EvrimTeorisi indd

Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi

325

hiçbiri, Tanrısal yaratışa aykırı kabul edilmez. Bu yüzden te-

istlerin, sanki inançları, mekanik oluşumların dışında oluşum-

lar bulmaya bağlıymış gibi çabalamaları hatalı olur. Çünkü o 

zaman, mekanik süreçlerin Tanrısallığını adeta inkâr ediyor-

larmış gibi bir noktaya gelirler.

Teist ontolojinin çok geniş imkânlar tanıyor olması mev-

cut tartışmaların en önemli kaynağıdır. Tanrı ontolojinin mer-

kezine konunca; Tanrı’nın, melekleri kullanarak evrene mü-

dahale ettiği de doğrudan evrene müdahale ettiği de baştan 

nedensel zincirle oluşacak sonuçları en son noktasına kadar 

hesaplayıp baştan müdahale ile tüm oluşumları belirlediği de 

fizik yasalarının içindeki olasılıkçı işleyişte belli olasılıkları 

seçerek müdahale ettiği de fizik yasalarını Tanrısal sistemin 

daha genel yasaları gereği askıya alıp müdahale ettiği de fi-

zik yasalarını araçsal sebep olarak kullanarak müdahale et-

tiği de ve tüm bu olasılıklardan veya sayamadığım başkaların-

dan oluşacak birleşimlerle farklı şekilde müdahaleler ettiği de 

düşünülebilir. Tektanrılı bir dine inanan bir teist, hangi olası-

lık doğru olursa olsun, Tanrı’nın mucizeleri ve türleri yarattı-

ğını kabul eder. Kutsal Metinler’deki ‘mucize’ anlatımlarıyla 

ilgili farklı yorumlar, türlerin yaratılışı ile ilgili evrimci veya 

bağımsız yaratılışçı seçeneklerin her birini seçen dindarlar 

olsa da; tektanrılı dinlerin hepsi, Tanrı’nın merkezde olduğu 

bir ontolojide ve Tanrı’nın aktif olarak Yaratıcı, Şekil Verici, 

Belirleyici olduğu Tanrı-evren ilişkisinde ittifak halindedirler.

 Materyalist-ateist ontolojinin imkânları ise sınırlıdır. Bu 

ontolojiye göre tek cevher maddedir, bu inancın doğal sonucu 

olarak doğa yasalarının kesintiye uğraması mümkün değil-

dir, çünkü madde dışı bir Güç olmadığı için, doğa yasaları-

nın kesintiye uğramasının mantıksal bir nedeni bulunamaz. 

Diğer yandan bazı teistlerin de Tanrısal hikmete daha uygun 

---

Evrim Teorisi, Felsefe ve Tanrı

326

gördükleri için mucizelerin ve türlerin oluşumu gibi olayları 

bile mümkün olduğunca doğa yasaları çerçevesinde açıkladık-

larını belirttik. Teistlerin, kendi ontolojilerinin imkân tanıdığı 

tüm alternatifleri değerlendirmeleri gerekir, sırf ateistlere karşı 

pozisyon almak için doğa yasalarının askıya alındığı bir yak-

laşımı savunmaları hatalı olur. Asıl önemli olan, ateistlere en 

zıt modeli savunmak değil, fakat Tanrısal hikmete en uygun 

modeli savunmaktır. Teistlerin ontolojisinin geniş imkânından 

dolayı, teistler ile ateistlerin arasındaki temel ayırım doğa ya-

salarının askıya alınıp alınmaması meselesinde değildir. Te-

mel ayrım -daha önce ayrıntılıca ele alındığı gibi- teistlerin, 

araçsal sebep olarak gördükleri fizik yasalarını da bu yasalar 

aracılığıyla oluşan canlı ve cansız doğayı da bilinçle ve kud-

retle oluşturulmuş bir tasarımın ürünü olarak görmelerine kar-

şın; ateistlerin, tasarımı reddedip, arka arkaya gelen tesadüf-

lerle canlı ve cansız doğayı açıklamalarındadır. Teistler, canlı 

ve cansız doğanın tasarımlandığını ispatlarlarsa (5. bölümde 

bu ele alınacak), mucizelerin gerçekleşebileceğini ve türlerin 

yaratılışını (bunların hangi yolla gerçekleştiğini değil) temel-

lendirmekte bir sorun yaşamayacaklardır. Tanrı’nın, türleri, 

bağımsız yaratacak gücü olduğunu temellendirmek, Tanrı’nın 

hikmetinin bağımsız yaratılışı gerektirdiği anlamını taşımaz. 

Tanrı’nın doğa yasalarını askıya alabilecek olması ise aldığı 

anlamını taşımaz.

Doğa yasalarının bir kere konduktan sonra askıya alınabil-

mesi, Tanrı merkezli bir ontolojinin olanağıdır ama mecburiyeti 

değildir. Bu konudaki ‘teolojik agnostik’ tavrın, dindarların 

Tanrı anlayışları ve din anlayışları açısından olumsuz hiçbir 

sonuç doğurmadığı ve ‘Tanrı için her şey mümkündür’ ilke-

sinden dolayı bu yaklaşımın en tutarlısı olduğu kanaatindeyim.

---

Tanrı İnancı, Dinler ve Evrim Teorisi

327

YAHUDİLİK İLE HIRİSTİYANLIK AÇISINDAN 

EVREN’İN VE DÜNYA’NIN YAŞI

Yerbilim ile ilgili tartışmalar, Evrim Teorisi ortaya kondu-

ğundan beri bu teori ile bir arada yürümektedir. Yerbilimsel 

bulguların, kutsal kitapların (özellikle Tevrat’ın) bazı yorum-

ları ile çelişmesi, yerbilim ile din arasında bir gerilimin doğ-

masına sebep olmuştur. Bu gerilimin en önemli sebebi, bazı 

din adamlarının, Dünya’nın yaşını yerbilimsel bulguların ter-

sine, Tevrat’ı belli bir şekilde yorumlayarak çok genç olarak 

tahayyül etmeleriydi. Birçok ateist, yaratılışçıların evrimci-

lerden farkını ifade ederken, yaratılışçıların genç bir Dünya 

öngörmelerine karşı evrimcilerin yaşlı bir Dünya öngördü-

ğünü söylerler.

586

 Bunu yaparken de özellikle Henry M. Mor-

ris gibi genç bir Dünya öngören ‘yaratılışçılar’ın izahlarını ön 

plana çıkarırlar. Böylece Dünya’nın yaşının dört-beş milyar yıl 

arasında olduğunu gösteren tüm deliller, Evrim Teorisi’ni de 

destekliyormuş gibi sunulur. Dünya’nın yaşı ile ilgili tartış-

malar Evrim Teorisi ile birleştirilerek ve Dünya’nın yaşı dört-

beş milyar yıl olarak gösterilerek, Evrim Teorisi’nin doğru-

lanması veya yaratılışın yanlışlanması mümkün değildir. Her 

şeyden önce yeryüzünün ‘yaşlı’ olduğunun gösterilmesi Ev-

rim Teorisi’nden farklıdır, ayrıca günümüzde tektanrılı din-

lere inananların çoğu, Dünya’nın dört-beş milyarlık yaşının, 

kutsal kitaplarıyla çelişmediği kanaatindedirler.

587

Özellikle İslam dünyasında Dünya’nın uzun bir zaman 

diliminden var olduğu fikri hiçbir zaman ciddi bir problem 

oluşturmamıştır. Hıristiyanlarda ise Dünya’nın 6000 yıl ka-

dar önce yaratıldığı görüşü özellikle -kitabın birinci bölümde 

586 Philip Kitcher, Abusing Science The Case Against Creationism, MIT Press, 

Cambridge, (1982), s. 41.

587 Pattle P.T. Pun, Evolution: Nature And Scripture in Conflicts, Zondervan, 

Grand Rapids (1982), s. 52.; Mustafa Mlivo, Quran Ispred Nauke I Civilizacije, 

Medzliz Islamske Zajednice, Sarajevo (2001), s. 110.

---