20
“Mənim uşaqlıqda ilk dəfə zehnimə yazılanlardan biri təbiətin
füsünkar gözəlliyi olan meşələrdir. Məndə təbiətin məhəbbəti
lap uşaq ikən Çomərd babam oyatmışdır. Payızın əvvəlləri idi.
Babamla yer şumlayırdıq. Babam kotanın dəstəyindən tutmuş,
mən isə öküzləri sürmək üçün boyunduruğun üstündə
oturmuşdum. Necə oldusa, sahənin başına çatanda öküzləri
döndərməyə bir az gecikdim. Odur ki, kotanı şumdan çıxarıb
sahənin kənarında bitən bir neçə kolu dibindən çıxarıb, yanı üstə
yıxdı. Babam mənə bərk acıqlandı. Qanım qaraldı, fikirli-fikirli
düşündüm, axı burada nə böyük qəbahət olubki, mənim xətrimi
dünyalar qədər istəyən babam bu qədər əsəbiləşdi və mənə heç
vaxt demədiyi acı sözlər dedi. Mənim danışmadığımı və fikirli
olduğumdan öküzləri sürə bilmədiyimi görən babam həmişəki
mülayim və mehriban səslə dedi: “A bala, sahənin başına
çatanda öküzləri saxla, bir az dincimizi alaq, sonra yenə
işləyərik”. Mən öküzləri sahənin başında saxlayıb, yerə
düşdüm. Babam da əlini kotanın dəstəyindən çəkib, qamətini
düzəldərək dedi: “Vedrəni götür, arxamca gəl!”, özü də beli
çiyninə qoyub, sahənin baş tərəfini divar kimi əhatə etmiş
kolluğa tərəf getdi. O, kolların hamısını öz yerinə basdırdı və
hər kolun dibinə bir vedrə su tökməyi mənə tapşırdı. Kolları əkib
qurtardıq, kotanı saxladığımız yerə qayıdarkən babam çox
kövrək, mülayim səslə dedi: “Bitkilər də insan kimi canlıdır,
onların insan həyatındakı, ümumiyyətlə, təbiətdəki rolu
əvəzsizdir”. Bütünlüklə təbiət haqqında da mənə danışırdı. O
vaxtlardan məndə təbiətə oyanan məhəbbət illər ötdükcə
mənimlə birgə böyüdü və indiki səviyyəyə gəlib çatdı. İndi
təbiəti dərk etdikcə, təbiət elminə müəyyən qədər bələd olduqca,
hərdən mənə elə gəlir ki, məni anam yox, elə təbiət özü dünyaya
gətirib”.
21
“Bitkilər də insan kimi canlıdır, onların insan həyatındakı,
ümumiyyətlə, təbiətdəki rolu əvəzsizdir”. Bütünlüklə təbiət
haqqında bilgiləri babam mənə danışdı. O vaxtdan məndə
təbiətə oyanan kiçik məhəbbət illər ötdükcə mənimlə birgə
böyüdü və indiki səviyyəyə gəlib çatdı.”
“Kənddəki evimiz təpənin ətəyində idi. Təpənin quzey tərəfi
sıldırım olsa da, onu kol-kos basmış, qayaların üstündə ot
bitmişdir. Ayaq tutmayan, sivri, küləyin təsirindən şiş ucları
hamarlanmış, qayalarda belə meşə ağacları və kol bitkiləri işığa
tərəf boy atırdı.
“Mən ədəbiyyatçı və rəssam olmağı arzulayarkən taleyim məni
başqa sahəyə-təbiətə, torpağa bağladı. Əlimə qələm alarkən
torpağın tədqiqindən başladım. Torpağın dərdi çoxdur. Onu
görmək, düşünmək və hiss etmək lazımdır.”
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü,
Respublikanın Əməkdar elm xadimi, Azərbaycan Respublikası
Dövlət mükafatı laureatı, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru,
professor Həsən Əlirza oğlu Əliyev çox böyük və bir o qədər
də yaradıcı həyat yolu keçmişdir. Həsən Əliyevin 110-illik
yubileyi ilə əlaqədar olaraq keçirilən maraqlı tədbirlərdən biri də
“Çay kimi çağlayan ömür” adlı kitab müzakirəsidir. Bu
məqsədlə kitabxanaçı bir neçə məktəblə sıx əməkdaşlıq edir. O
şagirdləri, xüsusən də, yuxarı sinif şagirdlərini kitabxanaya cəlb
etməklə akademik H.Əliyevin gördüyü işlər və alimin kitabları
ilə tanış edir. Kitabxanaya abunə olan şagirdlər akademik Həsən
Əliyevin gördüyü işlərlə yaxından tanış olurlar. Daha sonra
kitabxanaçı sözü gedən tədbir üçün müəyyən olunmuş tarixdə
oxucuları kitabxanaya dəvət edir.
22
Kitabxanaçı iştirakçıları və qonaqları salamladıqdan sonra
akademik H.Əliyev haqqında dəyərli məlumatlarla onları
bilgiləndirir.
Akademik Həsən Əliyev həddən artıq işgüzar alim idi. O,
vaxtını boş keçirməyi sevməzdi. Həsən müəllim ya masa
arxasında yazar, ya institutda işləyər, yaxud da məqsəyönlü
səyahətə çıxardı. Təbiət onun canı və varlığı idi. Təbiətsiz onun
bir an rahatlığı yox idi. O, hər zaman getdiyi, gördüyü, duyduğu
yerlərdən yazar, çöldən topladığı materiallardan şəxsi görüş və
mühazirələr zamanı istifadə edərdi.
Akademik H.Əliyev
ömrünün yarım əsrdən çoxunu respublikada çoğrafiya,
torpaqşünaslıq elmlərinin inkişafına, ətraf mühitin mühafizəsi
və ekologiya məsələlərinə həsr etmişdir. Onun monoqrafik
əsərləri elmi içtimaiyyət tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdır.
Həsən müəllimin elmi məruzəçiləri dünyanın bir çox ölkələrində
keçirilmiş mötəbər yığıncaqlarda dinlənilmişdir. H.Əliyev beş
qitənin 12 dövlətində keçirilmiş simpoziumlarda, konfranslarda
iştirak etmişdir. Həsən müəllimin 1940-cı ildə çapdan çıxmış ilk
kitabına-“Pirssat çayının aşağı axını torpaqlarının tədqiqatı”na
Respublika
Akademiyasının mükafatı verilmişdir. Onun əsərləri
elmimizin qızıl fonduna layiqli töfhədir.
I iştirakçı: Kitabda XX əsr Azərbaycan elminin və içtimai-siyasi
fikrinin inkişafında böyük xidmətləri olan akademik Həsən
Əliyevin həyat yolu, çoxşaxəli elmi yaradıcılığı şəhr edilir.
Azərbaycanın nadir təbiətinin qorunması sahəsində Həsən
Əliyevin böyük vətənpərvərlik hissi aşılanmış elmi-təşkilati
fəaliyyəti konkret faktlar, müəllifin şahidi və iştirakçısı olduğu
hadisələr, tədbirlər konteksində işıqlandırılır. Həyatı təcrübə
göstərir ki, Azərbaycan elmi XX əsrdə öz inkişaf səviyyəsinə
Dostları ilə paylaş: |