Farmakologiya va retseptura asoslari

Dori vositalarini


organizmga


yuborishyo‘llari.


Limfa tomirlari orqali
Dori moddalarini limfa tomirlari orqali tegishli hollarda yuborilganda yaxshi samara olinishi muqarrar.


Enteral

1. 
   Og‘iz orqali
   

2. 
   Me’daga
   

2. 
   O‘n ikki barmoqqa (zond orqali)
   

4.To‘g‘ri

ichakka

5.Til ostiga

46

Dori vositalarini organizmga yuborish yo‘llari.

Parenteral	Limfa tomirlari orqali	Enteral
Teri ostiga	Dori moddalarini limfa	Og‘iz orqali
	tomirlari orqali tegishli
	hollarda yuborilganda
	yaxshi samara olinishi
	muqarrar.
subraxnoidak		Me’daga
Orqa miyya suyuqliga		O‘n ikki barmoqqa
		(zond orqali)
To‘g‘ridan – to‘g‘ri		To‘g‘ri ichakka
yurakka
Suyak ichiga		Til ostiga
To‘sh suyagiga
Ko‘k tomirga
Mushakka
Teri sathiga
Teri orasiga

Bir marta ichishga mo‘ljallangan bir martalik dozadan (pro dosi) tashqari, bir sutka mobaynida bo‘lib-bo‘lib yoki bir marta ichishga mo‘ljallangan dori moqdori sutkalik doza, butun davolash kursi uchun zarur bo‘lgan dori miqdori - kurs dozalariga bo‘linadi.Zarbali doza 2-3 ta bir martalik dozaga teng bo‘lib, odatda uni dorini bir marta qabul qilish uchun, kamdan-kam 2-3 qabulda buyuriladi. Zarbali dozani tayinlashdan maqsad organizmda dori moddaning yuqori kontsentrtsiyasini tez suratda vujudga keltirishdan iborat. Yukori dozalar ko‘pincha antibiotiklarni qo‘llaganda ishlatiladi. Yukori miqdorni 1/3 kismi odatda terapevtik miqdor deyiladi. Odatda minimal – kichik dozalar xam amaliyotda ishlatiladi.

Ilova №5


Test savollari
47
1. Enteral yo‘li nima degani?

A)hazm yo‘lini chetlab *B)hazm yo‘lari orqali V)hazm yog‘‘larini chetlab hamz orqali G)hazm, yog‘‘lari orqali

2. Enteral yo‘liga nima kiradi?

A)vena ichagi, mushak orasiga B)peroral, teri ostiga V)vena ichiga, rectal *G)peroral, sublingval, rektal

3. Parenteral yo‘lining ma’nosi nima?

*A)hazm yo‘llarini chetlab B)hazm yo‘llari orqali V)hazm yo‘llarini chetlab hamz orqali D)hazm, yurak orqali

4. Rektal yo‘lini ma’nosi nima?

1. 
   og‘iz orqali
   

*B) to‘g‘ri ichak orqali

4. 
   til ostiga
   
5. 
   mushak orasiga
   

5. 
   Peroral yo‘lini ma’nosi nima?
   
   1. 
      to‘g‘ri ichak orqali
      

2. 
   til ostiga
   

*D) og‘iz bo‘shlig‘i orqali
E) vena ichiga

6. 
   Kasallikni rivojlanish belgilariga qaratilgan farmakoterapiya: A.* patogenetik;
   

2. 
   profilaktik;
   
3. 
   o‘rinbosuvchi;
   

D etiotrop.

7. 
   Dorilarni parenteral yo‘l bilan yuborishga kiradi: A.* mushakorasiga;
   

2. 
   ichishga;
   

2. 
   tilostiga;
   
3. 
   to‘g‘riichakka.
   

8. 
   Dori larni enteral yo‘l bilan yuborishga kiradi: A.* to‘g‘riichakka;
   

2. 
   teriostiga;
   

2. 
   mushakorasiga;
   
3. 
   teriorasiga.
   

9. 
   Dori vositalariniog‘iz orqali yuborishga xos:
   

A.* Dori vositasigaoshqozon ichak sistemasif ermentlariningta’siri;

48

2. 
   ta’sirining tez yuzaga chiqishi;
   

2. 
   sterilsharoitning tashkil etilishi;
   
3. 
   dozaninganiqbo‘lishi.
   

10. 
    Dori vositalariniparenteralyo‘lbilanyuborishgaxos: A.* oshqozon ichak sistemasini chetlab o‘tilishi;
    

2. 
   Dori vositasigaoshqozon ichak sistemasifermentlariningta’siri;
   

2. 
   ta’sirining tez yuzaga hiqmasligi;
   
3. 
   sterilsharoitning tashkil etilishi;
   

11. 
    Dori vositalarini vena ichiga yuborishga xos:
    

3. 
   ta’sirining tez yuzaga chiqmasligi;
   
4. 
   Dori vositasigaoshqozon ichak sistemasi fermentlarining ta’siri.
   

12. 
    Shoshilinch yordam maqsadida dori vositasining eng effektiv yo‘lini aniqlang:
    

A.* venaichiga;

2. 
   rektal;
   

2. 
   peroral; D. sublingval.
   

6-ilova


Sxema “Baliq skeleti” – muammolar echimi

Dori	Parenteral	Enteral
vositalarini
organizmga
yuborishyo`l	Teri ostiga Og‘iz orqali subraxnoidak O‘n ikki barm			oqqa (zond orqali)
lari.
Orqa miyya suyuqliga To‘g‘ri ichakka

Teri orasiga Til ostiga

Mushakka

Teri orasiga
49
8-ilova


Uyga topshiriq: Mikroblarga qarshi vositalar ta’rifi, tasnifi va axamiyati, ta’sir turlari (bakteriostatik, bakteritsid)mavzusini o‘qib kelish va mustaxkamlash .

1.Toshmuxamedova F.SH., Aliev X.U., Nizomov R.Z. “Umumiy farmakologiya va retseptura”. Toshkent, Ilm ziyo, 2007 yil.

2.Sayfuddin Faxriddin o‘g‘li “Dorishunoslik farmakologiya va klinik

farmakologiya asoslari”. Toshkent, 2006 yil.

50
Nazariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi Mavzu № 5. Mikroblarga qarshi vositalar ta’rifi, tasnifi va


axamiyati, ta’sir turlari (bakteriostatik, bakteritsid). O‘quv mashg‘ulotiningo‘qitish texnologiyasi modeli

Vaqt 80 daqiqa	Ta’lim oluvchilar soni 30 nafar
O‘quv mashg‘ulotining shakli	Ma’ruza , amaliy bilimlarni egallash bo‘yicha
va turi	o‘quv mashg‘uloti.
O‘quv mashg‘ulotining	1.Mikroblarga qarshi vositalar ta’rifi
rejasi	2.Bakteriostatik tushunchasi 3.Bakteritsid
	tushunchasi

O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:Mikroblarga qarshi vositalar ta’rifi, tasnifi va axamiyati, ta’sir turlari (bakteriostatik, bakteritsid)to‘g‘risidagi bilim (ko‘nikma)larni shakllantirish

O‘qitish natijasi	Mikroblarga qarshi vositalar ta’rifi, tasnifi va
	axamiyati, ta’sir turlari (bakterio statik,
	bakteritsid) to‘g‘risidagi asosiy bilim,
	ko‘nikmalar shakllanadi.
Pedagogik vazifalar:	O‘quv faoliyati natijalari:
1.Mikroblarga qarshi vositalar	1.Mikroblarga qarshi vositalar ta’rifini
ta’rifini tasnifini berish	tasniflaydilar 2.Bakteriostatik to‘g‘risida gapirib
2.Bakteriostatik haqida	beradilar
tushuncha berish; 3.Bakteritsid
haqida tushuntirib berish;	3.Bakteritsid haqida aytib bera oladilar.
O‘qitish metodlari	tushintirish, suhbat, aqliy hujum.
O‘quv faoliyatining vositalari	Doska, bo‘r, ma’ruza-matn, testlar banki, mavzu
	bo‘yicha plakat, slaydlar
O‘quv faoliyatinitashkil etish	Ommaviy, jamoaviy
shakli
O‘qitish sharoiti	Texnik vositalar bilan taminlangan guruhlar
	bilan ishlashgamoljallangan auditoriya .
Qaytar aloqaning usul va	Og‘zaki so‘rov: mavzu asosida nazorat savollari
vositalari	beradi

51
O‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi

Ish	Faoliyatmazmuni
bosqichlari	O‘qituvchi				Ta’lim
va vaqti					oluvchi
1-O‘quv mash