F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası
Yüklə 266,78 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “dəyirmi masa”
11
Qafqazı dünyanın zəngin təbiət muzeyinə bənzədirlər. Azərbaycan təbiəti isə bu muzeyin ən qiymətli incisidir.110 illik yubileyini qeyd edəcəyimiz Həsən Əliyevin də müqəddəs ruhu həmin muzeyin həmişəyaşar eksponatıdır. Görkəmli akademik Həsən Əliyevin yubileyi ilə əlaqədar olaraq, “Ömrünü təbiət elmlərinə həsr etmiş görkəmli alim” adlı
tələbələr H.Əliyevin bir şəxsiyyət kimi həyatdakı və elm aləmindəki rolu, mövqeyindən bəhs edir.
ölkəmizin füsünkar təbiəti uca yaradanın xalqımıza bəxş etdiyi ən böyük ərməğandır. Nadir meşələri, flora və faunasının növ müxtəlifliyi ilə seçilən ölkəmizin məftunedici təbiəti uca Yaradanın xalqımıza bəxş etdiyi ən böyük ərməğandır. Elm tariximizə nəzər yetirsək görərik ki, respublikamızın bu gözəlliklərini, təbiətin biz insanlara verdiyi faydanı zamanında dərk edən, gələcək nəsillərə ətraf mühitə sevgini aşılayan elm adamları çox deyil. Onların sırasında Azərbaycan elminin cəfakeşlərindən olan, böyük təbiət alimi, akademik Həsən Əlirza oğlu Əliyevin xüsusi yeri var. O, Azərbaycan xalqının çox hörmətlə yanaşdığı, dərin rəğbət bəslədiyi elm xadimi, sadə, zəhmətsevər, yüksək və həssas duyuma malik bir ziyalı idi. O, taleyin sərt rüzigarları ilə üzləşsə də, fitri qabiliyyəti və təhsilə olan sonsuz marağı sayəsində əvvəlcə kənd təsərrüfatı texnikumunu, sonra isə ali məktəbi vaxtından əvvəl bitirmişdir. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, respublikasının əməkdar elm xadimi, dövlət mükafatı laueratı, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, ABŞ-ın Ümumdünya Universitetinin fəxri elmlər doktoru Həsən Əliyev bu gün də yaddaşlarda ən xoş və səmimi hislərlə xatırlanır.
12
Həsən Əliyev respublikanı qarış-qarış gəzib dolaşar, onun gözəlliklərini lentə köçürər və bu lentləri Bakıdan başlamış dünyanın əksər ölkələrində keçirilən elmi məclislərdə söylədiyi məruzələrində nümayiş etdirərdi. Eyni zamanda, dünyanın başqa ölkələrində səfərdə olarkən lentə aldığı gözəl təbiət sujetlərini də əyani şəkildə ali məktəb tələbələrinə və orta məktəb şagirdləri qarşısında çıxış edərkən ğöstərərdi. Onun çıxışları həmişə maraqla qarşılanırdı. O, bununla insanlarda təbiətə məhəbbət hissi aşılayırdı. Xüsusilə bu işdə alimin elmi- kütləvi səpkidə yazıb 1982-ci ildə çap etdirdiyi “Həyəcan təbili” kitabının ötən əsrin 50-ci illərdən sonra respublikanın təbiətində baş verən ekoloji problemlərin ölkə içtimayətinin diqqətinə çatdırılması baxımından əhəmiyyəti misilsizdir. Qeyd etmək lazımdır ki, yüksək ixtisaslı elmi kadrların yetişməsinə də xüsusi qayğı və diqqət göstərən Həsən Əliyevin rəhbərliyi ilə alimlik dərəcəsi almış neçə-neçə elmlər doktoru, elmlər namizədi var və onlar təbiətin müxtəlif sahələrinin aktual elmi problemlərinin araşdırılması ilə bu gün də məşğuldurlar. Çox mənalı və şərəfli ömür yaşamış alim özündən sonra gələn nəsillərə zəngin elmi irs ərməğan qoyub getmişdir. 60 ildən çox davam edən elmi yaradıcılıq fəaliyyətində 800-ə qədər elmi məqalə, monoqrafiya, 140-a qədər müxtəlif təyinatlı xəritələrin, xeyli sayda elmi-kütləvi əsərlərin müəllifi olması onu göstərir ki, akademik ömrünün sonuna kimi çox gərgin və məhsuldar işləmişdir. Odur ki, Azərbaycan təbiətinin qorunmasından və təbiət elminin inkişafından söz düşəndə adı həmişə birincilər sırasında çəkilir. Böyük alim və ziyalı, təvazökar insan Həsən Əliyev təbiətşünaslıq sahəsində ömrünün sonuna qədər tədqiqat aparmış, çoxlu sayda əsərin və təbiət abidələrinin müəllifi olmuşdur. O, təbiəti öz həyatından artıq sevirdi. Torpqaşünaslar,
13
meşəçilər, melioratorlar, bioloqlar, coğrafiyaşünaslar, aqronomlar, ekoloqlar onun elmi əsərlərindən bəhrlənirlər. Akademik həyatını bütünlüklə təbiətə bəxş edən nadir insanlardan idi. Ona görə də təbiətşünas alimlər və mütəxəsislər Həsən müəllimi həmişə özlərinin məsləhətçisi bilirdilər.
Əsərləri rus, ingilis, fransız dillərində çap olunaraq ABŞ-da, Almaniyada, Rusiyada, Fransada, Yaponiyada və başqa ölkələrdə yayılmışdır. Akademikin biogeosenologiya, biocoğrafiya, torpaq eroziyası sahələrində apardığı elmi- tədqiqat işləri
xarici alimlər
tərəfindən yüksək
qiymətləndirilmişdir. Hələ
1960-cı ildən
Brüsseldə “Azərbaycanın dağlıq rayonlarında torpaq eroziyasının inkişafı və bu prosesin qarşısının alınması” adlı monoqrafiyası çap olunmuş, elm adamları onu yüksək qiymətləndirmişlər. Akademik Coğrafiya insitutuna rəhbərlik etdiyi illərdə torpaq- ekoloji tədqiqatçılara və meşəçilik elminin inkişafına geniş yer verirdi. Azərbaycanda 40 min hektardan artıq meşə altından çıxmış torpaqlardan daha səmərəli istifadə etməyin yollarını müəyyənləşdirmişdir. Böyük alim ilk dəfə dağ yamaclarında az istifadəli torpaqlarda, quru fitomeliorasiya işlərinin həyata keçirilməsinin elmi təşkilini uzun illər araşdırmış və bu sahədə xeyli tövsiyələr vermiş, ömrünün sonuna qədər həmin tədqiqatları davam etdirmişdir. Həsən Əliyev 1949-1952-ci illərdə Azərbaycanda EA Botanika İnstitutuna rəhbərlik etdiyi zaman institutun meşəçilik labarotoriyası və həmin ətrafda Botanika, Mərdəkan qəsəbəsində isə dendrologiya bağlarının zənginləşdirilməsinə nail olmuşdur. Alim bütövlükdə dağlıq və düzən ərazilərin ekocoğrafi problemlərinin kifayət qədər öyrənilməsinə nail olmuşdur. Onun bu baxımdan “Böyük
Yüklə 266,78 Kb. Dostları ilə paylaş:
|