405
10
Dekabr – Ümumdünya Futbol Günü
10 dekabr – Ümumdünya Futbol Günü Birləşmiş Millətlər Təşkilatının qərarı ilə
qeyd olunur. Beynəlxalq ictimaiyyət bu idman növünə qiymət verərkən bildirir ki,
bu, milyonlarla insan üçün sadəcə oyun deyil, həm də həyat tərzidir. Futbol –
“ayaqla top oyunu” haqqında ilk xatırlatmalara bizim eradan əvvəl ikinci minillikdə
Çin mənbələrində rast gəlinib. O, çsu-çyu adlandırılıb, mənası “ayaqla itələmək”
deməkdir. Bu oyunun ilk dəfə nə vaxt başlanması haqqında dəqiq məlumat yoxdur.
Bəziləri iddia edir ki, futbolun ilk sələfləri VIII əsrdə İngiltərədə yaşayan saksonlar
olub. Onlar döyüş meydanında vuruşmadan sonra düşmənlərin kəsilmiş başlarını
təpikləyirdilər. Futbolu Qədim Yunanıstanda və Romada təxminən 2500 il bundan
əvvəl oynayıblar. Yunanıstanda bu oyun “top uğrunda mübarizə” adlandırılıb.
Qeyd edək ki, futbol bütün dünyada ən populyar idman növü sayılır. Futbol Günü
idmançıları və idmanın bu növünün sadiq azarkeşlərini birləşdirən bayramdır.
Azərbaycanda futbolun əsası 1911-ci ildə qoyulub, ilk çempion isə Bakının "Cənub
inşaatçısı" komandası olub.
İnternetdə:
arxiv.az
406
10 Dekabr – Beynəlxalq İnsan Hüquqlarının Müdafiəsi Günü, (1950)
“Xalq dövlət üçün yox, dövlət xalq üçün olmalıdır”.
Ümummilli lider Heydər Əliyev
1948-ci ilin 10 dekabrında BMT-nin Baş Məclisi tərəfindən “İnsan hüquqları
haqqında ümumi bəyannamə” qəbul edilmişdir. 1950-ci ildən başlayaraq isə hər il
dekabr ayının 10-u bütün dünyada Beynəlxalq İnsan Hüquqları Günü kimi qeyd
olunur. İnsan hüquqları, insanların təbii və dərrakədən irəli gələn subyektiv
hüquqlarını təsvir edir.
İnsan hüquqlarının əsas konsepsiyası ondan ibarətdir ki,
bütün insanlar eyni hüquqlara malik olmalıdırlar və bu hüquqlar hər hansı bir izaha
ehtiyac olmadan hər kəsə bərabər şəkildə aid edilməlidir. Avropada əsas insan hüquq
və azadlıqlarının qorunması üçün Azərbaycan Respublikasının da qoşulduğu 4
noyabr 1950-ci il tarixli Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyası mövcuddur. Bu
konvensiyanın beynəlxalq müqavilələrdən başlıca fərqi ondan ibarətdir ki, Avropada
bu sənədə əsaslanan və eyni zamanda real işləmə mexanizminə malik əsas insan
hüquq və azadlıqlarını qoruyan Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi fəaliyyət
göstərir. İnsan haqqları çox hallarda bütün insanların eyni haqqa malik olması
ideyasına uyğun olaraq aşağıdakı kimi ifadə edilir: “Hər bir insan onun malik olduğu
irqdən, cinsdən, dildən, dindən, siyasi və digər baxışlardan, milli və sosial
mənşəyindən, mülkiyyətdən, doğum və başqa hallardan asılı olmayaraq, təmin
edilmiş insan hüquqlarına malikdir”.
İnternetdə:
www.books.google.com
407
11 Dekabr – Uşaqların Beynəlxalq Televiziya və Radio Verlişləri Günü, (1994)
“Uşaqlara qayğı göstərmək, uşaqların təhsili, tərbiyəsi üçün şərait yaratmaq
uşaqlara həyatda sərbəst yaşamaq, sərbəst inkişaf etmək adət-ənənələrini
aşılamaq uşaqlarla aparılan işin əsas hissəsi olmalıdır”.
Ümummilli lider Heydər Əliyev
Ötən əsrin sonlarından BMT tərəfindən hər
il dekabrın 11-i Uşaqların Beynəlxalq Televiziya
və Radio Günü kimi qeyd olunur. BMT Uşaq
Fondunun (YUNİSEF) təşəbbüsü ilə 1994-cü
ilin aprelində Kann şəhərində təsis olunmuşdur.
Ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən
1998-ci il mayın 19-da imzalanmış “Uşaq
hüquqları haqqında” Azərbaycan Respublikası
Qanununun 3-cü maddəsində deyilir: “Uşaqlar
barəsində dövlət siyasəti hər bir uşağın zəruri maddi və məişət şəraitində böyüyüb
tərbiyə olunmasının, mütərəqqi tələblər əsasında təhsil almasının, layiqli vətəndaş
kimi formalaşmasının təmin edilməsinə yönəldilir”. Uşaqlara göstərilən qayğının
daha bir bariz nümunəsi 22 iyun 1999-cu il tarixdə qüvvəyə minmiş “Valideynlərini
itirmiş və valideyn himayəsindən məhrum uşuqların sosial müdafiəsi haqqında”
Azərbaycan Respublikasının Qanunudur. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev həmişə
uşaqların bu əlamətdar günündə onlarla bir yerdə olmağı çox sevirdi. Heydər Əliyev
Uşaqların Beynəlxalq Televiziya və Radio Günü ilə əlaqədar onların hazırladığı
mərasimdə iştirak etməkdən böyük zövq alırdı. Fərəhlə demək olar ki, uşaq və
gənclərə göstərilən diqqətin, qayğının daha da artırılmasında ölkə Prezidenti İlham
Əliyevin xidməti çoxdur.
Təbii ki, uşaqların diqqətini çəkən, onların maraq dairəsinə daxil olan
vərdişlərdən biri də televiziyadır. Buna görə də respublikamızda bir telekanalın
uşaqlar üçün ayrıca redaksiyası fəaliyyət göstərir. Bu sarıdan Azərbaycan Televiziya
və Radio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin ənənələrə söykənərək uşaqlar
üçün proqramlar hazırlanması diqqət çəkir. İstər AzTV-də, istərsə də onun
“Mədəniyyət” kanalında uşaq və gənclərə həsr olunan verilişlərin təkcə adlarına fikir
verək: “Təmas nöqtəsi”, “Tələbə dünyası”, “Mən də uşaq olmuşam”,
“Çoxbilmişlərdənsinizmi?”, “Mən azərbaycanlıyam”, “Müasir Azərbaycan
gəncliyi”, “Biləyən”, “Bəbək”, “Ana dili” və s. əlbəttə, bu verilişlərin hər biri
haqqında ayrıca danışmaq da olar.
İnternetdə:
www.azerbaijan-news.az