Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
Yüklə 355,21 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kətan ipliyi
- Ipək ipliyi
- Teksturalı saplar
9
Qarışıq yun ipliyi iki və daha çox komponentdən hazırlanır. Ən çox yayılmış yunun viskoz, lavsan, kapron və nitron lif qarışığından olan iplikləridir. Qarışıqda kimyəvi liflərin faiz miqdarı müxtəlif ola bilər. Kətan ipliyi. Kətan ipliyi xalis və qarışıq olur. Alınmasına görə quru və yaş əyirilmiş alınmış ipliklərə bölünür. Quruluşuna görə birsaplı və əyirilmiş olur. Yaş üsulda əyirmə üsulunda əyirici maşınlar qaynar su saxlayan yeşiklərlə təchiz edilir. Yaş üsulla əyirilən iplik nisbətən nazik 200-13 teksə qədər hamar və davamlı olur. Kətan ipliyi ən çox toxuculuq və xalça istehsalında işlədilir. Ipək saplar. Burulmamış ipək sap xam ipək adlanır və toxuculuqda bir neçə qat (2 və 4 və daha çox) işlədilir. Burada əriş və arğac sapları bir-birindən fərqlənir. Əriş sapı – xam ipəkdən iki-dörd sapdan ikiqat burulmuş sapdır. Əvvəl xam ipək sap bir metrdə 400-600 buruq olmaqla sola burulur, belə iki-üç sap eşilir və sonra bir metrdə 480-600 buruq olmaq şərtilə sağa burulur. Ikincidə əksinə, burulma zamanı birinci burulma bir neçə dəfə azalır, bunun nəticəsində burulmuş yumşaq sap alınır. Arğac sapı – 2,5 və daha çox xam ipək sapdan ibarət olub, 1 metrdə 125 buruq olan sağa, yaxud sola burulmuşdur. Bu sap yumşaq, düz, hamar, 9,1-7,1 teksli olur.
burulmuş olur. Az buruqlu kompleks kimyəvi sap (viskoz, asetat, triasetat, kapron) bir metrində 100-260 buruq olur və arğac, yaxud əriş kimi işlədilir. Muslin – orta buruqlu daha nazik sapdır. Təbii ipəkdən olan muslin tək xam ipək sapın 1500-1800 dəfə burulmasından alınır. Burulma gərginliyinin azalması üçün ona buxarla təsir edilir. Nəticədə nazik, sıx, tərsinə açılmayan sap alınır. Kompleks kimyəvi saplardan olan muslin (viskoz, asetat, kapron) 600-800 dəfə burulmuş olur.
10
Krep – çox burulmuş sapdır. Təbii krep almaq üçün 2-5 xam ipək 2200-3200 dəfə burulur və sonra buruqları fiksasiya etmək üçün onlara buxarla təsir edilir. Nəticədə sap yumşalır və üzü xırda dənəvəri olur. Krep sapı sağa və sola burulmuş olur. Belə sapı növbə ilə parçanın arğacı üçün işlətdikdə parçanın üzərində krep effekti yaranır. Krep kompleks kimyəvi sapdan bir sapı 1500-1800 dəfə burmaqla alınır. Mooskrep – ikiqat burulmuş sapdır. Təbii ipək mooskrep krep sapının iki-üç xam ipək sapla eşildməsindən alınır. Mooskrep süni ipək sapından (viskoz, asetat) eşilmə və krep sapının sonrakı eşilmə krep sapı istiqamətində təxminən 500 dəfə burulmaqla aparılır. Krep sapı əsasdır, xam ipək sapı geydirmədir, o, əsas sapa sarınır. Mooskrep bir tərəfdən xam ipək kimi yumşaq olur, digər tərəfdən krep kimi yığılır və parçanın üzərində krep effekti yaradır. Monosap kimyəvi tərkibi, nömrəsi, en kəsiyinin görünüşü ilə fərqlənir. Toxuculuq sənayesində ən çox parlaq və tutqun, 1,7-6,6 teksli olan kapron monosaplar tətbiq edilir. Metallaşdırılmış sap parça və trioktajın xarici görünüşünün yaxşılaşdırılması və bədii tərtibatı üçün tətbiq edilir. Metal saplardan başqa, metanit və plastileks də işlədilir. Metanit – səthinə alüminium təbəqəsi çəkilmiş 0,2-0,4 mm enində poliefir plyonkanın zolağından ibarətdir. Poliefir plyonkası rəngsiz, yaxud boyanmış ola bilər. Plastileks boyanmış və metallaşdırılmış plyonkanın zolaqlara kəsilməsindən alınır.
Fasonlu saplar başqa saplardan xarici görünüşündəki effekti ilə fərqlənir. Onlar orijinal quruluşlu parçaların istehsalına işlədilir. Fasonlu saplar alınma üsulundan asılı olaraq əyirilmə effektli saplar və eşilmiş effektli saplar bir-birindən fərqlənir. Saplara əyirmə effekti əyirilmə prosesində verilir. Eşilmiş effektli fasonlu saplar daha çox müxtəlifdir. Onlar üçün eyni və müxtəlif lif tərkibi, müxtəlif rəng və nömrəli iki-beş sapdan ibarət çoxsaplı quruluş xarakterikdir. Fasonlu sapı istehsal etmək üçün eşmə maşınları xüsusi qurğu ilə 11
təchiz edilmişdir ki, hər tərkibi sapının verilməsini və dartılmasını nizamlayır. Fasonlu sap əsasdan, fasonlu effekti (ilgək, düyün və s.) əmələ gətirən sapdan, alınmış fasonlu effekti bərkitmək üçün bərkidicidən ibarətdir. Spiral – spirala oxşar effekti olan sapdır. Bu sap çox müxtəlif növdə istehsal edilir ki, lif tərkibi, nömrəsi, buruğunun miqdarı və istiqaməti ilə fərqlənir. Eponj – ikiqat burulmuş sap olub, az qalın, boş effektlidir. Düyünlü sap – müxtəlif yoğunluğa malik düyünlü sapdır. Ilgəkli sap – ilgək quruluşlu effektlidir. Kombinələşdirilmiş effektli sap müxtəlif buruqların kombinasiyasından alınır.
Teksturalaşdırma termomexaniki üsulla əmələ gətirilir. Burada hamar sintetik saplara yüksək həcmlik, xovluq, elastiklik verilir. Teksturalı (yüksək həcmli) saplar yüksək elastikliyi, az həcm kütləsi, yaxşı örtmə qabiliyyəti, quru, isti qrifi, yumşaqlığı, çox məsaməliliyi və bu səbəbdən yaxşı izolyasiya xassələri ilə xarakterizə olunur. Beləliklə, teksturlaşdırma yolu ilə hamar sintetik saplara tamamilə yeni xassələr verilir ki, bu da sintetik liflərin tətbiqi sahələrini genişləndirməyə, həmçinin hazır məmulatların çeşidini müxtəlifləşdirməyə və onların keyfiyyətini yaxşılaşdırmağa imkan verir. Teksturalı saplar istehsalı daim artır: sintetik sapların çox hissəsi toxuculuq sənayesində teksturalı halda emal edilir. Teksturalı saplar bir neçə üsulla alınır. Bu üsullarla alınan saplar xarici görünüşünə və xassələrinə görə fərqlənir. Teksturalı kompleks saplar elastiklik dərəcəsindən və quruluşundan asılı olaraq yüksək dərəcədə dartılan (100%-dən çox), dartılan (100%-ə qədər) və dartılmayana bölünür. Yüksək dərəcədə dartılan saplar kompleks poliamid saplarından hazırlanır. Bundan ötrü iki kompleks sapa yüksək burulma verilir (bir metrdə 2750-4000 buruğu olur), eyni zamanda bir sap sola, o biri sap sağa burulur. Sonra saplardan burulma nəticəsində əmələ gələn gərginliyi ləğv etmək üçün termostabilizasiyadan
Yüklə 355,21 Kb. Dostları ilə paylaş:
|