F. KÖÇƏRLİ adina məDƏNİYYƏt və turizm naziRLİYİ respublika uşaq kitabxanasi
Mart – Rus yazıçısı Maksim Qorkinin 150 illiyi, (1868-1936)
Yüklə 3,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 28 Mart – Rus yazıçısı Maksim Qorkinin 150 illiyi, (1868-1936)
- Kitabları
- 31 Mart – Rus yazıçısı Aleksandr Ostrovskinin 195 illiyi, (1823-1886)
- Filmoqrafiya
101
Aleksey Maksimoviç Peşkov (Maksim Qorki) 1868-ci il mart ayının 28-də Rusiyanın Novqorod əyalətində anadan olmuşdur. 8 yaşında əmək fəaliyyətinə başlamışdır. Gəmilərin birində qab-qacaq satmaqla məşğul olan yazıçının istedadı məhz bu illərdə ortaya çıxmışdır. Tüfeyli həyat tərzi keçirən, yoxsulluğa məhkum olan yazıçı “Qorki” təxəllüsünü də məhz rus dilindən tərcümədə ağrılı-acılı həyat mənasını ifadə etdiyinə görə götürmüşdür.
1895-ci ildə Peterburqda nəşr olunan jurnalların birində çıxan “Çelkaş” adlı məqaləsiylə məşhurluğun qapılarını açan Qorki, sonradan yazdığı “26 kişi və 1 qız” hekayəsiylə daha da tanınmışdır. O, həyatın sərt həmlələrinə, taleyin şıltaqlıqlarına səbrlə dözmüşdü. Uşaqlığı ondan çox şeyləri almışdı. Atasını, anasını… Amma o, bu mübarizədən əliboş çıxmamışdı. Bu çətinliklər ona zəngin həyat materialları qazandırmışdı. “Uşaqlıq” romanını onun avtobioqrafik yaradıcılığının ilk cücərtiləri saymaq olar. Əsər oxucunu yormur, çünki tərcümə olduqca keyfiyyətlidir. Oxunaqlı, səlis tərcüməyə görə Ənvər Məmmədxanlını yad etməyə dəyər. Çünki o, bu tərcümədə dilimizin koloritindən, zənginliyindən ustalıqla istifadə edib. Təsadüfi deyil ki, Qorki yaradıcılığında avtobioqrafik əsərlər çoxluq təşkil edir. “Uşaqlıq”dan başqa onun “Özgə qapılarında” və “Mənim Universitetlərim” romanları da avtobioqrafik səciyyə daşıyır. Bu üç roman bir-birinə möhkəm tellərlə bağlıdır, trilogiyanı andırır və Qorkinin həyatı barədə bizdə kifayət qədər təsəvvür yaradır. Qorki gənclik illərini Kazanda keçirmişdir. Yazıçının ilk hekayələri Tiflisdə olduğu müddətdə jurnalda dərc olunmuşdur. 1902-ci ildə ABŞ-a səyahət edən Qorki, sonradan Rusiyadan ayrılmış, Kapri adasındakı malikanəsində yaşamağa başlamışdır. Yazıçı 1913-cü ildə yenidən Rusiyaya qayıtmış və 1936-cı il iyun ayının 18-də burada vəfat etmişdir. Kitabları: “Seçilmiş əsərləri”, “Uşaqlıq”, “Özgə qapılarında”, “Mənim Universitetlərim” və s.
102
Aleksandr Ostrovski 1823-cü ildə Kostroma Vilayətinin Ostrovski rayonunda anadan olmuşdur. 1840-1843-cü illərdə Moskva Universitetinin hüquq fakültəsində təhsil almış, 1843-1851-ci illərdə Moskva məhkəmələrində işləmişdir. Estetik görüşləri V. Q. Belinskinin təsiri altında formalaşmışdır. İlk əsərləri 1847-ci ildə dərc olunmuşdur. 1850-ci ildə tamaşaya qoyulan "Öz adamlarımızdır, düzəlişərik" satirik komediyası 1-ci Nikolayın göstərişi ilə qadağan edilmişdir. Pyeslərində mühüm sosial və əxlaqi problemlərə toxunmuş, pulun hakim kəsildiyi cəmiyyəti və despotizmi kəskin tənqid atəşinə tutmuşdur. "Yoxsulluq eyib deyil" (1853), "Gəlirli yer" (1856), "Tufan" (1859) və s. pyeslərində məmur, tacir və mülkədarların tamahkarlığı, acgözlüyü ifşa olunur. Onun dramaturgiyası rus teatr sənətinin inkişafında mühüm rol oynamışdır. O, Azərbaycan dramaturgiyasına, xüsusilə də Nəcəf bəy Vəzirov yaradıcılığına ciddi təsir göstərmişdir. Abbas Səhhət onun "Yoxsulluq eyib deyil" komediyasından iqtibas olaraq eyni adlı ikipərdəli mənzum pyes yazmışdır. Onun əsərləri hələ keçən əsrdə Azərbaycan dilinə tərcümə olunmuşdur. Pyesləri Azərbaycan səhnəsində tamaşaya qoyulmuşdur. Ostrovski 1883-cü ildə Bakıda olmuş, gündəliyində Bakı səfəri haqqında maraqlı qeydlər etmişdir. Aleksandr Ostrovski 1886-cı ildə Moskvada vəfat etmişdir. A. N. Ostrovskinin Moskvada heykəli qoyulmuşdur. Kitabları: “Seçilmiş əsərləri”, “Yoxsulluq eyib deyil”, “Gəlirli yer”, “Tufan” və s.
www.az.wikipedia.org
103
21 Mart – Xalq artisti, aktyor İsmayıl Talıbzadənin 120 illiyi, (1898-1967) İsmayıl Məmmədəli oğlu Talıblı 21 mart 1898-ci ildə Bakıda sadə qulluqçu ailəsində doğulub. 1924-cü ilin sonuna qədər o, Milli Dram Teatrında qırxa yaxın müxtəlif xarakterli, hətta estetik prinsiplərin psixoloji mahiyyəti baxımından bir-birinə zidd olan obrazlara səhnə ömrü verib.
Bakıda
yaşayan və dövlət idarələrinin mühüm ideoloji sahələrində yüksək vəzifələr tutan əcnəbi millətlərin nümayəndələrinin fitnəkarlığı ilə 1932-ci il dekabrın 28-də Bakı Türk İşçi Teatrının Gəncə şəhərinə köçürülməsinə qərar verildi. Halbuki həmin dövrdə Gəncədə yerli gənclərdən, maarifpərvər ziyalılardan ibarət güclü teatr truppası vardı və onların qüvvəsi ilə şəhərdə Dövlət teatrı yaratmaq mümkün idi. Yanvar ayında 1933-cü ildə İşçi Teatrının bütün kollektivi Gəncəyə köçdü. İsmayıl Talıblı doğma kollektivdən ayrılmadı. O, ömrünün sonunadək Cəfər Cabbarlı adına Gəncə Dövlət Dram Teatrında aktyorluq edib. Hətta 1942-1943-cü illərdə teatrda direktor da olub. İsmayıl Talıblı Gəncə teatrında yaradıcılığının yetkinlik və müdriklik dövrünün parlaq nümunələrini yaradıb. Onların daha sanballıları və yaradıcılıq baxımından daha zənginləri bunlardır: Hacı Səməd ağa ("Bəxtsiz cavan", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev), Jorj Danden ("Jorj Danden", Jan Batist Molyer), Şeyx Nəsrulla ("Ölülər", Cəlil Məmmədquluzadə), Yaqo ("Otello", Vilyam Şekspir), Səttarxan ("Dumanlı Təbriz", Məmməd Səid Ordubadi), Əbdüləli bəy, Aqşin, Hacı Əhməd, Rəhim xan, İmamyar, Balaxan ("Sevil", "Od gəlini", "Almaz", "Nəsrəddin şah", "Yaşar" və "Aydın", Cəfər Cabbarlı), Bələdiyyə rəisi ("Müfəttiş", Nikolay Qoqol), Azər baba, İbrahim xan ("Fərhad və Şirin" və "Vaqif", Səməd Vurğun), Süleyman ("Həyat", Mirzə İbrahimov) və s.
Məşhur aktyor sənətdəki nailiyyətlərinə görə Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti (4 dekabr 1938) və xalq artisti (23 fevral 1940) fəxri adları ilə təltif olunub. İsmayıl Talıblı 23 iyul 1967-ci ildə Gəncə şəhərində vəfat edib və oradakı qədim Səvzəkar (Sərdabəli) qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb.
Filmoqrafiya: Onu bağışlamaq olarmı? (film, 1959), Telefonçu qız (film, 1962) İnternetdə: www.az.wikipedia.orq Yüklə 3,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|