46
Bə li, bütün dünyada, ə n ə sası ikinci “sort” ölkə lə rdə cinsi feyerverk
qoparan qə rb ə hrimə nini tanıtmaq lazım gə lir. Onlar üçün
Fə lə stində (Qarabağ da) qazmağ a doğ ulan körpə lə rin yox, ictimai
ayıqlığ ı tə hlükə doğ uran gə nc nə slin cinsi hüquqları maraqlandırır!
Onlar öz çirkin ideyaları ilə hə tta düş üncə li gə nclə ri ovlamaq
üçün nə zə riyyə hazırlamağ ı da unutmurlar. Onlar fırıldaqçı Freydin
çürük ideyalarını az qala din sə viyyə sində tə qdim edirlə r. Bu gün
“iizm”lə rə bir “iizm” də qoş ulub - “freydizm”! Unutmayaq ki, bütün bu
oyunların ilkin qurbanları qadınlardır.
HAZIRDA QADININ M
ƏDƏNİ VƏ İ CTİ MAİ ROLU
XV- XVI ə srlə r renesans (intibah) dövründə Dekart düş üncə si
qə dim adə t-ə n`ə nə lə ri və dini ritualları sə hnə də n çıxarmağ a
baş ladı. Fə rdiyyə tçilik (individualizm) meyllə ri güclə ndi. İ ctimai
azadlıq idealları fə rdi azadlıq ideyalarının kölgə sində qaldı. Bu
cə rə yan sosializmi, realizmi, bütün digə r idealları arxa plana keçirdi.
Frensis Bekonun tə `birincə , “qüdrə t” “hə qiqə tin” yerini tutdu. Bu
cə rə yan ictimai hə yatın bütün sahə lə rini ə hatə edirdi: cə miyyə t,
ailə , fə rd, sə nə t, incə sə nə t, elm, din və s. Dekart mə ntiqinin
tə `siri altında tarixə n toxunulmaz hesab edilmiş dini müqə ddə sliklə r
belə adi ş eyə çevrildi. Hə r ş eyin də yə rini pulla ölçə nlə r üçün
hə m qadın, hə m sevgi ə mtə ə də n baş qa bir ş ey deyildi. Bu
proseslə rdə insanı “ruhsuz leş ” hesab edə n Karl Bernardın, ruhu
“xə stə donuz”a bə nzə də n Freydin «müstə sna» xidmə tlə ri vardır.
Bütün bu sarsaq düş üncə lə rin baş ında isə ə lində kisə -kisə qızıl
pul tutmuş burjuaziya dururdu. Keş iş lə r və kilsə lə r isə bu
cə rə yanlarla mübarizə də yalnız lə `nə t yağ dıra bildilə r. Onların
ə
lində artıq heç kə sin mə hə l qoymadığ ı çomaqdan baş qa bir ş ey
47
yox idi. Artıq, ailə də fə rdi azadlığ ını hiss edib iş lə mə k üçün
kə nara çıxan qadını Cə hə nnə m ə zabı ilə qorxutmaq ə bə s idi.
İ qtisadi cə hə tdə n azadlıq qazanmış qadın ailə də özünü daha
sə rbə st hiss edirdi. Hə tta mə `ş uqla görüş ə ş ə rait yaradan yeni
münasibə tlə r heç bir insani, fitri ehtiyaclara ə saslanmırdı. Bütün bu
proseslə r mə nafe güdə n bir tə bə qə nin planlı oyunu idi. “Hə r ş ey
daha çox lə zzə t almaq üçün” ş üarı qadın ş ə xsiyyə tini bütün
müqə ddə sliklə rdə n uzaqlaş dırmış dı.
Nə zə riyyə çilə r sübut etmə yə çalış ırdılar ki, qə dimdə ictimai
ruh güclü olub. Amma düş üncə lə r, iqtisadiyyat, fə rdiyyə t inkiş af
etdiyində n, insanlar arasında ictimai ə laqə lə r zə iflə miş dir. Bu
müstə qillik onlara çox ş ey vermiş dir. Mə sə lə n, 17-18 yaş lı bir qız
çox sadə liklə otaq kirayə lə yib, azad yaş aya bilir. Elə cə də
iqtisadi müstə qilliyi olan hə r bir qadın evdə çox sə rbə st davranır. O,
bir anda ailə sini də yiş ə bilə r. Onun yeganə hə yat prinsipi ağ ıl
olduğ undan, baş qasına görə ə ziyyə tə dözmə yə də ymə z.
Belə tip qadın üçün və fa, isar, fə dakarlıq, ə hd-peyman kimi
də yə rlə r, ə xlaq və hə qiqi sevgi mə `nasız mə fhumlardır.
İ qtisadi müstə qilliyə və tam azadlığ a malik olan belə qadınlar üçün
hansısa ideal yolunda özünü qurban vermə k mə ntiqi deyil. Əgə r ə r
zə if və xə stə dirsə və sağ lam bir kiş i ilə yaş amaq
mümkündürsə , bu tip qadınlar tə rə ddüd etmə də n öz ə rini tə rk edir.
Sartr belə bə yan edir: “Ər qadın üçün maraqlı deyil. Amma baş qa
cazibə dar kiş i bu qadını sevir. Bu mühakimə də ə qlin göstə riş i tam
aydındır: hə r iki kiş i bu qadına ehtiyaclıdır. Amma qadın yalnız ikinci
kiş iyə ehtiyac duyur. Qadının qə rarı qə tidir. O, öz ə qlinə ə saslanır.
İ ki ehtiyacı bir ehtiyaca qurban vermə k olmaz. Qadın ə qlə ə saslanır
48
və mə ntiqi hə rə kə t edir. Bir ehtiyaca iki ehtiyacın qurban
verilmə sini nə Dekart qə bul edir, nə də Freyd!
Dünyaya körpə gə lir. Körpə ə rlə arvadın azadlığ ına mane`
olmağ a baş layır. ə ql qə bul etmir ki, bir nə fə rin (körpə nin)
rahatlığ ına görə iki nə fə r (ata-ana) öz rahatlığ ını ə ldə n versin. Ona
görə də qə rbdə “azad” qadın ya doğ mur, ya da doğ duğ u körpə ni
uş aq evinə verir. Bütün bu “ə qli, mə ntiqi analizlə r”, “fə rdin
rahatçılığ ı” qadından müqə ddə s analıq hissini, ailə də ki müqə ddə s
fə dakarlığ ı, cə miyyə tdə ki bağ lılıqları viran qoyur. Belə bir
cə miyyə tdə ictimai ruhdan danış mağ a də ymə z. Çünki hamı
fə rdilə ş ib, hisslə rini - ilahi hisslə rini - bir kə nara qoyub, özü üçün
yaş ayır. Bu “azad” insan, ə slində , tə nhadır. Onu yaş adan malik
olduğ u iqtisadi qüvvə dir. Bu qüvvə yox olduğ u vaxt, o da yoxdur!
T
ƏNHALIQ
Tə nhalıq ə srin ə n böyük faciə sidir. Qə rbdə bu günə də k intihar
mövzusunda bir çox kitablar yazılmış və yazılmaqdadır.
Ş ə rqdə intihar, yə `ni özünə qə sd istisna haldır. Qə rbdə isə
intihar ictimai bə la sə viyyə sinə gə lib çatmış dır. İ qtisadi
cə hə tdə n tə rə qqidə olan qə rbdə bu gerçə kliyin sə bə bi
nə dir? Mə sə lə n, qismə n iqtisadi gerilikdə olan İ spaniyada bu hal
nisbə tə n azdır.
Dağ lar çə tinliklə daş ıyır qə mi,
Çünki tə nhadırlar insanlar kimi.
Dostları ilə paylaş: |