F. R. Xolboyev, D. A. Azimov, E. Sh. Shernazarov z o o g e o g r a f I y a

Boshoqli o ‘sim!iklar bilan qoplangan savannalar uchun yirik A f
rika strauslari xarakterli. Qirg‘ovullar oilasidan frankolinlar, sesarka
lar va to‘qimachilar uchraydi va birgina Serengeti savannasida ular-
ning 40 dan ortiq turlari qayd etilgan. Bulduruqlar, tuvaloqlar, kokilli
quzg‘un va marabu kabi turlar bu hudud uchun xos.
Sudralib yuruvchilardan agamalar, gekkonlar, kobralar, manbalar
va qora ilonlar tarqalgan. Daryolarda timsohlar, suv havzalarida ko‘p
shu’lali va ikki xil nafas oluvchi protopter baliqlari tarqalgan.
Savannada o ‘simliklaming yashil qismlari bilan oziqlanuvchi ha
sharotlar turli-tuman bo‘lib, ularga tangacha qanotlilaming qurtlarini,
fitofag qo‘ng‘izlarni, bargxo‘rlar, sikadalar, turli chumolilar, qizil va
cho‘l chigirtkalarini va boshqalarni misol qilish mumkin.
Bu hududda termitlar o ‘zlarining xilma-xilligi, zichligi va yeming
yuza qismidagi uyalari bilan yuqori ko‘rsatkichni egallaydi. Jum
ladan, Zoir savannalarida termitlar uyalari egallagan maydon yer yu
zasining 30 % ini tashkil qiladi. Savannadagi detritni qayta ishlashda
termitlar bilan birga kivsyaklar, suvaraklar, qora qo‘ng‘izlar, yom g‘ir
chuvalchanglari va mollyuskalar ham ishtirok etadi.
G‘arbiy Afrikada asosan nam tropik (ekvatorial) o ‘rmonlar yoki
gileyalar shakllangan. Gileyada yashovchi hayvonlar jamoasini tup-
roqda, o ‘simlik qoldiqlari ostida va yer ustidagi pog‘onalarda ya­
shovchi turlarga ajratish mumkin. Gileyada, biotsenozdagi fimksional
roliga ko‘ra, bir nechta trofik guruhlar farqlanadi. Ulardan ayrimlari
o ‘rmonning u yoki bu pog‘onasida ham yashashga moslanishlar ho
sil qilgan. Bu yerda saprofaglar turli-tuman va ular o ‘simliklaming
yerdagi qoldiqlari bilan oziqlanishadi.