduğu tartışılmalıdır. Ayrıca 

Comte, biyolojinin matematiği kullandığı ve model aldığı öl-

çüde başarısızlıklarını gidereceği kanaatindedir;

239

 bu yak-

laşım, fizikteki teoriler gibi matematiksel yasaları olmayan 

Evrim Teorisi için ciddi bir sorundur. (Kitabın 3. bölümünde 

Evrim Teorisi bilim felsefesi açısından incelendiğinde bu ko-

nuya dönülecektir.) Ayrıca Evrim Teorisi’nin, Tanrı’nın etkin 

237  Auguste Comte, Pozitif Felsefe Kursları, s. 62.

238  William Dembski, Intelligent Design, s. 84.

239  Auguste Comte, Pozitif Felsefe Kursları, s. 18.

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

112

olmadığı bir süreç olarak ele alındığı pozitivist yorumun sa-

dece belli bir yorum şekli olduğu ve bu görüşe karşı poziti-

vizme zıt bir şekilde Tanrı’nın gerçekleştirdiği bir evrime ina-

nanların da zannedilenden çok daha fazla olduğu ilerleyen 

bölümlerde gösterilecektir. 

Tüm bunlara karşın pozitivizm ile Evrim Teorisi’nin aynı 

paradigmada buluşması, 19. yüzyılın koşullarının ve o döneme 

ait sosyolojik ortamın etkisiyle oluşmuş bir süreçtir. Thomas 

Kuhn’a kulak vererek; paradigmayı anlamak için, onu oluş-

turanları ve onun oluştuğu ortamı tanımak zorunda olduğu-

muza dikkat etmeliyiz.

240

 Bunu ilerleyen sayfalarda ayrıntılı 

bir şekilde yapmaya çalışacağım.

DARWIN’İN YAŞAM ÖYKÜSÜ: 

DOĞUMUNDAN ‘TÜRLERİN KÖKENİ’NE

Her ne kadar Darwin’den (1809-1882) önce canlıların evrim 

geçirdiği ortaya konmuş, Darwin’den sonra genetikteki iler-

lemelerle uygun düzeltmeler yapılmış olsa da ‘Evrim Teorisi’ 

birçok kişinin zihninde Charles 

Darwin ile özdeşleşmiştir, hatta 

birçok kişi ‘Evrim Teorisi’ ifadesi 

yerine ‘Darwinizm’ demeyi ter-

cih etmektedir. Darwin’den sonra 

Evrim Teorisi üzerinde genetik 

bilimi doğrultusunda düzeltmeler 

yapılınca, teori ‘Yeni-Darwinci-

lik’ (Neo-Darwinizm) diye anıl-

maya başlanmıştır. Günümüzde 

birçok kişi Darwinizm ifade-

sini, Yeni-Darwincilik yerine de 

240  Thomas S. Kuhn, Bilimsel Devrimlerin Yapısı, çev: Nilüfer Kuyaş, Alan Yayıncı-

lık, İstanbul, (2000).

---

Evrim Teorisi'nin Ortaya Konması

113

kullanmaktadır. Kısacası günümüzde ‘Evrim Teorisi’, ‘Dar-

winizm’ ve ‘Yeni-Darwincilik’ isimlendirmeleri, birçok defa 

birbirleriyle aynı anlamı ifade etmektedirler. Darwin’in Ev-

rim Teorisi’ne giriş yapmadan önce hayat hikâyesinden kısaca 

bahsetmek yerinde olacaktır.

12 Şubat 1809’da Shrewsbury’de doğan Charles Darwin, 

doktor Robert Waring Darwin’in (1768-1848) oğludur. Doktor 

Robert Darwin ise daha önce bahsedilen doğabilimci, doktor ve 

şair olan Erasmus Darwin’in oğluydu. Charles, babasına büyük 

saygı duyar ve ondan söz ederken “Benim babam, tanıdığım 

en akıllı insandır” der.

241

 1817’de Charles 8 yaşındayken ölen 

annesi Susannah Wedgwood (1765-1817) hakkında ise çok az 

şey hatırlar. Charles, daha küçük yaşta doğal nesneleri topla-

maya başladığını, bitki çeşitleri ile ilgilendiğini; ayrıca gürül-

tücü ve çok yalan söyleyen bir çocuk olduğunu yaşam öykü-

sünde anlatır.

242

 Charles altı kardeşten biriydi. Üç ablası vardı: 

Marianne (1798-1858), Caroline (1800-1888), Susanne (1803-

1866) ve bir de kız kardeşi vardı Emily Catherine (1810-1866); 

ayrıca dedesinin adını taşıyan Erasmus (1804-1881) adında bir 

de erkek kardeşe sahipti. 1876’da (67 yaşında) yazdığı yaşam 

öyküsünde Tanrı’ya çocukken ettiği duaları ve karşılığını al-

dığını şöyle anlatır: “Okul yaşamımın ilk günlerini anımsıyo-

rum; zamanında varmak için çok hızlı koşmak zorunda ka-

lıyordum; hızlı bir koşu genelde başarılı olmama yetiyordu. 

Bununla birlikte, kuşku içinde kalıp bana yardım etmesi için 

Tanrı’ya dürüstçe yakardığım zaman, hızlı koşmanın değil, ya-

karmanın bana nasıl yardımcı olduğunu anımsıyorum. Bana 

nasıl yardımcı olunduğu genelde hayret vericiydi.”

243

 

241 Francis Darwin, Charles Darwin Yaşamı ve Mektupları, çev: Hüsen Portakal, 

Düşün Yayıncılık, İstanbul, (1996), s.11-12.

242  Charles Darwin, Özyaşam, çev: Hüsen Portakal, (ed: Francis Darwin, ‘Charles 

Darwin Yaşamı ve Mektupları’ içinde) Düşün Yayıncılık, İstanbul, (1996), s. 15-

16.

243  Charles Darwin, Özyaşam, s. 18-19.

---