“Moliya” fanini o’rganishning zarurligi va boshqa fanlar bilan aloqadorligi. «Moliya» fani iqtisod sohasi uchun mutaxassislar tayyorlash tizimida eng asosiy o‘rinlardan birini egallaydi. Mustaqil fan sifatida unga o‘tgan asrning 50-yillarida asos solingan bo‘lib, u o‘sha davrdagi moliyaviy tushunchalarga mos kelar edi. 0 ‘zbekistonda ham bozor islohotlarining amalga oshirilishi moliya fanidagi bir qancha muhim nazariy qoidalarni qayta ko‘rib chiqilishini taqozo etdi.
“Moliya” fanining paydo bo’lishi va rivojlanishida ajdodlarimiz xizmatlari. Jahonda moliyaning alohida fan sifatida shakllanishi va rivojlanishi jarayonida o’zbek olim va mutafakkirlari-ning ulkan hissalari bor. To’g’ri, Buyuk Temur yoki Buyuk Bobur9 kabi vatandoshlarimiz qadimda “moliya” deb nomlangan maxsus ilmiy asarlar yozishmagan. Lekin ular o’zlarining boshqa nomlar bilan atalgan ilmiy-siyosiy, diniy va ma’rifiy asarlarida moliyaning turli masalalariga tegishli fikr-mulohazalarini bayon qilishgan. O‘zbek davlat-larining ayrim hukmdorlari esa o’z amaliy faoliyatlarida moliya, ayniqsa, uning tarkibiy qismi bo’lgan soliq sohasini rivojlantirish bo’yicha ulkan ahamiyatga molik islohotlar o’tkazishgan. Mutafakkirlarimizning moliya faniga qo’shgan hissa-lari haqida so’z yuritishdan oldin muqaddas kitobimiz “Qur’oni Karim”da ham moliya va soliq masalalariga keng e’tibor berilganligini e’tirof etishimiz mantiqan to’g’ri bo’ladi. Xalqimizning “Alpomish”, “Go’ro’g’li” kabi qator doston-larida ham moliya va soliq masalalariga alohida e’tibor berilgan. Al-Farg’oniy
“Moliya” fanining predmeti va obyekti. Kapitalizm ilk davridagi Rossiyaning moliya fani akademik I.Yanjulning asarlarida o’z ifodasini topgan. Uning fikricha, moliya fanining predmeti davlatning moddiy ehtiyojlarini eng yaxshi qondirish usullarini tadqiq etish hisoblanadi. Moliyaning ishtirokisiz MDni taqsimlab bo’lmaydi. Moliya MDni yaratish va undan foydalanishning ajratib bo’lmaydigan bog’lovchi bo’g’ini hisoblanadi. Moliya ishlab chiqarish, taqsimlash va iste’molga ta’sir etib, ob’yektiv xarakterga ega. U ishlab chiqarish munosabatlarining ma’lum bir sohasini ifoda etib, bazis kategoriyasiga mansubdir.
Dostları ilə paylaş:
